Z potrzeby serca i ku pamięci… Fundacje kościelne Jakuba Biedy Chrostkowica (ok. 1560–1630) w Małogoszczu
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6050.112.04Słowa kluczowe:
Jakub Bieda Chrostkowic, Małogoszcz, fundacje kościelne, kościół parafialny, kościół filialny, kościół szpitalnyAbstrakt
W artykule przedstawiano bogatą działalność fundacyjną Jakuba Biedy Chrostkowica (zm. 1630), mansjonarza, następnie proboszcza i dziekana małogoskiego. Duchowny ten w latach 1591–1624 wybudował w Małogoszczu aż trzy murowane kościoły: farny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, filialny pw. św. Stanisława oraz szpitalny pw. Krzyża Świętego. Dwa pierwsze zachowały się w dobrym stanie i służą mieszkańcom po dziś dzień, ostatni – zniszczony przez wojska rosyjskie w czasie insurekcji kościuszkowskiej – został rozebrany na początku XIX w. Ksiądz Chrostkowic wystawił ponadto w mieście mansjonarię (dzisiejsza plebania), dom dla proboszcza szpitalnego oraz przytułek dla ubogich zw. Betanią. Ufundował stypendium dla młodzieży kształcącej się w Akademii Krakowskiej. Erygował wreszcie prebendę św. Anny i zadbał o uposażenie dla prebendarza szpitalnego. Tak liczne fundacje sakralne i dobroczynne skutecznie zapobiegały obecności w Małogoszczu postaw reformacyjnych, które zaznaczyły się wyraźnie w tej części Małopolski.
Pobrania
Bibliografia
Archiwum Diecezjalne w Kielcach [ADK], Akta konsystorskie parafii Małogoszcz, 1802–1828, sygn. PM-2/1
Google Scholar
Archiwum Diecezjalne w Kielcach [ADK], Akta konsystorskie parafii Małogoszcz, 1825–1935, sygn. PM-2/2
Google Scholar
Archiwum Diecezjalne w Kielcach [ADK], Akta kurialne ogólne. Sprawozdania o szkodach wojennych w latach 1944–1945, sygn. OD-11/5
Google Scholar
Archiwum Diecezjalne w Kielcach [ADK], Akta kurialne ogólne. Życiorysy kapłanów 1835–1840, sygn. OP-X/3
Google Scholar
Archiwum Diecezjalne w Kielcach [ADK], Akta kurialne. Akta parafii Małogoszcz 1982–2002, sygn. PM-2/5
Google Scholar
Archiwum Diecezjalne w Kielcach [ADK], Akta kurialne. Wizytacje dziekańskie 1840, sygn. OD-5/10
Google Scholar
Archiwum Diecezjalne w Kielcach [ADK], Akta kurialne. Wizytacje dziekańskie 1845–1846, sygn. OD-5/15
Google Scholar
Archiwum Diecezjalne w Kielcach [ADK], Akta kurialne. Wizytacje dziekańskie 1846–1847, sygn. OD-5/16
Google Scholar
Archiwum Diecezjalne w Kielcach [ADK], Akta kurialne. Wizytacje dziekańskie 1860–1861, sygn. OD-5/30
Google Scholar
Archiwum Diecezjalne w Kielcach [ADK], Akta parafialne II Małogoszcz. Różne akta z XIX w., 1792–1882, sygn. IIPM-I/6
Google Scholar
Archiwum Diecezjalne w Kielcach [ADK], Akta parafii Małogoszcz (projekty) 1988, sygn. MP-2/6
Google Scholar
Archiwum Diecezjalne w Kielcach [ADK], Małogoszcz. Akta dokumentów kościoła parafialnego od 1709, sygn. IIPM-I/2
Google Scholar
Archiwum Diecezjalne w Kielcach [ADK], Małogoszcz. Akta parafii za lata 1951–1979, sygn. PM-2/4
Google Scholar
Archiwum Diecezjalne w Kielcach [ADK], Wizytacje dziekańskie 1805–1828, sygn. OD-5/1
Google Scholar
Archiwum Diecezjalne w Kielcach [ADK], Wizytacje dziekańskie 1819–1820, sygn. OD-5/2
Google Scholar
Archiwum Diecezjalne w Kielcach [ADK], Wizytacje dziekańskie 1834–1835, sygn. OD-5/3
Google Scholar
Archiwum Diecezjalne w Kielcach [ADK], Wizytacje dziekańskie 1835–1841, sygn. OD-5/4
Google Scholar
Archiwum Diecezjalne w Kielcach [ADK], Wizytacje dziekańskie 1836, sygn. OD-5/6
Google Scholar
Archiwum Diecezjalne w Kielcach [ADK], Wizyty dziekańskie 1875–1897, sygn. OD-5/34
Google Scholar
Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Kielcach [WUOZ], Małogoszcz. Kościół filialny pw. św. Stanisława biskupa, tzw. Biała karta, oprac. I. Chmiel, 10 XI 1985
Google Scholar
Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Kielcach [WUOZ], Małogoszcz. Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP w Małogoszczu, tzw. Biała karta, oprac. R. Postek, 15 XI 1985
Google Scholar
Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Kielcach [WUOZ], Małogoszcz. Malowidło ścienne, tzw. Biała karta, oprac. R. Postek, 20 XI 1985
Google Scholar
Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Kielcach [WUOZ], Małogoszcz. Monstrancja, tzw. Biała karta, oprac. M. Zając, M. Choder, 10 XI 1985
Google Scholar
Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Kielcach [WUOZ], Małogoszcz. Trybularz, tzw. Biała karta, oprac. E. Horna, 20 XI 1985
Google Scholar
Corpus inscriptionum Poloniae, t. I (Województwo kieleckie), red. J. Szymański, z. 2 (Jędrzejów i region jędrzejowski), wydała, wstępem i komentarzem opatrzyła B. Trelińska, Kielce 1978.
Google Scholar
Zbiór dokumentów małopolskich, wyd. S. Kuraś, I. Sułkowska-Kuraś, cz. 4 (Dokumenty z lat 1211–1400), Wrocław–Warszawa–Kraków 1969.
Google Scholar
Achremczyk S., Marchwiński R., Przeracki J., Poczet biskupów warmińskich, Olsztyn 1994.
Google Scholar
Banach A.K., Hajdukiewicz L., Oborski Tomasz, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXIII, Wrocław 1978, s. 452–454.
Google Scholar
Bem K., Zbór ewangelicko-reformowany w Oksie (ok. 1566–1679) i jego pastorzy, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 2020, t. LXIV, s. 71–103. http://dx.doi.org/10.12775/OiRwP.2020.04
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.12775/OiRwP.2020.04
Borkiewicz S., Linowski Z., Monografia historyczna i gospodarcza ziemi jędrzejowskiej, Kielce 1937.
Google Scholar
Górna D., Wyniki badań archeologicznych prowadzonych w latach 1973–1974 w Małogoszczu i Bocheńcu, woj. kieleckie, „Światowit” 1982, t. XXXV, s. 165–193.
Google Scholar
Hadamik C., Kalina D., Traczyński E., Miasto i gmina Małogoszcz, Kielce 2006 [seria: Dzieje i zabytki małych ojczyzn, red. R. Mirowski].
Google Scholar
Kalinowski J.K., Wawrzyniec Gembicki jako biskup chełmińskiej i pomezańskiej diecezji wieczysty administrator (1600–1610), Toruń 2011.
Google Scholar
Karkocha M., Epigrafika w Małogoszczu XVI–XVIII w., „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 2015, z. 95, s. 21–49. http://dx.doi.org/10.18778/0208-6050.95.03
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6050.95.03
Karkocha M., Opis wizyty dziekańskiej kościoła parafialnego w Małogoszczu z roku 1830, „Przegląd Nauk Historycznych” 2016, R. XV, nr 2, s. 261–283. http://dx.doi.org/10.18778/1644-857X.15.02.09
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/1644-857X.15.02.09
Karkocha M., Relacja na temat kościoła parafialnego w Nawarzycach i nieistniejącej świątyni w Lubczy z roku 1898, „Przegląd Nauk Historycznych” 2021, R. XX, nr 2, s. 231–261. https://doi.org/10.18778/1644-857X.20.02.09
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/1644-857X.20.02.09
Karkocha M., Uposażenie parafii Małogoszcz w świetle sumariusza z 1792 roku, „Przegląd Nauk Historycznych” 2016, R. XV, nr 1, s. 249–276. http://dx.doi.org/10.18778/1644-857X.15.01.10
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/1644-857X.15.01.10
Karkocha M., Zabytkowe dzwony kościelne na terenie diecezji kieleckiej. Warsztaty i twórcy, „Przegląd Nauk Historycznych” 2015, R. XIV, nr 2, s. 177–208. http://dx.doi.org/10.18778/1644-857X.14.02.06
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/1644-857X.14.02.06
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. III (Województwo kieleckie), red. J.Z. Łoziński, B. Wolff, z. 3 (Powiat jędrzejowski), oprac. T. Przypkowski, Warszawa 1957.
Google Scholar
Kondziela H., Vogel Deodat Zygmunt, [w:] Polski słownik biograficzny konserwatorów zabytków, z. 1, red. H. Kondziela, H. Krzyżanowska, M. Kurzątkowski, Poznań 2000, s. 72.
Google Scholar
Kosik E., Chrostowice z Małogoszcza, „Nasza Przeszłość” 1973, R. XL, s. 175–182.
Google Scholar
Kosik E., Miasto rządowe Małogoszcz w latach 1795–1869, „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” 1985, t. XIV, s. 117–128.
Google Scholar
Kosik E., Miasto rządowe Małogoszcz w latach 1795–1869, [w:] W kasztelańskim Małogoszczu. Monografia historyczno-gospodarcza Małogoszcza i okolicy, red. E. Kosik, Kielce 1994, s. 79–88.
Google Scholar
Kosik E., Rozwój urbanistyczny zabudowa Małogoszcza do 1821 roku, [w:] W kasztelańskim Małogoszczu. Monografia historyczno-gospodarcza Małogoszcza i okolicy, red. E. Kosik, Kielce 1994, s. 47–57.
Google Scholar
Kosik E., Szkolnictwo i oświata w Małogoszczu do 1869 r., [w:] W kasztelańskim Małogoszczu. Monografia historyczno-gospodarcza Małogoszcza i okolicy, red. E. Kosik, Kielce 1994, s. 71–77.
Google Scholar
Kosik E., Paulewicz M., Budowniczy Małogoszcza Jakub Bieda Chrostkowicz, [w:] W kasztelańskim Małogoszczu. Monografia historyczno-gospodarcza Małogoszcza i okolicy, red. E. Kosik, Kielce 1994, s. 67–70.
Google Scholar
Kościół parafialny w Małogoszczu, „Tygodnik Ilustrowany” 1861, t. IV, nr 104, s. 116.
Google Scholar
Kowalska H., Karnkowski Stanisław, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1966, s. 77–82.
Google Scholar
Kozioł K., Kadzielnica z Małogoszczy, „Biuletyn Numizmatyczny” 1976, nr 6(114), s. 113–115.
Google Scholar
Kumor B., Dzieje diecezji krakowskiej do roku 1795, t. I, Kraków 1998.
Google Scholar
Łętowski L., Katalog biskupów, prałatów i kanoników krakowskich, t. II (Biskupi krakowscy), Kraków 1852.
Google Scholar
Nitecki P., Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny, Warszawa 2000.
Google Scholar
Polaków portret własny, red. M. Rostworowski, cz. 1 (ilustracje), Warszawa 1983.
Google Scholar
Polaków portret własny, red. M. Rostworowski, cz. 2 (opisanie ilustracji), Warszawa 1986.
Google Scholar
Przyboś A., Gembicki Wawrzyniec, [w:] Polski słownik biograficzny, t. VII, Kraków 1948–1958, s. 382–384.
Google Scholar
Rawita-Witanowski M., Dawny powiat chęciński. Z ilustracjami prof. Jana Olszewskiego, oprac. D. Kalina, Kielce 2001.
Google Scholar
Sroczyńska K., Podróże malownicze Zygmunta Vogla, Warszawa 1980.
Google Scholar
Sroczyńska K., Zygmunt Vogel. Rysownik gabinetowy Stanisława Augusta, Wrocław 1969.
Google Scholar
Stolot F., Główne typy kompozycyjne drewnianych ołtarzy w Małopolsce po roku 1600, [w:] Sztuka około roku 1600. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki zorganizowanej przy współpracy Wydziału Kultury Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie, Lublin, listopad 1972, red. T. Hrankowska, Warszawa 1974, s. 339–353.
Google Scholar
Stuczeń S., Parafia małogoska i jej ostatni proboszcz ś.p. ks. prałat Bieroński, cz. 1, „Przegląd Katolicki” 1899, R. XXXVII, nr 19, s. 296–297.
Google Scholar
[Stuczeń S.], Parafia małogoska i jej ostatni proboszcz ś.p. ks. prałat Bieroński. (Ciąg dalszy), „Przegląd Katolicki” 1899, R. XXXVII, nr 21, s. 328–330.
Google Scholar
Wiśniewski J., Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Jędrzejowskiem, Marjówka 1930 (reprint: Kielce 2000).
Google Scholar
Wł. Siar. [Władysław Siarkowski], Małogoszcz, „Gazeta Kielecka” 1872, R. III, nr 93, s. 368–369.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1016/0016-0032(72)90343-2
Krzysztofik P., Poświęcenie kościółka na Babinku!, https://www.malogoszcz.pl/asp/poswiecenie-kosciolka-na-babinku!,1,artykul,4,4376 (dostęp: 20 I 2023).
Google Scholar
Małogoszcz, fragment kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, fot. T. Przypkowski, 1942, http://fotompj.jedrzejow.pl/archeio/document/5568 (dostęp: 20 I 2023).
Google Scholar
Małogoszcz, kościół cmentarny św. Stanisława Biskupa, fot. T. Przypkowski, 1930/1950, http://fotompj.jedrzejow.pl/archeio/document/5942 (dostęp: 20 I 2023).
Google Scholar
Małogoszcz, kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, widok ogólny, fot. F. Przypkowski, 1910, http://fotompj.jedrzejow.pl/archeio/document/4991 (dostęp: 20 I 2023).
Google Scholar
Małogoszcz, wzgórze Babinek. Kościół cmentarny św. Stanisława Biskupa, fot. T. Przypkowski, 1942, http://fotompj.jedrzejow.pl/archeio/document/15633 (dostęp: 20 I 2023).
Google Scholar
Małogoszcz, wzgórze Babinek. Kościół cmentarny św. Stanisława Biskupa. Ołtarz, fot. T. Przypkowski, 1942, http://fotompj.jedrzejow.pl/archeio/document/15632 (dostęp: 20 I 2023).
Google Scholar
Polski słownik biograficzny konserwatorów zabytków, http://www.skz.pl/skz_files/skz_glossary/index.html (dostęp: 25 I 2023).
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
