Walczyć czy odstąpić? Postawy i dylematy oficerów Obszarów Warownych „Grodno” i „Wilno” we wrześniu 1939 roku

Agnieszka Jędrzejewska

doi:10.18778/0208-6050.103.09

Authors

Agnieszka Jędrzejewska Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi https://orcid.org/0000-0002-7748-2066

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6050.103.09

Keywords:

September 1939, Fortified Area, Grodno, Wilno, Polish Army, evacuation

Abstract

In August 1939 all main Polish military units from Grodno and Wilno garrisons were mobilized to fight against German army and were send to the west frontline. This way, both cities were left without regular army’s units, remained defenceless against Soviet aggression. It was impossible to stand up the fight in this situation. The only way for the reserve units, which have stayed, was evacuation from Poland to Lithuania. Many officers of Fortified Areas Grodno and Wilno had to make a difficult decision: to stay and fight or to leave Poland and go to Lithuania. This dilemma, one among many others, had influence on their attitudes and decisions during this tragic time.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Centralne Archiwum Wojskowe – Wojskowe Biuro Historyczne w Warszawie [CAW-WBH], Opinia płk. Józefa Werobeja, dowódcy PD 13 DP o płk. dypl. Benedykcie Chłusewiczu za rok 1935; Opinia płk. dypl. Aleksandra Myszkowskiego o płk. dypl. Benedykcie Chłusewiczu za rok 1935, Płk dypl. Benedykt Chłusewicz, AP I.481.C.1238.
Google Scholar

Centralne Archiwum Wojskowe – Wojskowe Biuro Historyczne w Warszawie [CAW-WBH], Opinia gen. bryg. Wiktora Thommé z 18 kwietnia 1938 r., Płk. dypl. Bohdan Hulewicz, AP, 1769/89/1798.
Google Scholar

Centralne Archiwum Wojskowe – Wojskowe Biuro Historyczne w Warszawie [CAW-WBH], Opinia Inspektora Armii gen. dyw. Leona Berbeckiego o gen. bryg. Wacławie Przeździeckim za rok 1935, Biuro Personalne MSWojsk, sygn. I.300.18.213.
Google Scholar

Instytut Polski i Muzeum im. Gen. Sikorskiego w Londynie [IPMS], Sprawozdanie mjr. Karola Miałkowskiego z prac organizacyjnych „Grupy Grodno” stworzonej z rozkazu Naczelnego Wodza 1 IX 1939 r., sygn.B.I.70.D.
Google Scholar

Instytut Polski i Muzeum im. Gen. Sikorskiego w Londynie [IPMS], Kwestionariusz mjr. Benedykta Władysława Serafina, sygn. B.I.70/4.
Google Scholar

Instytut Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku [IJPNY], Opinia gen. J. Rómmla o płk. Jarosławie Okulicz-Kozarynie, 18 X 1938 r., Archiwum Józefa Piłsudskiego, sygn. 701/1/120, www.pilsudski.org/archiwa/ (dostęp: 4 VI 2018).
Google Scholar

Instytut Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku [IJPNY], Opinia inspektora armii gen. M. Norwid-Neugebauera o ppłk. T. Podwysockim, 18 III 1936, Archiwum Józefa Piłsudskiego, sygn. 701/1/120, www. pilsudski.org./archiwa/ (dostęp: 4 VI 2018).
Google Scholar

Instytut Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku [IJPNY], Zbiory Przemysława Wilczyńskiego, bratanka gen. bryg. J. Olszyny-Wilczyńskiego.
Google Scholar

Instytut Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku [IJPNY], Wiadomości zebrane z ostatnich dni życia ś.p. gen. bryg. Józefa Olszyny-Wilczyńskiego, D-cy OK Nr III, Relacja mjr. Karola Miałkowskiego, Kalwaria Suwalska, 22 IV 1940, rkps, s. 7–8.
Google Scholar

Hulewicz B., Wielkie wczoraj w małym kręgu, Warszawa 1973.
Google Scholar

Polskie Siły Zbrojne w drugiej wojnie światowej, t. I (Kampania wrześniowa 1939), cz. 3 (Przebieg działań od 9 do 14 września), Londyn 1959.
Google Scholar

Relacja dowódcy 20 baterii artylerii przeciwlotniczej podporucznika Witolda Barancewicza, [w:] Wrzesień 1939 na Kresach w relacjach, wybór i oprac. C.K. Grzelak, Warszawa 1999, s. 125–128.
Google Scholar

Relacja podpułkownika piechoty Kazimierza Kardaszewicza, dowódcy pułku KOP „Wilno” (jednocześnie dowódcy granicznego odcinka litewskiego), [w:] Wrzesień 1939 na Kresach w relacjach, wybór i oprac. C.K. Grzelak, Warszawa 1999, s. 82–94.
Google Scholar

Relacja pułkownika Kazimierza Rybickiego z wydarzeń w Wilnie i na pograniczu polsko-litewskim, [w:] Wrzesień 1939 na Kresach w relacjach, wybór i oprac. C.K. Grzelak, Warszawa 1999, s. 152–170.
Google Scholar

Relacja szefa sztabu Dowództwa Obszaru Warownego Wilno, majora dyplomowanego Aleksandra Mariana Romiszowskiego z wydarzeń w Wilnie, Paryż 12 października 1939 r., [w:] Wrzesień 1939 na Kresach relacjach, wybór i oprac. C.K. Grzelak, Warszawa 1999, s. 145–152.
Google Scholar

Rybka R., Stepan K., Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006.
Google Scholar

Siemiński J., Walczące Grodno. Wspomnienia harcerza, Białystok 1990.
Google Scholar

Sprawozdanie gen. bryg. Wacława Przeździeckiego, dowódcy Obrony Rejonu Wołkowysk, następnie Grupy Operacyjnej, [w:] R. Szawłowski, Wojna polsko-sowiecka 1939, t. II (Dokumenty), Warszawa 1997, s. 41–49.
Google Scholar

Grzelak C., Kresy w czerwieni. Agresja Związku Radzieckiego na Polskę w 1939 roku, Warszawa 2001.
Google Scholar

Grzelak C., Wilno–Grodno–Kodziowce 1939, Warszawa 2002.
Google Scholar

Kościński P., Obrońca Grodna. Zapomniany bohater, Warszawa 2017.
Google Scholar

Kucharski S., Obszar Warowny „Wilno”, Warszawa 2015.
Google Scholar

Wodzyński A., 1 Dywizja Piechoty Legionów, Warszawa 2016.
Google Scholar

Wróblewski J., Armia „Prusy”1939, Warszawa 1986.
Google Scholar