Losy przedwrześniowych generałów Wojska Polskiego w okresie II wojny światowej. Wprowadzenie do tematu

Andrzej Wojtaszak

doi:10.18778/0208-6050.117.06

Autor

Andrzej Wojtaszak Uniwersytet Szczeciński https://orcid.org/0000-0002-5615-9438

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6050.117.06

Słowa kluczowe:

elity Wojska Polskiego, wojna obronna Polski 1939 r., generałowie i ich losy wojenne

Abstrakt

W okresie II wojny światowej polska generalicja podzieliła losy całego społeczeństwa. W trakcie wojny obronnej Polski w 1939 r. w walkach z Niemcami zginęło czterech generałów służby czynnej oraz będący w stanie spoczynku gen. Stanisław Rawicz-Dziewulski, który brał czynny udział w obronie Warszawy. Po działaniach militarnych do niemieckiej niewoli trafiło 33 generałów i 1 kontradmirał. Po wkroczeniu wojsk sowieckich na tereny Drugiej Rzeczypospolitej rozstrzelano gen. Józefa Olszynę-Wilczyńskiego. W niewoli sowieckiej znalazło się 45 generałów i 2 kontradmirałów WP oraz ks. dziekan generalny WP (służby czynnej i będących w stanie spoczynku). Część generałów została internowana w Rumunii (28) oraz na Węgrzech (12). Wielu generałów przedostało się do tworzonych we Francji, a następnie w Wielkiej Brytanii Polskich Sił Zbrojnych. Część generałów sanacyjnych była „izolowana”. Powstały obozy w Cerizay (Francja) i na wyspie Bute w miejscowości Rothesay (Wielka Brytania). W prezentowanym artykule autor zamierza opisać złożone losy przedwrześniowych generałów, które w wielu przypadkach były bardzo dramatyczne.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Andrzej Wojtaszak - Uniwersytet Szczeciński

Dr hab. Andrzej Wojtaszak, prof. US – historyk i politolog, pracownik Instytutu Nauk o Polityce i Bezpieczeństwie na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Szczecińskiego.

Zainteresowania naukowe: historia wojskowości, biografistyka, myśl polityczna, stosunki międzynarodowe.

Bibliografia

Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, Zespół: Prezydium Rady Ministrów, sygn. PRM.6, https://pism.org.uk/img/archiwum/dokumenty/PRM 006.pdf (dostęp: 22 IV 2023)
Google Scholar

Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, Zespół: Relacje z Kampanii 1939 r., sygn. B.I, https://pism.org.uk/img/archiwum/inwentarze/B_I.pdf (dostęp: 28 IV 2023)
Google Scholar

Abraham R., Wspomnienia wojenne znad Warty i Bzury, Warszawa 1969.
Google Scholar

Agresja sowiecka na Polskę w świetle dokumentów, siedemnasty września 1939 r., t. I, Warszawa 1994.
Google Scholar

Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego, red. J. Tucholski, Warszawa 2003.
Google Scholar

Lista generałów mianowanych na uchodźstwie 1940–1974, „Zeszyty Historyczne” 1981, nr 58, s. 222–227.
Google Scholar

Mękarski S., Zapiski z Rothesay 1940–1942, oprac. A. Adamczyk, Londyn–Piotrków Trybunalski 2003.
Google Scholar

Notatka (pisana ręką min. Szembeka) z konferencji u marszałka Piłsudskiego w dniu 12.IV.1934, [w:] Diariusz i teki Szembeka, t. I, Londyn 1964, s. 155.
Google Scholar

Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o nadaniu stopni generalskich z dnia 5 października 2007 r., Monitor Polski, 16 XI 2007, nr 85.
Google Scholar

Rybka R., Stepan K., Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939, Kraków 2006.
Google Scholar

Składkowski F. S., Nie ostatnie słowo oskarżonego. Wspomnienia i artykuły, Warszawa 2003.
Google Scholar

Świtalski K., Diariusz 1919–1935, Warszawa 1992.
Google Scholar

Tucholski J., Mord w Katyniu. Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Lista ofiar, Warszawa 1991.
Google Scholar

Zbiór. Internowani żołnierze 2DSP w Szwajcarii 1940–1945, [1946–2010] III – 1/1. Archiwum Muzeum Polskiego w Rapperswilu, Rapperswil 2013 (2017).
Google Scholar

Bielski M., Generał brygady dr Jan Kołłątaj-Srzednicki (1883–1944). Żołnierz, lekarz, komendant Centrum Wyszkolenia Sanitarnego, Toruń 2012.
Google Scholar

Bieszanow W., Czerwony Blitzkrieg 1939–1940, Warszawa 2015.
Google Scholar

Boje polskie 1939–1945. Przewodnik encyklopedyczny, red. K. Komorowski, Warszawa 2009.
Google Scholar

Cygan W. K., Oficerowie Legionów Polskich 1914–1917. Słownik biograficzny, t. III (L–O), Warszawa 2006.
Google Scholar

Dębski S., Między Berlinem a Moskwą. Stosunki niemiecko-sowieckie 1939–1941, Warszawa 2007.
Google Scholar

Dymarski M., Polskie obozy odosobnienia we Francji i Wielkiej Brytanii w latach 1939–1942, „Dzieje Najnowsze” 1997, R. XXIX, z. 3, s. 113–127.
Google Scholar

Forczyk R., Fall Weiss. Najazd na Polskę w 1939, Poznań 2019.
Google Scholar

Gnat-Wieteska Z., Generał brygady Kazimierz Orlik-Łukowski, Pruszków 2018.
Google Scholar

Grzelak C., Kresy w czerwieni 1939, Warszawa 2008.
Google Scholar

Grzelak C., Stańczyk H., Kampania polska 1939 r., Warszawa 2005.
Google Scholar

Grzywacz A., Kwiecień M., Sikorszczycy kontra sanatorzy 1939–1940. Z dziejów konfliktów politycznych uchodźstwa polskiego, „Kultura” 1999, nr 127, s. 63–127.
Google Scholar

H. P., Śp. Generał Kustroń dowódca 21. Dywizji Piechoty Górskiej, „Bellona” 1941, nr 9, s. 20–25.
Google Scholar

Jaskulski W., Generał brygady Józef Konstanty Olszyna-Wilczyński (1890–1939), Włocławek 2013.
Google Scholar

Jurga T., Obrona Polski 1939, Warszawa 1990.
Google Scholar

Kania L., Dylematy wojskowej Temidy. Problemy orzecznicze sądów wojennych Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w latach II wojny światowej, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 2014, nr 2, s. 5–36.
Google Scholar

Kisielewicz D., Niewola w cieniu Alp. Oflag VII A Murnau, Opole 2015.
Google Scholar

Kisielewicz D., Oficerowie polscy w niewoli niemieckiej w czasie II wojny światowej, Opole 1998.
Google Scholar

Królikowski B., Generał Mikołaj Boltuć, Warszawa 2009.
Google Scholar

Kuropieska J., Osamotnieni, lecz nie ugięci…, [w:] A. Zawilski, Bitwy polskiego września, Kraków 2009.
Google Scholar

Materski W., Na widecie. II Rzeczpospolita wobec Sowietów 1918–1943, Warszawa 2005.
Google Scholar

Mierzwiński Z., Generałowie II Rzeczypospolitej, t. I–IV, Warszawa 2012–2014.
Google Scholar

Mierzwiński Z., Wrzesień w oczach generałów, „Niepodległość i Pamięć” 2009, t. XVI, nr 2(30), s. 249–262.
Google Scholar

Mirowicz R., Edward Rydz-Śmigły. Działalność wojskowa i polityczna, Warszawa 1988.
Google Scholar

Moczulski L., Wojna Polska 1939, Warszawa 2009.
Google Scholar

Münnich T., Cerizay i Rothesay, „Zeszyty Historyczne” 1986, nr 78, s. 226–229.
Google Scholar

Nowak S., Niechciani generałowie. Sosabowski, Maczek, Bor-Komorowski i inni. Powojenne losy polskich oficerów, Warszawa 2018.
Google Scholar

Polskie Siły Zbrojne w drugiej wojnie światowej, t. I (Kampania wrześniowa 1939), cz. 1 xxxxxx(Polityczne i wojskowe położenie Polski przed wojną), Londyn 1951; cz. 4 (Przebieg działań od 15–18 września), Londyn 1986.
Google Scholar

Sioma M., Obcy wśród swoich: losy gen. dyw. Sławoja Felicjana Składkowskiego w latach 1939–1941, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F – Historia” 2005, t. LX, s. 193–207.
Google Scholar

Stawecki P., Generałowie polscy w wojnie obronnej 1939 roku i ich dalsze losy wojenne, cz. 1, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2014, t. XV, nr 2, s. 51–76; cz. 2, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2014, t. XV, nr 3, s. 92–113.
Google Scholar

Stawecki P., Generałowie polscy. Zarys portretu zbiorowego 1776–1945, Warszawa 2010.
Google Scholar

Szawłowski R., Wojna polsko-sowiecka 1939, t. I, Warszawa 1997.
Google Scholar

Wieczorkiewicz P., Ostatnie lata Polski niepodległej. Kampania 1939 roku, Łomianki 2014.
Google Scholar

Wilczur-Garztecki J., Armia Krajowa i nie tylko. Za i przeciw. Opowieści oficera kontrwywiadu, Wrocław 2006.
Google Scholar

Wojtaszak A., Generalicja Wojska Polskiego w latach 1935–1939. (Analiza grupy funkcjonalno-dyspozycyjnej), Szczecin 2018.
Google Scholar

Zawilski A., Bitwy polskiego września, Kraków 2009.
Google Scholar

Zuziak J., Obozy izolacyjne w Rothesay i Tignabruaich. Z historii Polskich Sił Zbrojnych w Wielkiej Brytanii, „Mars” 1995, nr 3, s. 75–90.
Google Scholar