From the castle to the war camp. Horseback, armed and well stocked
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6050.99.04Keywords:
Poland, 13th–14th centuries, knight on the journey, horse battle, supply car, tentAbstract
Mobilization of the army in the Middle Ages was slow and its assembly lasted several weeks. Time to prepare for a war expedition is usually a period of four weeks, time to grazing horses. The meaning of war horses and the care given to their owners by the ruler is to include them in the edict of Emperor Frederick I Barbarossa about peace in the state of 1152. A similar record is found in the statutes of King Casimirus Magnus from the mid-14th century. Such high interest in horses was due to the fact that „The horse, as everyone knows, is the most important part of the knight”. The battle horse is dextrarius, which is guided by a squire during a loose journey at the right, so that he is rested at all times at the disposal of the knight. Depending on their financial capacity, knights and nobles sat on both large and large ambulances and inroads, often covered by various armor and medium-sized horses. On the other hand, while carrying luggage while carrying the summarius, the knight mounted a sturdy horse roncin. The knights and nobles on the road put on some light armor: a chainmail, patches or a breastplate. His head protected the open and less tired chaplain. The helmets were used as helm of closed knights only when they entered the fight. Protective armor and spear weapons: copies and spears were on the accompanying wagon. During the journey, a traditional sword or stance was replaced by a handy cord, cleaver or saber, but at the waist there was always a pugnat or dagger. With the announcement of the general expedition the knight should set out on her with a threewheeled food cart for four weeks. In the price list of 1538 we find four types of cars, but only the fourth is a special car for the fierce (currus stipendiariorum). His complete equipment consisted of a basket with scales, hoops, iron wheels and a cover, that is, a canvas cover of the car. Such a car cost 5 florins. Medieval travelers were stopping for meals or for nights usually in taverns or inns. The more fortunate they tried to use usually the hospitality of the monasteries on their way. In the cities they could sleep in the burger homes for a reasonable fee. But during the war expedition, as well as on the hunt, it was necessary to stay even in the hut. But the king, the nobles and the wealthier gentry lived in tents. During the Middle Ages, mainly two types of conical tents were used. These were tents on a circular plan, with a small surface and the second larger – with a base in the shape of a rectangle or oval. According to the statute of the guilds of Bydgoszcz tailors from 1533, the smaller tentoriumbellicum needed 112 cubits (about 64 m) of material. On the other side of the tent, 146 cubits (about 83.2 m) of material was needed. Hetman Jan Tarnowski in his Consilium rationis bellicae warns against fire in the tents and determines their place of stay in a war camp, where the second stage of soldier’s life will take place.
Downloads
References
Księgi grodzkie sieradzkie, ks. 19. [Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie].
Google Scholar
Księgi ziemskie sieradzkie, ks. 7. [Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie].
Google Scholar
Księgi ziemskie szadkowskie, ks. 6. [Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie].
Google Scholar
Acta capitulorum nec non iudiciorum ecclesiasticorum selecta, wyd. B. Ulanowski, t. II (Acta iudiciorum ecclesiasticorum dioecesum Gneznensis et Poznaniensis [1403–1530]), Kraków 1902.
Google Scholar
Acta expeditionum bellicalium palatinatus Calissiensis et Posnaniensis in Valachos et in Turcas a. 1497–1498 in Archivo Regio Posnaniensi asservata, wyd. M. Bobrzyński, [w:] Starodawne Prawa Polskiego Pomniki, t. VII, z. 1, Kraków 1882.
Google Scholar
Akta Aleksandra króla polskiego, wielkiego księcia litewskiego itd. (1501–1506), wyd. F. Papée, Kraków 1927.
Google Scholar
Bielski M., Sprawa rycerska według postępku i zachowania starego obyczaju rzymskiego, greckiego, macedońskiego, i innych narodów pierwszego i niniejszego wieku, tak pogańska jako y krześcijańska, z rozmaithych ksiąg wypisana, ku czytaniu i nauce ludziom rycerskim pożyteczna, [w:] K.W. Wójcicki, Archiwum domowe do dziejów i literatury krajowej z rękopisów i dziełnajrzadszych, Warszawa 1856.
Google Scholar
Błaszczyk G., Ustawy i artykuły wojskowe Polski i Litwy do 1569 roku, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1998, t. XXXIX.
Google Scholar
Cennik wydany dla rzemieślników miasta Książa przez Piotra Kmitę, wojewodę krakowskiego w r. 1538, wyd. B. Ulanowski, „Sprawozdania Komisyi Językowej Akademii Umiejętności”1884, t. III.
Google Scholar
Die Chronik Wigands von Marburg, wyd. Th. Hirsch, [w:] Scriptores rerum Prussicarum, t. II, Leipzig 1863.
Google Scholar
Codex epistolaris Vitoldi magni ducis Lithuaniae, wyd. A. Prochaska, Kraków 1882.
Google Scholar
Cronica conflictus Wladislai regis Poloniae cum cruciferis anno Christi 1410, wyd. Z. Celichowski, Poznań 1911.
Google Scholar
Długosz J., Annales seu Cronicae incliti Regni Poloniae, ks. 1–2, Warszawa 1964 – ks. 12/2, Kraków 2005.
Google Scholar
Długosz J., Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks. 10–11, przekł. J. Mrukówna, Warszawa 1982.
Google Scholar
Galli Anonymi Cronicae et gesta ducum sive principum Polonorum, wyd. K. Maleczyński, [w:] Monumenta Poloniae Historica, Series nova, t. II, Kraków 1952.
Google Scholar
Górski K., Historya artyleryi polskiej, wyd. T. Korzon, Warszawa 1902.
Google Scholar
Greckie i łacińskie źródła do najstarszych dziejów Słowian, cz. 1 (do VIII wieku), wyd. M. Plezia, Poznań–Kraków 1952.
Google Scholar
Ipat‘evskaja letopis`, [w:] Pol’noe sobranie russkich letopisej, t. II, wyd. 2, [S. Peterburg 1908] Moskva 1962.
Google Scholar
Joinville J. de, Czyny Ludwika Świętego króla Francji, przekł. M. Głodek, Warszawa 2004.
Google Scholar
Joinville J. de, Histoire de Saint Louis, wyd. Natalis de Wailly, Paris 1874.
Google Scholar
Kilka zabytków ustawodawstwa królewskiego i wojewodzińskiego w przedmiocie handlu i ustanawiania cen, wyd. B. Ulanowski, „Archiwum Komisji Prawniczej” 1895, t. I.
Google Scholar
Kodeks dyplomatyczny katedry krakowskiej św. Wacława, wyd. F. Piekosiński, cz. 1, Kraków 1874.
Google Scholar
Kronika konfliktu Władysława króla polskiego z krzyżakami w roku pańskim 1410, przekł. J. Danka, A. Nadolski, Olsztyn 1984.
Google Scholar
Kroniki staroruskie, oprac. F. Sielicki, przekł. E. Goranin, F. Sielicki, H. Suszko, Warszawa 1987.
Google Scholar
Kutrzeba S., Polskie ustawy i artykuły wojskowe od XV do XVIII wieku, Kraków 1937.
Google Scholar
Lites ac res gestae inter Polonos Ordinemque Cruciferorum, wyd. 2, wyd. I. Zakrzewski, t. I, Poznań 1890.
Google Scholar
Nowa księga rachunkowa Starego Miasta Elbląga 1404–1414, wyd. M. Pelech, cz. 2 (1411– 1414), Warszawa–Poznań–Toruń 1989.
Google Scholar
Opisanie podróży Mikołaja von Popplau rycerza rodem z Wrocławia, wyd. P. Radzikowski, Kraków 1996.
Google Scholar
Ortliebi Zwifaltensis Chronicon, wyd. A. Bielowski, [w:] Monumenta Poloniae Historica, t. II, Lwów 1872.
Google Scholar
Povest’ vremennych let, cz. 1, wyd. D.S. Lichačev, przekł. D.S. Lichačev, B.A. Romanov, red. W.P. Adranova-Peretc, Moskva–Leningrad 1950.
Google Scholar
Prawa, przywileje i statuta miasta Krakowa (1507–1795), wyd. F. Piekosiński, Kraków 1885, t. I, z. 2.
Google Scholar
Preussisches Urkundenbuch, Bd. I/2, hrsg. von A. Seraphim, Königsberg 1902.
Google Scholar
Rachunki dworu króla Władysława Jagiełły i królowej Jadwigi z lat 1388 do 1420, wyd. F. Piekosiński, Kraków 1896.
Google Scholar
Rachunki królewskie z lat 1393–1395 i 1412. Rachunki podrzęctwa krakowskiego. Rachunki stacji nowosądeckiej, oprac. H. Wajs, Warszawa 1993.
Google Scholar
Rachunki wielkorządowe krakowskie z lat 1461–2 i 1471, wyd. S. Krzyżanowski, „Archiwum Komisji Historycznej” 1909–1913, t. XI.
Google Scholar
Rachunki wyprawy Władysława Jagiellończyka do Czech w latach 1471–1472, oprac. Z. Perzanowski, A. Strzelecka, [w:] Rachunki królewskie z lat 1471–1472 i 1476–1478, oprac. A. Strzelecka, S. Gawęda, Z. Perzanowski, Wrocław 1960.
Google Scholar
Statuty i przywileje cechów bydgoskich z lat 1434–1770, wyd. T. Esman, Z. Guldon, Bydgoszcz 1963.
Google Scholar
Statuty Kazimierza Wielkiego, oprac. T.K. Kubicki, Łódź 1992.
Google Scholar
Statuty Kazimierza Wielkiego, [cz. 1], oprac. O. Balzer, wyd. Z. Kaczmarczyk, M. Sczaniecki, S. Weymann, Poznań 1947; cz. 2 (Statuty wielkopolskie), wyd. L. Łysiak, Warszawa–Poznań 1982.
Google Scholar
Tarnowski J., Consilium rationis bellicae, wstęp J. Sikorski, wyd. T.M. Nowak, Warszawa 1987.
Google Scholar
Wilkierze poznańskie, cz. 1 (Administracja i sądownictwo), wyd. W. Maisel, Wrocław–Warszawa–Kraków 1966.
Google Scholar
Żywot św. Stefana króla Węgier czyli Kronika węgiersko-polska, przekł. R. Grzesik, Warszawa 2003.
Google Scholar
Barber R., Rycerze i rycerstwo, przekł. J. Kozłowski, Warszawa 2000.
Google Scholar
Bołdyrew A., „Equus Polonus”. Koń w wojsku polskim w XVI wieku, Piotrków Trybunalski 2016.
Google Scholar
Bołdyrew A., Produkcja i koszty uzbrojenia w Polsce XVI wieku, Warszawa 2005.
Google Scholar
Borzemski A., Siły zbrojne w wołoskiej wojnie Jana Olbrachta, Lwów 1928.
Google Scholar
Charewiczowa Ł., Lwowskie organizacje zawodowe za czasów Polski przedrozbiorowej, Lwów 1929.
Google Scholar
Choc P., S mečem i štítem. České rané feudální vojenství, Praha 1967.
Google Scholar
Contamine Ph., Wojna w średniowieczu, przekł. M. Czajka, Warszawa 1999.
Google Scholar
Dobroński A., Wóz, [w:] Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 roku, red. A. Mączak, Warszawa 1981, [t. II], s. 521–522.
Google Scholar
Dunin-Wąsowicz T., Koń cenniejszy od złota, [w:] eadem, Drogami średniowiecznej Polski. Studia z dziejów osadnictwa i kultury, oprac. A. Janeczek, posłowie M. Młynarska-Kaletynowa, Warszawa 2011, s. 365–372.
Google Scholar
Durdík J., Husitské vojenství, Praha 1953.
Google Scholar
Ekdahl S., Horses and Crossbows: Two Important Warfare Advantages of the Teutonic Order in Prussia, [w:] The Military Orders, vol. II (Welfare and Warfare), ed. H. Nicholson, Aldershot 1998, s. 119–151.
Google Scholar
Gillmor C.M., Horses, [w:] The Oxford Encyclopedia of Medieval Warfare and Military Technology, ed. C.J. Rogers, vol. II, New York 2010, s. 271–275.
Google Scholar
Ginter K., Udział szlachty polskiej w pospolitym ruszeniu w XIV i XV wieku. Aspekty prawne i stan faktyczny, Kraków 2008.
Google Scholar
Goliński M., Uzbrojenie mieszczańskie na Śląsku od połowy XIV do końca XV wieku, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1990, t. XXXIII, s. 3–64.
Google Scholar
Grabarczyk J., Jazda zaciężna Królestwa Polskiego w XV wieku, Łódź 2015.
Google Scholar
Grabarczyk T., Militarne aspekty wyprawy Kazimierza Jagiellończyka na Węgry (październik 1471 – luty 1472), [w:] Na wojnie i w szlacheckim dworze. Studia i materiały, red. K. Maksymiuk,D. Wereda, R. Roguski, Siedlce 2016, s. 29–39.
Google Scholar
Grabarczyk T., Piechota zaciężna Królestwa Polskiego w XV wieku, Łódź 2000.
Google Scholar
Grabowski J., Perypetie związane z pogrzebem i miejscem pochowania Bolesława V, księcia mazowieckiego, [w:] Kościół i społeczeństwo. Studia nad obiegiem informacji i konfliktami zbrojnymiw dawnych i nowych wiekach, red. J. Grabowski, Warszawa 2012, s. 23–30.
Google Scholar
Hensel W., Słowiańszczyzna wczesnośredniowieczna. Zarys kultury materialnej, wyd. IV uzupełnione, Warszawa 1987.
Google Scholar
Januszek-Sieradzka A., Ile kosztuje sukces? Wydatki na wyprawę Władysława Jagiellończyka po koronę czeską (1471), [w:] Zwycięzcy i przegrani w dziejach średniowiecznych i wczesnonowożytnych Czech i Polski, red. W. Iwańczak, D. Karczewski, Kraków 2012, s. 229–256.
Google Scholar
Januszek-Sieradzka A., Wspólnota stołu królewskiego w czasach Władysława Jagiełły, [w:] Wspólnoty małe i duże w społeczeństwach Czech i Polski, red. W. Iwańczak, J. Smołucha, Kraków 2010, s. 285–314.
Google Scholar
Jóźwiak S., Kwiatkowski K., Szweda A., Szybkowski S., Wojny Polski i Litwy z zakonem krzyżackim w latach 1409–1411, Malbork 2010.
Google Scholar
Jurek T., Pismo w życiu społecznym Polski późnego średniowiecza, [w:] Historia społeczna późnego średniowiecza. Nowe badania, red. S. Gawlas przy współudziale M.T. Szczepańskiego, Warszawa2011, s. 203–231.
Google Scholar
Jurek T., Potyczka pod Koninem (24 IX 1331 r.), [w:] In tempore belli et pacis. Ludzie – miejsca – przedmioty. Księga pamiątkowa dedykowana prof. dr. hab. Janowi Szymczakowi w 65-lecie urodzin i 40-lecie pracy naukowo-dydaktycznej, red. T. Grabarczyk, A. Kowalska-Pietrzak, T. Nowak, Warszawa 2011, s. 381–390.
Google Scholar
Krakowski S., Polska w walce z najazdami tatarskim w XIII wieku, Warszawa 1956.
Google Scholar
Marek L., Europejski styl. Militaria z Elbląga i okolic, Wrocław 2014.
Google Scholar
Matuszewski J., Początki nowożytnego zaprzęgu konnego, [w:] idem, Pisma wybrane, t. I, Łódź 1999, s. 207–273.
Google Scholar
Michalak A., Wolanin P., Skóra w służbie wojny. Militarne i pozamilitarne, skórzane elementy wyposażenia wojownika w średniowieczu. Przegląd problematyki, [w:] Nie tylko broń. Niemilitarne wyposażenie wojowników w starożytności i średniowieczu, red. W. Świętosławski, „Acta Archaeologica Lodziensia” 2008, nr 54, s. 99–120.
Google Scholar
Nadolski A., Grunwald. Problemy wybrane, Olsztyn 1990.
Google Scholar
Nadolski A., Grunwald 1410, Warszawa 1993.
Google Scholar
Osiński J., Bolesław Rogatka, książę legnicki, dziedzic monarchii Henryków śląskich (1220/1225–1278), Kraków 2012.
Google Scholar
Papée F., Aleksander Jagiellończyk, wyd. 2, Kraków 1999.
Google Scholar
Piekosiński F., Rycerstwo polskie wieków średnich. Rycerstwo małopolskie w dobie Piastowskiej 1200–1366, Kraków 1901.
Google Scholar
Poklewski T., Dzieje Bolesławca nad Prosną, Kalisz 1979.
Google Scholar
Prekop D., Wojna zakonu krzyżackiego z Litwą w latach 1283–1325, Toruń 2003.
Google Scholar
Przezdziecki A., Życie domowe Jadwigi i Jagiełły z regestrów skarbowych z lat 1388–1417, Warszawa 1854.
Google Scholar
Radoch M., Walki Zakonu Krzyżackiego o Żmudź od połowy XIII wieku do 1411 roku, Olsztyn 2011.
Google Scholar
Rutkowska G., Podróże polskich królowych w XV wieku, [w:] Samotrzeć, w kompanii czy z orszakiem? Społeczne aspekty podróżowania w średniowieczu i w czasach nowożytnych, red. M. Saczyńska,E. Wółkiewicz, Warszawa 2012, s. 175–197.
Google Scholar
Rutkowska-Płachcińska A., Urządzenia transportowe i komunikacyjne, [w:] Historia kultury materialnej Polski w zarysie, red. W. Hensel, J. Pazdur, t. II (Od XIII do XV wieku), red. A. Rutkowska-Płachcińska, Wrocław et al. 1978, s. 204–223.
Google Scholar
Rymar E., Jedna bitwa pomorsko-brandenburska na Kremskiej Grobli (w 1412 r.) i bitwa Barnima III księcia szczecińskiego z Wedlami (w 1332 r.), [w:] Kaci, święci, templariusze,red. B. Śliwiński, Malbork 2008, Studia z dziejów średniowiecza, nr 14, s. 227–263.
Google Scholar
Sienkiewicz H., Krzyżacy, t. II, Kraków 2016.
Google Scholar
Sikora F., Uroczystości koronacyjne królowej Zofii w 1424 r., [w] Kościół, kultura, społeczeństwo. Studia z dziejów średniowiecza i czasów nowożytnych, red. S. Bylina et al., Warszawa 2000, s. 161–170.
Google Scholar
Słownik polszczyzny XVI wieku, t. III, red. M.R. Mayenowa, Wrocław–Warszawa–Kraków 1968; t. X, red. M.R. Mayenowa, Wrocław 1976.
Google Scholar
Słownik staropolski, t. I, red. S. Urbańczyk, Warszawa 1953–1955; t. III, red. Z. Klemensiewicz et al., Wrocław–Kraków–Warszawa 1960–1962.
Google Scholar
Stelmach R., Co mówią o karczmach średniowieczne dokumenty śląskie, [w:] Kościół i społeczeństwo. Studia nad obiegiem informacji i konfliktami zbrojnymi w dawnych i nowych wiekach, red. J. Grabowski, Warszawa 2012, s. 77–91.
Google Scholar
Szymczak J., „Currus bellicalis”, czyli o wozach wojennych i ich wyposażeniu w średniowiecznej Polsce, [w:] Od najazdów pogańskich dotąd są państwa Waszej Królewskiej Mości spokojne… Studia ofiarowane w siedemdziesiątą rocznicę urodzin Profesorowi Karolowi Olejnikowi,red. Z. Pilarczyk, M. Franz, Toruń 2008, s. 103–116.
Google Scholar
Szymczak J., Koń wyniósł jeźdźca ponad innych wojowników, [w:] Etos rycerski w Europie Środkowej i Wschodniej od X do XV wieku, red. W. Peltz, J. Dudek, Zielona Góra 1997, s. 15–24.
Google Scholar
Szymczak J., „Kwestia końska” w polskim ustawodawstwie średniowiecznym, [w:] Nil nisi veritas. Księga dedykowana Profesorowi Jackowi Matuszewskiemu, red. M. Głuszak, D. Wiśniewska-Jóźwiak, Łódź 2016, s. 81–97.
Google Scholar
Szymczak J., „Pod namøtem sub diuo”, [w:] Rycerze, wędrowcy, kacerze. Studia z historii średniowiecznej i wczesnonowożytnej Europy Środkowej, red. B. Wojciechowska, W. Kowalski, Kielce2013, s. 101–113.
Google Scholar
Szymczak J., Pojedynki i harce, turnieje i gonitwy. Walki o życie, cześć, sławę i pieniądze w Polsce Piastów i Jagiellonów, Warszawa 2008.
Google Scholar
Szymczak J., Produkcja i koszty uzbrojenia rycerskiego w Polskie XIII–XV w., Łódź 1989.
Google Scholar
Szymczak J., Rycerz w hełmie, w zbroi i z tarczą, Warszawa–Bellerive-sur-Allier 2016.
Google Scholar
Szymczak J., Rycerz z bronią zaczepną, Warszawa–Bellerive-sur-Allier 2017.
Google Scholar
Szymczakowa A., Wyprawy szlachcianek sieradzkich w XV wieku, [w:] Niebem i sercem okryta. Studia historyczne dedykowane dr Jolancie Malinowskiej, red. M. Malinowski, Toruń 2002, s. 139–147.
Google Scholar
Świętosławski W., Koszty broni palnej i jej użycia w państwie krzyżackim w Prusach na początku XV wieku, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1993, t. XXXV, s. 19–31.
Google Scholar
Wies E.W., Fryderyk Barbarossa. Mit i rzeczywistość, przekł. W. Radwański, Warszawa 1996.
Google Scholar
Włodarski B., Polska i Czechy w drugiej połowie XIII i początkach XIV wieku (1250–1306), Lwów 1931.
Google Scholar
Włodarski B., Rywalizacja o ziemie pruskie w połowie XIII wieku, „Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu” 1956 [1958], R. DLI, z. 1.
Google Scholar
Wrzesińska A., Wrzesiński J., „Kto się nie leni, zrobi złoto z kamieni” – osełki w grobach wczesnego średniowiecza, [w:] Grób w przestrzeni, przestrzeń w grobie. Przestrzenne uwarunkowania w dawnej obrzędowości pogrzebowej, red. T. Kurasiński, K. Skóra, „Acta Archaeologica Lodziensia” 2014, nr 60, s. 197–223.
Google Scholar
Zarys historii włókiennictwa na ziemiach polskich do końca XVIII wieku, red. J. Kamińska i I. Turnau, Wrocław–Warszawa–Kraków 1966.
Google Scholar
Żygulski Z. jun., „Bitwa pod Orszą” – struktura obrazu, [w:] idem, Światła Stambułu, Warszawa 1999, s. 253–290.
Google Scholar
Żygulski Z. jun., Broń starożytna. Grecja, Rzym, Galia, Germania, Warszawa 1998.
Google Scholar
Żygulski Z. jun., Tureckie trofea i imperialny styl osmański, [w:] idem, Światła Stambułu, Warszawa 1999, s. 167–192.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.