Ksiądz-legionista Józef Panaś w antysowieckiej konspiracji we Lwowie w latach 1939–1940

Przemysław Stawarz

doi:10.18778/0208-6050.106.09

Authors

Przemysław Stawarz https://orcid.org/0000-0001-7188-7495

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6050.106.09

Keywords:

Józef Panaś, Soviet occupation, conspiracy, aggression

Abstract

This article to present the activities of Józef Panaś – a distinguished priest, brave legionnaire and soldier, as well as an activist of the peasant movement during the Second Polish Republic. He is a relatively unknown figure and takes up little space in the latest historiography. This study is a continuation of research conducted by the author of this article on individual human fatest inscribed in the turbulent and tragic history of the 20th century. The hero of this text is one of many Polish clergymen who first became a soldier-chaplain of the resurgent Polish Army and then an acivist of the peasant movement. Although the chaplain belonged to the supporting actors of the military and later political scene, his contribution to Poland’s regaining independence was significant. The article in question shows remarkable determination, courage, devotion to the affairs of the country and the fight its independence against the criminal invader.

It is highly probable that the priest-legionnaire died at the hands of the NKVD in Aprl 1940. As a military man, he joined the death lists from Katyn and the thousands of towns where the Soviets murdered the Polish nation. The article describes in a synthetic way the life of Poles under Soviet rule. Moreover in the aforementioned study, various were presented in connection with the death of Józef Panaś.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Przemysław Stawarz

dr Przemysław Stawarz – absolwent Studium Doktoranckiego Nauk Humanistycznych na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Łódzkiego, redaktor w Oficynie Wydawniczej – Księgarni Historycznej. Zainteresowania badawcze: historia Polski XX w. ze szczególnym uwzględnieniem ziem wschodnich II Rzeczypospolitej oraz biografistyka.

References

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie [AINN], Stanisław Olszewski, Krótki rys historyczny i stan organizacji krajowych w zaborze sowieckim, [b.d.], sygn. 1786/1.
Google Scholar

Archiwum Zakładu Historii Ruchu Ludowego w Warszawie [AZHRL], Archiwum Tadeusza Nawrockiego, sygn. 46.
Google Scholar

Archiwum Zakładu Historii Ruchu Ludowego w Warszawie [AZHRL], Relacja Franciszka Wilka, sygn. B.I.38.22.
Google Scholar

Bargiełowski D., Po trzykroć pierwszy. Michał Tokarzewski-Karaszewicz. Generał broni, teozof, wolnomularz, kapłan Kościoła liberalnokatolickiego, t. I, Warszawa 2000.
Google Scholar

Buczek R., Stronnictwo Ludowe w latach 1939–1945. Organizacja i polityka, Londyn 1975.
Google Scholar

Cygan W.K., Wysocki W.J., „Dla Ciebie, Polsko krew i czyny moje!…” Duszpasterstwo wojskowe Legionów Polskich, Warszawa 1997.
Google Scholar

Gil Z., Z dziejów odrzykońskiego zamku Kamieniec, Krosno 2007.
Google Scholar

Głowacki A., Sowieci wobec Polaków na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej 1939–1941, Łódź 1997.
Google Scholar

Grabowski W., Polska tajna administracja cywilna 1940–1945, Warszawa 2003.
Google Scholar

Hryciuk G., Polacy we Lwowie 1939–1944. Życie codzienne, Warszawa 2000.
Google Scholar

Hulewicz J., Panaś Józef, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXXV, z. 104, Wrocław 1980, s. 114.
Google Scholar

Janusz B., Mons Pius Ormian lwowskich, Lwów 1928.
Google Scholar

Kołakowski P., NKWD i GRU na ziemiach polskich 1939–1945, Warszawa 2002.
Google Scholar

Kołodziejczyk A., Ks. płk J. Panaś, „Zielony Sztandar” 1984, nr 92, s. 7–8.
Google Scholar

Kołodziejczyk A., Ks. płk J. Panaś, „Zielony Sztandar” 1984, nr 94(II), s. 8.
Google Scholar

Kotarska E., Proces czternastu, Warszawa 1998.
Google Scholar

Kozłowski W., Ksiądz Józef – niepokorny kapelan i działacz ludowy (1887–1940). Spojrzenie na niektóre fragmenty biografii, „Zeszyty Wiejskie” 2013, z. 18, s. 128.
Google Scholar

Krasowski K., Biskupi katoliccy II Rzeczypospolitej. Słownik biograficzny, Poznań 1996.
Google Scholar

Łukomski G., Polak B., Suchcitz A., Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. Wykazy odznaczonych za czyny z lat 1863–1864, 1914–1945, red. Polak B., Koszalin 1997, s. 478.
Google Scholar

Małopolski słownik biograficzny uczestników działań niepodległościowych, t. II (1939–1956), red. T. Gąsiorowski, A. Kuler, A. Zagórski i in., Kraków 1997.
Google Scholar

Mazur G., Z dziejów sowietyzacji tzw. Zachodniej Ukrainy – 1939–1941, „Studia Rzeszowskie” 1996, t. III, s. 81.
Google Scholar

Mazur G., Skwara J., Węgierski J., Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa 1 IX 1939 – 5 II 1946, Katowice 2007.
Google Scholar

Mazur G., Węgierski J., Konspiracja lwowska 1939–1944. Słownik biograficzny, Katowice 1997.
Google Scholar

Nawrocki T., Ksiądz Pułkownik Józef Panaś, „Zeszyty Odrzykońskie” 2001, z. 8, s. 52–132.
Google Scholar

Nawrocki T., Ksiądz Pułkownik Józef Panaś (1887–1940), Odrzykoń 2001.
Google Scholar

Nicieja S.S., Cmentarz Łyczakowski we Lwowie w latach 1786–1986, Wrocław 1988.
Google Scholar

Podlewski S., Wierni Bogu i Ojczyźnie. Duchowieństwo katolickie w walce o niepodległość Polski w II wojnie światowej, Warszawa 1982.
Google Scholar

Polskie podziemie 1939–1941, t. I (Lwów–Kołomyja–Stryj–Złoczów), red. Z. Gajowniczek, P. Kułakowski, M. Kupiecka i in., Warszawa–Kijów 1998.
Google Scholar

Polskie podziemie na terenach Zachodniej Ukrainy i Zachodniej Białorusi w latach 1939–1941, t. I–II, oprac. Z. Gajowniczek, M. Majewski, W. Makarow i in., Warszawa–Moskwa 2001.
Google Scholar

Siemaszko Z.S., W sowieckim osaczeniu 1939–1943, Londyn 1991.
Google Scholar

Smirnow J., Mons Pius – Najstarszy bank lwowski, „Kurier Galicyjski” [Lwów] 2010, nr 11(111), s. 28.
Google Scholar

Szwedo B., Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945, t. II (1914–1921), cz. 3, Leszno–Tarnobrzeg 2006.
Google Scholar

Szwedo B., Zawsze w pierwszej linii. Kapłani odznaczeni Orderem Virtuti Militari 1914–1921, 1939–1945, Warszawa 2004.
Google Scholar

Węgierski J., Lwów pod okupacją sowiecką 1939–1941, Warszawa 1991.
Google Scholar

Witalec R., Franciszek Wilk (1914–1990). Biografia ludowca niezłomnego, Rzeszów–Warszawa 2015.
Google Scholar

Wnuk R., Za pierwszego Sowieta. Polska konspiracja na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej (wrzesień 1939 – czerwiec 1941), Warszawa 2007.
Google Scholar

Michał Lang, Sprawozdanie Rewolucyjnego Związku Niepodległości i Wolności na terenie okupacji rosyjskiej (obejmuje okres od początku października 1939 r. do 18 II 1940), 17 IV 1942, sygn. B.I.38.22, https://studium.org.uk/index.php/en/trust-pumst-london/studium-info/pumst-london-kindred-institutions-partners (dostęp: 20 XI 2020).
Google Scholar

Franciszek Wilk, Sprawozdanie z działalności konspiracyjnej Polskiej Akademickiej Młodzieży Ludowej i prac organizacyjnych Stronicowa Ludowego na terenie Małopolski Wschodniej za okres od września 1939 r. do 1 III 1940, 3 IV 1942, sygn. B.I.38.21, https://studium.org.uk/index.php/en/trust-pumst-london/studium-info/pumst-london-kindred-institutions-partners (dostęp: 20 XI 2020).
Google Scholar