Generał armii Iwan Czerniachowski – bohater czy zbrodniarz wojenny?

Wiesław Bolesław Łach

doi:10.18778/0208-6050.103.11

Autor

Wiesław Bolesław Łach Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Humanistyczny, Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych https://orcid.org/0000-0002-1201-2776

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6050.103.11

Słowa kluczowe:

dowódca 3 Frontu Białoruskiego, Wileńszczyzna, operacja wschodniopruska, zabity, pomnik

Abstrakt

Kariera generała armii Iwana Czerniachowskiego, który był jednym z najmłodszych generałów w historii wojskowości, była dość błyskotliwa. W związku z jego osobą rodzi się wiele pytań. Czy był on bohaterem czy zbrodniarzem wojennym? Dlaczego jego pomnik pod Pieniężnem wywołał aż takie emocje?. W dniu 24 kwietnia 1944 r. Iwan Czerniachowski został mianowany dowódcą 3 Frontu Białoruskiego. Dowodził operacją wileńską i kowieńską. Jednak dla nas nie jest on postacią pozytywną, ponieważ doprowadził do aresztowania dowództwa i żołnierzy Armii Krajowej na Wileńszczyźnie. Co prawda operacją kierowała NKWD, jednak rola Czerniachowskiego jest w tej historii jednoznacznie negatywna. W styczniu 1945 r. 3 Front Białoruski brał udział w operacji wschodniopruskiej i przełamał niemiecką obronę w północnej części Prus. Trzeci Front Białoruski, który był dowodzony przez Czerniachowskiego, otrzymał zadanie likwidacji otoczonych armii niemieckich. Dnia 18 lutego Czerniachowski udał się na inspekcję, mimo wielu ostrzeżeń o ostrzale drogi. Nakazał kierowcy jechać w kierunku Pieniężna. Generał zginął raniony odłamkiem artyleryjskim. Po II wojnie światowej na Warmię przybyło wielu mieszkańców Wileńszczyzny. Byli wśród nich żołnierze Armii Krajowej, którzy doskonale pamiętali rolę Czerniachowskiego w rozbrojeniu i aresztowaniu polskich oficerów i żołnierzy w Wilnie. W 1971 r. postawiony został pomnik upamiętniający śmierć generała w Pieniężnie na skrzyżowaniu dróg. Do roku 1990 miejscowe władze partyjne organizowały wiece i składanie kwiatów kilka razy w roku. W styczniu 2014 r. rada miejska w Pieniężnie zdecydowała o rozbiórce obelisku.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Achremczyk S., Orneta dzieje miasta, Olsztyn 2006.
Google Scholar

Bachmura B., Nasz regionalny most na rzece Kwai, „Debata” 2015, nr 5, s. 2.
Google Scholar

Balbus T., „Korab” Wilniuk Klasyczny, Wrocław 2012.
Google Scholar

Boradyn Z., Chmielarz A., Piskunowicz H., Z dziejów Armii Krajowej na Nowogródczyźnie i Wileńszczyźnie (1941–1945), Warszawa 1997.
Google Scholar

Chwietkiewicz T., Okoliczności śmierci generała Czerniachowskiego w świetle publikacji, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2013, nr 14/3, s. 206–219.
Google Scholar

Dymczuk S., Pamięci generała Czerniachowskiego, „Gazeta Olsztyńska” 1971, nr 168, s. 3.
Google Scholar

Encyklopedia II Wojny Światowej, Kraków 1994, s. 162–163.
Google Scholar

Gajownik T., Maroń J., Utracony bastion (Prusy Wschodnie w latach 1918–1945), [w:] Wielkie wojny w Prusach, działania militarne między Wisłą Niemnem na przestrzeni wieków, red. W. Giesczyński, N. Kasparek, Dąbrówno 2010, s. 253–282.
Google Scholar

Gliniecki T., Echa pancernego rajdu, Gdańsk 2017.
Google Scholar

Historia Drugiej Wojny Światowej 1939–1945, t. IV–VII, Moskwa 1975.
Google Scholar

Kononow W.I., Pamiatnik I.D. Czerniachowskomu, Socyum 2013, Istorija woronieżskogo pamiatnika.
Google Scholar

Kuzniecow P.G., Genierał Czerniachowskij, Moskwa 1969.
Google Scholar

Łach W.B., Działania wojsk niemieckich na Żuławach, [w:] „Żuławy w 1945 roku”. Źródła z niedalekiej przeszłości, red. A. Gąsiorowski, J. Hochleitner, Sztutowo 2017, s. 15–30.
Google Scholar

Łach W.B., System obronny na Warmii i Mazurach w czasie II wojny światowej, Węgorzewo 2002.
Google Scholar

Mała encyklopedia wojskowa, Warszawa 1967.
Google Scholar

Merridale C., Wojna Iwana. Armia Czerwona 1939–1945, Poznań 2007.
Google Scholar

Miśkiewicz B., Wojsko Polskie w XX wieku, Poznań 2006.
Google Scholar

Sakson A., Konflikt o pomnik generała Iwana Czerniachowskiego w Pieniężnie na Warmii, czyli spór o domenę symboliczną na pograniczu polsko-kaliningradzkim. Studium przypadku, „Pogranicze. Studium Społeczne” 2016, t. XXVII, cz. 2, s. 131–147.
Google Scholar

Sobczak K., Operacja mazowiecko-mazurska, Warszawa 1967.
Google Scholar

Spahr W.J., Żukow, Warszawa 2003.
Google Scholar

Stańczyk H., Radziecki plan rozbicia sił niemieckich w Prusach Wschodnich, [w:] Działania militarne w Prusach Wschodnich, red. W. Wróblewski, Warszawa 1998, s. 324–331.
Google Scholar

Teczka Specjalna J.W. Stalina. Raporty NKWD z Polski 1944–1946, wybór i oprac. T. Cariewska, A. Chmielarz, A. Paczkowski, S. Rudnicki, Warszawa 1998.
Google Scholar

Uroczystość odsłonięcia pomnika gen. I.D. Czerniachowskiego w Pieniężnie, „Gazeta Olsztyńska” 1971, nr 173, s. 1–2.
Google Scholar

Wieczorek M., Śmierć generała, „Mówią Wieki” 1971, nr 3, s. 18–19.
Google Scholar

Wołos M., Wielka Wojna Ojczyźniana w tożsamości i edukacji historycznej współczesnych Rosjan, [w:] Historia – pamięć – tożsamość w edukacji humanistycznej, t. I (Historia i edukacja), red. nauk. B. Popiołek, A. Chłosta-Sikorska, U. Kicińska, Kraków 2013, s. 47–57.
Google Scholar

Wróblewski W., Przebieg operacji wschodniopruskiej, [w:] Działania militarne w Prusach Wschodnich, red. W. Wróblewski, Warszawa 1998, s. 331–342.
Google Scholar

https://pl.wikipedia.org/wiki/Iwan_Czerniachowski.
Google Scholar

https://www.sakharov-center.ru/asfcd/martirolog/?t=page&id=15967.
Google Scholar