„Suchą stopą” czy „skacząc w fale”. Przekraczanie rzek przez wojska polskie od XI do początku XVI wieku

Autor

  • Tadeusz Grabarczyk Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Instytut Historii, Katedra Historii Średniowiecznej

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6050.99.05

Słowa kluczowe:

wojna, średniowiecze, taktyka, mosty pływające, przeprawy, Polska

Abstrakt

Najczęstszym sposobem przekraczania rzeki było przechodzenie jej w bród. Wiele informacji o takich przeprawach pochodzi z lat wojny polsko-niemieckiej (1003–1018). Obie walczące wówczas armie kilkukrotnie przekraczały Odrę i Łabę, których szerokość sięgała 100 m. Największą rzeką pokonaną przez polskie wojska w bród był Dniestr, który miał szerokość 150 m. Nieliczne wzmianki dotyczą przepraw przez rzeki zamarznięte. Mosty pływające, które zostały umieszczone na dolnych odcinkach Wisły, stały się trwałym elementem wojen polsko-krzyżackich w XV w. Pierwsze wzmianki o takich mostach w Polsce pochodzą z 1410 r. Wtedy podczas wojny przeciwko zakonowi krzyżackiemu wybudowano je trzy: na Wiśle pod Czerwińskiem i pod Przypustem oraz na Narwi pod Pułtuskiem. Od tego czasu pływające mosty były regularnie używane podczas wojny przeciwko Zakonowi. Zbudowano je na Wiśle: w 1414 r. pod Zakroczymiem, w 1419 i 1422 r. ponownie pod Czerwińskem, w 1454 r. pod Toruniem i w 1455 r. pod Grudziądzem. Podczas polskiej kampanii do Mołdawii w 1497 r. król Jan Olbracht nakazał postawić most nad Dniestrem koło Halicza. Jednak ostatecznie zmienił swoje plany i z niego nie skorzystał. Dwa mosty pływające, oparte na beczkach, zbudowano w nocy w dniach 7–8 września 1514 r. Były one użyte przez wojska litewskie i polskie, które w bitwie pod Orszą rozbiły armię Wielkiego Księstwa Moskiewskiego. Głównym powodem, dla którego armie zostały zmuszone do przekraczania mostów na szerokich rzekach, była duża liczba wozów i artylerii zabieranych na wyprawę. W XV i na początku XVI w., wykorzystując pływające mosty, armia Królestwa Polskiego bez większych problemów była w stanie przeprawić się przez Wisłę, nawet jeśli szerokość przekraczała 500 m.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Anonim tzw. Gall, Kronika polska, oprac. M. Plezia, Wrocław 1989.
Google Scholar

Bielski M., Kronika polska, Sanok 1856.
Google Scholar

Cronica conflictus Wladislai Regis Poloniae cum cruciferis anno Christi 1410, wyd. Z. Chlebowski, Poznań 1911.
Google Scholar

De rebus anno MDXIV gestis commentaries, [w:] Acta Tomiciana, t. III, oprac. S. Górski, Posnaniae 1852–1872, s. 1–12.
Google Scholar

Dlugossius J., Annales seu Cronicae incliti Regni Poloniae, lib. 11 (1406–1412).
Google Scholar

Długosz J., Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, przekł. J. Mrukówna, ks. 10 (1370–1405); ks. 10–11 (1406–1412); ks. 11 (1413–1430), ks. 12 (1445–1461), Warszawa 1981–2004.
Google Scholar

Flavi Vegeti Renati viri in lustris comitis, lib. III, c. VI, http://www.thelatinlibrary.com/vegetius3.html (dostęp: 16 IX 2017).
Google Scholar

Fryderyk I cesarz donosi Wibaldowi o zwycięstwie odniesionem nad Polakami, [w:] Monumenta Poloniae Historica, t. II, wyd. A. Bielowski, Warszawa 1961, s. 21–22.
Google Scholar

Herodot, Dzieje, http://biblioteka.kijowski.pl (dostęp: 10 X 2017).
Google Scholar

Kromer M., Kronika polska, Sanok 1868.
Google Scholar

Kronika Thietmara, przekł. Z. Jedlicki, Kraków 2002.
Google Scholar

Liborius Naker’s tagebuchüber den Kriegszug des Hochmeisters Johann von Tieffengegen die Türkenim Jahre 1497, hrsg. M. Toeppen, [w:] Scriptores Rerum Prussicarum, t. V, Leipzig 1874, s. 289–314.
Google Scholar

Matricularum Regni Poloniae. Summaria, wyd. T. Wierzbowski, p. II, Varsoviae MCMVII.
Google Scholar

Petri de Dusburg Chronicon terrae Prussiae, ed. M. Töppen, [w:] Scriptores Rerum Prussicarum, t. I, hrsg. T. Hirsch, M. Töppen, E. Strehlke, Leipzig 1861, s. 21–219.
Google Scholar

Powieść minionych lat, przekł. i oprac. F. Sielicki, Wrocław 1999.
Google Scholar

Stryjkowski M., Kronika polska, litewska, żmudzka i wszystkiej Rusi, Warszawa 1846.
Google Scholar

Wapowski B., Kroniki, [w:] Scriptores rerum Polonicarum, t. II, Kraków 1872, s. 24–219.
Google Scholar

Barkowski R.F., Lechowe Pole 955, Warszawa 2016.
Google Scholar

Biskup M., Trzynastoletnia wojna z Zakonem Krzyżackim 1454–1466, Warszawa 1967.
Google Scholar

Biskup M., Wojny Polski z Zakonem Krzyżackim 1308–1521, Warszawa 1993.
Google Scholar

Błaszczyk G., Dzieje stosunków polsko-litewskich od czasów najdawniejszych do czasów współczesnych, t. I (Trudne początki), Poznań 1998.
Google Scholar

Curry A., The Hundred Years’ War 1337–1453, Oxford 2002.
Google Scholar

Dąbrowski J., Władysław I Jagiellończyk na Węgrzech (1440–1444), Warszawa 1922.
Google Scholar

Gąsiorowski A., Itinerarium króla Władysława Jagiełły 1386–1434, Warszawa 2015.
Google Scholar

Górski K., Fragmenty z dziejów Prus w XV w., „Rocznik Gdański” 1935–1936, t. IX–X, s. 1–256.
Google Scholar

Górski K., Starostowie malborscy w latach 1457–1510. Pierwsze półwiecze polskiego Malborka, Toruń 1960.
Google Scholar

Grabarczyk T., Jazda zaciężna Królestwa Polskiego w XV wieku, Łódź 2015.
Google Scholar

Grabski A.F., Polska sztuka wojenna w okresie wczesnofeudalnym, Warszawa 1959.
Google Scholar

Hammond N.G.L., Roseman L.J., The Construction of Xerxes’ Bridge over the Hellespont, „The Journal of Hellenic Studies” 1996, vol. CXVI, s. 88–107.
Google Scholar

Heś R., Wrocław między trzema królestwami – wyprawa Jagiellonów na Śląsk w 1474 r., [w:] Od Grunwaldu do Bzury – bitwy i boje polskie na przestrzeni dziejów, red. J. Jedrysiak, D. Koreś, J. Maroń, K. Widzyński, Wrocław 2012, s. 27–66.
Google Scholar

Hoyer J.G., Handbuch der Pontonnier-Wissenschaften in Absichtihrer Andewndungzum Feldgebrauch, Leipzig 1830.
Google Scholar

Jankowski J., Mosty w Polsce i mostowcy polscy (od czasów najdawniejszych do końca I wojny światowej), Wrocław 1973.
Google Scholar

Jóźwiak S., Kwiatkowski K., Szweda A., Szybkowski S., Wojna Polski i Litwy z Zakonem Krzyżackim w latach 1409–1411, Malbork 2010.
Google Scholar

Kosiarz E., Wojny na Bałtyku X–XIX w., Gdańsk 1978.
Google Scholar

Krakowski S., Polska w walce z najazdami tatarskimi, Warszawa 1956.
Google Scholar

Kwiatkowski K., Wojska Zakonu Niemieckiego w Prusach 1230–1525, Toruń 2016.
Google Scholar

Lepszy L., Basta Jan, [w:] Polski słownik biograficzny, t. I, Kraków 1935, s. 350.
Google Scholar

Lewicki A., Powstanie Świdrygiełły. Ustęp z dziejów unii Litwy z Koroną, Oświęcim 2015.
Google Scholar

Maleczyński K., Bolesław III Krzywousty, Wrocław 1975.
Google Scholar

Miśkiewicz B., Najazd Fryderyka Barbarossy na Polskę, [w:] Szkice z dziejów wojskowości, Warszawa 1991, s. 226–240.
Google Scholar

Miśkiewicz B., Wojny o zjednoczenie Pomorza Zachodniego z Polską za pierwszych Piastów, [w:] Szkice z dziejów wojskowości, Warszawa 1991, s. 202–225.
Google Scholar

Most zwycięstwa, Wyborcza.pl, http://wyborcza.pl/1,76842,8124506,Most_zwyciestwa.html (dostęp: 31 V 2017).
Google Scholar

Nicolle D., Bitwa pod Nicopolis 1396, Poznań 2011.
Google Scholar

Nowak T., Uwagi o technice budowy mostów polowych w Polsce w w. XV do XVII, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1956, t. II, s. 345–387.
Google Scholar

Nowakowski A., Sprzęt taborowy, obozowy i przeprawowy, [w:] Polska technika wojskowa do 1500 roku, red. A. Nadolskiego, Warszawa 1994, s. 254–257.
Google Scholar

Olejnik K., Władysław Warneńczyk (1424–1444), Kraków 2007.
Google Scholar

Oman Ch., Sztuka wojenna w średniowieczu, t. III, Oświęcim 2015.
Google Scholar

Onestinghel G., La Guerra tra Sigismondo conte del Tirolo e la Repubblica di Venezianel 1487, Calliano 1989.
Google Scholar

Papée F., Jan Olbracht, Kraków 1999.
Google Scholar

Plewczyński M., Wojny i wojskowość polska w XVI wieku, t. I (Lata 1500–1548), Zabrze 2011.
Google Scholar

Plewczyński M., Wojny Jagiellonów z wschodnimi i południowymi sąsiadami Królestwa Polskiego w XV wieku, Siedlce 2005.
Google Scholar

Rutkowska-Płachcińska A., Urządzenia transportowe i komunikacyjne, [w:] Historia kultury materialnej, t. II (Od XIII do XV wieku), Wrocław 1978, s. 204–224.
Google Scholar

Stolarczyk T., Świdrygiełło przeciwko Jagielle – tzw. wojna łucka w 1431 r., „Mars” 2001, t. X, s. 3–18.
Google Scholar

Szulta W., Przeprawy mostowe na ziemiach polskich w średniowieczu, Toruń 2008.
Google Scholar

Szymczak J., Świętosław Szczenię z Zawady pod Nikopolem w 1396 r. (Marcin Kromer kontra Jan Długosz), „Rocznik Łódzki” 1995, t. XLII, s. 11–29.
Google Scholar

Tuchman B., Odległe zwierciadło, czyli rozlicznymi plagami nękane XIV stulecie, Warszawa 1993.
Google Scholar

Zatorski W., Wojny Czyngis Chana 1194–1242, Poznań 2015.
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2017-12-30

Jak cytować

Grabarczyk, T. (2017). „Suchą stopą” czy „skacząc w fale”. Przekraczanie rzek przez wojska polskie od XI do początku XVI wieku. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica, (99), 83–109. https://doi.org/10.18778/0208-6050.99.05