Przygotowanie kolei polskich do mobilizacji i wojny w 1939 roku. Rola gen. bryg. Aleksandra Szychowskiego

Andrzej Wojtaszak

doi:10.18778/0208-6050.111.12

Authors

Andrzej Wojtaszak Uniwersytet Szczeciński / University of Szczecin https://orcid.org/0000-0002-5615-9438

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6050.111.12

Keywords:

Chief of Military Communications of the Commander-in-Chief, war plans, general Aleksander Szychowski, defense war of Poland, World War II, railways

Abstract

Among the many problems related to the functioning of the state that the Republic of Poland was faced with after World War I, one of the most important was the need to rebuild and develop transport, an important element of which was the railway. The railway infrastructure inherited from the invaders and its level of development significantly differed from each other. In contrast to the Prussian and Austrian Partitions, the railways of the Russian Partition were less developed. The war damage was visible, both in the railway equipment, as well as railway lines, bridges, viaducts, depots and railway stations, which showed the enormity of the undertakings facing the reborn state. The importance of railway connections was important not only for the development of the economy, but also important for its security and defense due to the geopolitical location of Poland. From the beginning of military planning in the General Staff (Main), the General Inspectorate of the Armed Forces or the Ministry of Military Affairs, it was assumed that it was necessary to create the possibility of rapid movement of military transports to the necessary regions of the country. In the period preceding the outbreak of World War II, war plans were drawn up, also regarding military communications (emergency and general mobilization, war transports), taking into account the conflict with Germany or the USSR. A group of the Chief of Military Communications of the Commander-in-Chief, headed by the Minister of Communication Juliusz Urlich, worked on these plans. In this group, the chief of Eszelon I, Brig. Aleksander Szychowski. The subject of the analyzes in the presented article is its assessment of work on the preparation of transport plans (as part of the war plan „Z”) and the effectiveness of its implementation.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Andrzej Wojtaszak, Uniwersytet Szczeciński / University of Szczecin

Dr hab. prof. US Andrzej Wojtaszak – historyk i politolog, pracownik Instytutu Nauk o Polityce i Bezpieczeństwie na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Szczecińskiego. Zainteresowania: historia wojskowości, biografistyka, stosunki międzynarodowe.

References

Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego w Warszawie [CAW WBH], „Dziennik Personalny MSWojsk.” z 1920, nr 30; 1922, nr 13; 1924, nr 44, 1926, nr 12 i 18; 1927, nr 130; 1928, nr 12; 1929, nr 3, 15, 20 i 51; 1930, nr 9 i 15; 1934, nr 9; 1937, nr 18
Google Scholar

Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego w Warszawie [CAW WBH], „Dziennik Rozkazów MSWojsk.” z 13 II 1919, nr 16, poz. 550; 18 II 1919, nr 18, poz. 586; 26 VI 1919, nr 70; nr 14 z 1923, poz. 41 („Dodatek Tajny” nr 10)
Google Scholar

Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego w Warszawie [CAW WBH], Dziennik Ustaw z 27 X 1940
Google Scholar

Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego w Warszawie [CAW WBH], Kolekcja generałów i wyższych osobistości. Akta personalne gen. Aleksandra Szychowskiego, sygn. I.480.596
Google Scholar

Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego w Warszawie [CAW WBH], Rocznik Oficerski [Warszawa] 1923, 1924, 1928, 1932
Google Scholar

Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego w Warszawie [CAW WBH], „Tajny Dziennik Personalny MSWojsk.” z 19 III 1939, nr 2
Google Scholar

Instytut Józefa Piłsudskiego w USA, Nowy Jork, Archiwum Józefa Piłsudskiego. Referat Personalny GISZ, sygn. 701/1/120, opinie pułkowników saperów (1928), http://archiwa.pilsudski.org/teczka.php?nonav=&nrar=701&nrzesp=1&sygn=120 (dostęp: 2 XII 2018)
Google Scholar

Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie [IPMS], Relacje z Kampanii 1939 roku. Szef Komunikacji NW – relacja gen. bryg. Aleksandra Szychowskiego, sygn. B. I.10a, https://www.pism.co.uk/dokumenty_bl.htm (dostęp: 22 XI 2018)
Google Scholar

Bujniewicz I., Kolejnictwo w przygotowaniach obronnych Polski w latach 1935–1939, [w:] Kolejnictwo w polskich przygotowaniach obronnych i kampanii wrześniowej, red. A. Wesołowski, N. Bujniewicz, t. I, cz. 1 (Opracowania i dokumenty), Warszawa 2011, s. 19–139.
Google Scholar

Hulewicz B., Wielkie wczoraj w małym kręgu, Warszawa 1973.
Google Scholar

Kwiatkowski E., Dziennik lipiec 1939 – sierpień 1940, oprac. M. M. Drozdowski, Rzeszów 2003.
Google Scholar

Mjr dypl. Józef Klepaczko, oficer transportowy Szefostwa Komunikacji Wojskowych Sztabu Głównego. Protokół przesłuchania, Londyn, 30 listopada 1943 r., [w:] Kolejnictwo w polskich przygotowaniach obronnych i kampanii wrześniowej, red. A. Wesołowski, N. Bujniewicz, t. I, cz. 2 (Relacje), Warszawa 2011, s. 251–255.
Google Scholar

Mjr dypl. Leon Nowosilski, kierownik Samodzielnego Referatu Planów Komunikacji Wojskowych, szef Wydziału Operacyjno-Transportowego Szefostwa Komunikacji Wojskowych Sztabu Naczelnego Wodza. Spostrzeżenia dotyczące przygotowań i działań wojennych w zakresie komunikacji. Sables d’Or, 23 marca 1940 r., [w:] Kolejnictwo w polskich przygotowaniach obronnych i kampanii wrześniowej, red. A. Wesołowski, N. Bujniewicz, t. I, cz. 2 (Relacje), Warszawa 2011, s. 115–175.
Google Scholar

Narbut-Łuczyński A. J., U kresu wędrówki. Wspomnienia, Londyn 1966.
Google Scholar

Przygotowania komunikacji wojskowej do wojny w 1939 roku. Relacja gen. bryg. Aleksandra Szychowskiego, oprac. W. Rawski, Z. Wojciechowski, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2005, R. VI, nr 4, s. 167–189.
Google Scholar

Rybka R., Stepan K., Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939, Kraków 2003.
Google Scholar

Rybka R., Stepan K., Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939, Kraków 2006.
Google Scholar

Stachiewicz W., Pisma, t. I (Przygotowania wojenne w Polsce w 1935–1939), „Zeszyty Historyczne” 1977, nr 40, s. 10–239.
Google Scholar

Stachiewicz W., Wolności dochować żołnierskiej. Przygotowania wojenne w Polsce 1935–1939 oraz kampania 1939 w relacjach i rozważaniach szefa Sztabu Głównego i szefa Sztabu naczelnego Wodza, Warszawa 1998.
Google Scholar

Szychowski A., Charakterystyka planu transportowego. Wypadek „Z” i jego przygotowanie, [w:] Kolejnictwo w polskich przygotowaniach obronnych i kampanii wrześniowej, red. A. Wesołowski, N. Bujniewicz, t. I, cz. 2 (Relacje), Warszawa 2011, s. 10–100.
Google Scholar

Barszczewski Z., Sylwetki saperów, Warszawa 2001.
Google Scholar

Czarnecka R., Organizacja oraz zadania Oddziału IV i Wojskowej Służby Komunikacyjnej Sztabu Głównego (Generalnego) WP w latach 1921–1939, „Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej” 2001, nr 24, s. 8–25.
Google Scholar

Czy wiesz, kto to jest?, red. S. Łoza, Warszawa 1983.
Google Scholar

Dobrzycki B., Koleje byłego zaboru pruskiego i ich rozwój, „Inżynier Kolejnictwa” 1928, nr 11, s. 354.
Google Scholar

Dubicki T., Żołnierze polscy internowani w Rumunii w latach 1939–1941, Warszawa 1990.
Google Scholar

Eberhardt J., Koleje na ziemiach polskich w czasie wojny światowej, „Inżynier Kolejowy” 1928, nr 11, s. 336–339.
Google Scholar

Jaskuła A., Radomski J. A., Aleksander Szychowski, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XLIX, Warszawa–Kraków 2014, s. 524–526.
Google Scholar

Kisielewicz D., Oficerowie polscy w niewoli niemieckiej w czasie II wojny światowej, Opole 1998.
Google Scholar

Koreś D., Wpływ Oddziału III Operacyjnego Sztabu Głównego Wojska Polskiego na rozwój komunikacji drogowej w Polsce w latach 1935–1939. Przyczynek do zagadnienia, „UR Journal of Humanities and Social Sciences” 2018, nr 4(9), s. 5–34.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15584/johass.2018.4.1

Kośmider T., Planowanie wojenne w Polsce w latach 1921–1926, Toruń 2001.
Google Scholar

Kozłowski E., Wojsko polskie 1936–1939. Próby modernizacji i rozbudowy, Warszawa 1964.
Google Scholar

Krüger A. W., Rys historyczny przejęcia austriackich kolei państwowych w obrębie Dyrekcji kolei państwowych w Krakowie przez władze polskie, „Inżynier Kolejnictwa” 1928, nr 11, s. 339–345.
Google Scholar

Kryska-Karski T., Żurakowski S., Generałowie Polski Niepodległej, Warszawa 1991.
Google Scholar

Krzyżanowski A., Koleje polskie przed wojną, „Przegląd Komunikacyjny” 1945, nr 3–4, s. 108–111.
Google Scholar

Mały rocznik statystyczny 1939, Warszawa 1939.
Google Scholar

Miszke A., Przyszłość i rozwój kolei polskich na tle ogólnego stanu nowoczesnych środków komunikacyjnych, „Inżynier Kolejnictwa” 1939, nr 6, s. 15–27.
Google Scholar

Polskie Siły Zbrojne w drugiej wojnie światowej, t. I (Kampania wrześniowa 1939), cz. 1 (Polityczne i wojskowe położenie Polski przed wojną), Londyn 1951.
Google Scholar

Rocznik statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 1920/22, Warszawa 1923.
Google Scholar

Sękowski P., Akcja „wycofania”. Ewakuacja wybranych grup Polaków z polsko-niemieckiego obszaru przygranicznego w 1939 roku, „Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka” 2017, nr 1, s. 207–228.
Google Scholar

Stawecki P., Generałowie polscy w wojnie obronnej 1939 roku i dalsze losy wojenne, cz. 2, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2015, nr 66, s. 93–94.
Google Scholar

Stawecki P., Oficerowie dyplomowani Wojska Polskiego Drugiej Rzeczypospolitej, Wrocław–Warszawa 1997.
Google Scholar

Stawecki P., Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, Warszawa 1994.
Google Scholar

Sztolcman S., Koleje odziedziczone przez Polskę w b. zaborze rosyjskim, „Inżynier Kolejowy” 1928, nr 11, s. 373–376.
Google Scholar

Szychowski A., Koleje Rosji Sowieckiej, „Bellona” 1923, R. VI, t. IX, s. 49–74.
Google Scholar

Szychowski A., Koleje wojskowe w służbie wojennej (1918 r.–1920 r.), „Bellona” 1922, R. V, t. VII, z. 2, s. 151–166.
Google Scholar

Szychowski A., Pociągi pancerne. „Bellona” 1923, R. VI, t. IX, s. 162–179.
Google Scholar

Szychowski A., Wojska kolejowe i ich zadania w ubiegłej wojnie polsko-bolszewickiej (1918–1920 r.), „Bellona” 1922, R. V, t. VII, z. 1, s. 162–171.
Google Scholar

Szychowski A., Ehrlich J., Studium organizacji kolejnictwa wojskowego w wojnach: światowej (1914–1918) i polsko-rosyjskiej (1918–1920), „Bellona” 1931, R. XIII, z. 2, s. 375–394.
Google Scholar

Wojtaszak A., Generalicja Wojska Polskiego w latach 1935–1939. (Analiza grupy funkcjonalno-dyspozycyjnej), Szczecin 2018, s. 306–307.
Google Scholar

Wojtaszak A., Generałowie Aleksander Litwinowicz i Aleksander Szychowski oraz ich związki ze Szczecinem, [w:] „Pomorze Militarne III”: Generałowie i wybrani dowódcy Wojska Polskiego związani z Pomorzem Zachodnim red. K. Kozłowski, A. Wojtaszak, Szczecin 2009, s. 11–27.
Google Scholar

https://polona.pl/item/mapa-polskich-kolei-panstwowych-iprywatnych-oraz-liniisamochodowych-p-k-p,Njk1MDY5Njg/0/#info (dostęp: 20 V 2021).
Google Scholar