Elżbieta Zawacka (1909–2009) – zasłużony żołnierz i aktywna „feministka”

Anna Marcinkiewicz-Kaczmarczyk

doi:10.18778/0208-6050.105.10

Authors

Anna Marcinkiewicz-Kaczmarczyk Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, Wydział Badań Archiwalnych i Edycji Źródeł https://orcid.org/0000-0002-9636-3185

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6050.105.10

Keywords:

Elżbieta Zawacka, Female Military Training, the Military Service of Polish Women, Union of Armed Struggle, Home Army

Abstract

Elżbieta Zawacka was dedicated herself to both military as well as educational activity in the interwar period. She started her activity in the Przysposobienie Wojskowe Kobiet (Female Military Training) and became a commander of PWK of Silesia Region. Those activities included from organization and conducting courses for young people. After the outbreak of the Second War World she was volunteering in the defence of Poland in September 1939 and next, she enrolled to the underground army, where she served as liaison and courier. As a courier, she smuggled important letters from Warsaw to Headquarter of the Polish Armed Forces in the West in London. She returned on Polish territory before the Warsaw Uprising. She was also participating in the insurgents straggle during the period from August to October 1944. After the end of the war, she devoted herself to historical and educational work. The establishment of the General Elżbieta Zawacka Foundation. Pomeranian Archives and Museum of the Home Army and the Military Service of Polish Women was her important accomplishment in the post-war period.

She has been awarded many honors for her merits not only in military service but also in educational, historical and social spheres. She got the Cross of Valor, Cross of Merit and the Home Army Cross during the war. After the war, she was appointed as the general in 2006. Except that, she got the Order of the White Eagle in 1995 and the title of Custodian of National Remembrance in 2002.

Elżbieta Zawacka connected a professional, military and pedagogical activity for all her life. Her attitude was showing that she had never resigned of her goals. In this context she was both a good soldier as well as “feminist”.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej [AIPN], Akta personalne Elżbiety Zawackiej, sygn. 0259/604.
Google Scholar

Golon M., Akta Instytutu Pamięci Narodowej o Elżbiecie Zawackiej, [w:] Prof. dr hab. gen. bryg. Elżbieta Zawacka (1909–2009). Materiały do biografii, red. K. Minczykowska, Toruń 2010, s. 109–114.
Google Scholar

Kromp D., Archiwum osobiste prof. Elżbiety Zawackiej. Uwagi po selekcji wstępnej, [w:] Prof. dr hab. gen. bryg. Elżbieta Zawacka (1909–2009). Materiały do biografii, red. K. Minczykowska, Toruń 2010, s. 129–144.
Google Scholar

Marcinkiewicz-Kaczmarczyk A., From Buzuluk to London: The Combat Trail and Everyday Service of Women Auxiliaries in the Polish Army (1941–1945), „International Journal of Military History and Historiography” 2019, nr 39, s. 263–287.
Google Scholar

Marcinkiewicz-Kaczmarczyk A., Kobiety w obronie Warszawy, Ochotnicza Legia Kobiet (1918–1922) i Wojskowa Służba Kobiet (1939–1945), Warszawa 2016.
Google Scholar

Marcinkiewicz-Kaczmarczyk A., Postawy byłych członkiń Wojskowej Służby Kobiet Armii Krajowej represjonowanych przez władze PRL w latach 1945–1956, [w:] Obywatelki na obcasach. Kobiety w życiu publicznym (XIX–XXI w.), red. U. Kozłowska, T. Sikorski, A. Wątor, Radzymin–Warszawa 2016, t. II, s. 329–344.
Google Scholar

Maresch E., Elżbieta Zawacka – kobieta-żołnierz, [w:] Prof. dr hab. gen. bryg. Elżbieta Zawacka (1909–2009). Materiały do biografii, red. K. Minczykowska, Toruń 2010, s. 94–99.
Google Scholar

Minczykowska K., Cichociemna: gen. Elżbieta Zawacka „Zo” 1909–2009, Toruń 2014.
Google Scholar

Minczykowska K., Elżbieta Zawacka (1909–2009): pedagog – żołnierz – historyk, „Zapiski Historyczne” 2010, t. LXXV, z. 1, s. 163–169.
Google Scholar

Minczykowska K., Elżbieta Zawacka „Zelma”, „Sulica”, „Zo”, Toruń–Gdańsk 2012.
Google Scholar

Minczykowska K., Feministka na spadochronie: Cichociemni, „Tygodnik Powszechny” 2016, nr 7, s. 72–74.
Google Scholar

Minczykowska K., Generał Elżbieta Zawacka (1909–2010). Stan badań, [w:] Prof. dr hab. gen. bryg. Elżbieta Zawacka (1909–2009). Materiały do biografii, red. K. Minczykowska, Toruń 2010, s. 15–25.
Google Scholar

Półturzycki J., Elżbieta Zawacka jako teoretyk systemu edukacji na odległość, „Płockie Studia Dydaktyczne” 2010, t. XXII, s. 25–39.
Google Scholar

Półturzycki J., Spór o Elżbietę Zawacką: żołnierza i pedagoga, „Rocznik Andragogiczny” 2014, t. XXI, s. 317–331.
Google Scholar

Rezmer W., Wkład Elżbiety Zawackiej w rozwój badań nad dziejami wojennej służby Polek, [w:] Prof. dr hab. gen. bryg. Elżbieta Zawacka (1909–2009). Materiały do biografii, red. K. Minczykowska, Toruń 2010, s. 102–110.
Google Scholar

Salmonowicz S., Pani Profesor Elżbiety Zawackiej lata 1980–2008. Ze wspomnień współpracownika, [w:] Prof. dr hab. gen. bryg. Elżbieta Zawacka (1909–2009). Materiały do biografii, red. K. Minczykowska, Toruń 2010, s. 30–33.
Google Scholar

Słownik biograficzny kobiet odznaczonych orderami wojennymi Virtuti Militari, t. III, red. E. Zawacka, Toruń 2007.
Google Scholar

Strzelecka M., Elżbieta Zawacka – nauczyciel i wychowawca. Praca w szkołach średnich i w przysposobieniu wojskowym kobiet, [w:] Prof. dr hab. gen. bryg. Elżbieta Zawacka (1909–2009). Materiały do biografii, red. K. Minczykowska, Toruń 2010, s. 50–51.
Google Scholar

Szulakiewicz W., Biografia pedagogiczna Elżbiety Zawackiej (1909–2009), [w:] Prof. dr hab. gen. bryg. Elżbieta Zawacka (1909–2009). Materiały do biografii, red. K. Minczykowska, Toruń 2010, s. 72–77.
Google Scholar

Theiss W., Listy Elżbiety Zawackiej do Ryszarda Wroczyńskiego (1957–1958, 1961), [w:] Polskie dziedzictwo edukacyjne od XVI do XX wieku – ciągłość i zmiana. Zbiór studiów i rozpraw ofiarowanych Profesorowi Lechowi Mokrzeckiemu z okazji Jubileuszu 80 urodzin, red. R. Grzybowski, T. Maliszewski, M. Brodnicki, K. Jakubiak, Toruń 2015, s. 177–204.
Google Scholar

Tompa P., Elżbieta Zawacka, jedyna kobieta cichociemna, [w:] Człowiek a historia. Ludzie i wydarzenia, red. P. Tompa, t. II, Piotrków Trybunalski 2016, s. 134–143.
Google Scholar

Woźniak N., Z Torunia do Sichelberga: okres pracy nauczycielskiej Elżbiety Zawackiej w Sierpcu, „Notatki Płockie: Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego” 2014, nr 3, s. 10–15.
Google Scholar

Z dziejów Przysposobienia Wojskowego Kobiet i Wojskowej Służby Kobiet: (materiały), red. E. Zawacka, Toruń 1999.
Google Scholar

Zawacka E., Czekając na rozkaz: Pogotowie Społeczne Organizacji Przysposobienia Wojskowego Kobiet w przededniu II wojny światowej, Lublin 1992.
Google Scholar

Zawacka E., Szkice z dziejów Wojskowej Służby Kobiet, Toruń 2001.
Google Scholar