Warunki bytowe oraz morale żołnierzy Armii Radzieckiej w Afganistanie (1979–1989). Zarys zagadnienia
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6050.98.12Słowa kluczowe:
Armia Radziecka w Afganistanie, 1979–1989, warunki bytowe, morale, alkoholizm, narkotyki, przemocAbstrakt
Wojna afgańska w latach 1979–1989 miała cztery fazy: zajęcie Afganistanu, podjęcie działań ofensywnych, „afganizacja” konfliktu oraz wycofanie wojsk. Sowiecka okupacja Afganistanu przez 40. Armię Radziecką w latach 1979–1989 pokazała wiele problemów tej armii. Artykuł ten opisuje dwa bardzo ważne czynniki pola bitwy w Afganistanie. Pierwszym były złe warunki życia żołnierzy radzieckich w Afganistanie. Brakowało budynków w afgańskich garnizonach, żołnierze bardzo często musieli przebywać w nieogrzewanych namiotach. Sowieckie linie zaopatrzenia były często atakowane przez ruch oporu. Radzieccy żołnierze byli chorzy, ponieważ nie było świeżej wody, żywność była stara, np. z 1956 r. z terminem ważności półtora roku, brakowało owoców, mięsa. Złe warunki panowały w sowieckich szpitalach. Sowieccy chirurdzy i pielęgniarki mieli trudną pracę, gdyż nici chirurgiczne miały złą jakość. Pielęgniarki musiały brać nici ze spadochronów, czyścić je i używać do szycia ran. Drugim czynnikiem było morale Sowietów w Afganistanie. Wysokie miały tylko oddziały spadochroniarzy i Specnazu. Ich żołnierze walczyli do śmierci. Morale większości żołnierzy sowieckich w Afganistanie było bardzo niskie. Sowieccy oficerowie często byli zepsuci, pili wódkę kupowaną w afgańskich sklepach – dukanach. Sowieccy żołnierze poborowi mieli inny rodzaj problemu – narkotyki. Afgańczycy wiedzieli, że sowieccy żołnierze lubili haszysz i często wymieniali go barterowo na kradzioną radziecką puszkowaną żywność, paliwo, leki czy części samochodowe, czasami zaś na broń ręczną. W Afganistanie narkotyki były obecne wszędzie. Innym problemem Armii Radzieckiej w Afganistanie były dezercje z powodu przemocy. Oficerowie czasami znęcali się nad żołnierzami z poboru. Najwięcej przemocy było między sierżantami i żołnierzami poborowymi oraz samymi poborowymi. Oficjalne radzieckie dane potwierdziły śmierć w Afganistanie 14 453 żołnierzy. W Afganistanie zaginęło 311 sowieckich żołnierzy podczas okupacji tego kraju. Część z zaginionych uciekło do mudżahedinów. Później walczyli oni w oddziałach afgańskiego ruchu oporu przeciwko Armii Radzieckiej.
Pobrania
Bibliografia
Departament II, 42/86, Afganistan 1982 (Sprawozdanie z wykonania misji ambasadora PRL w Afgańskiej Republice Demokratycznej w okresie od 6 listopada 1978 r. do 21 listopada 1982 r.) [Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych (AMSP)]
Google Scholar
Wydział Zagraniczny KC PZPR, LXXVI-675, Afganistan (Sprawozdanie z pobytu delegacji partyjno-rządowej w Afganistanie; Informacja o pobycie w Afganistanie w dniach 8–13.01.1985 r. delegacji KC PZPR na obchodach 20-lecia Ludowo-Demokratycznej Partii Afganistanu. [Archiwum Akt Nowych w Warszawie (AAN)]
Google Scholar
Aleksijewicz S., Ołowiane żołnierzyki, Wrocław 2007.
Google Scholar
Chrzanowski M., Żołnierz niepotrzebnej wojny, Warszawa 1989.
Google Scholar
Kamiński T., Afganistan. Perla nist, Bydgoszcz–Warszawa 2009.
Google Scholar
Krachmalow S., Zapiski woennogo attaché, Moskwa 2000.
Google Scholar
Lebiedź A., Szkoda wielkiego kraju, Warszawa 1999.
Google Scholar
Pamiatka po taktikie diejstwi podrazidieleni w borbie s miatieżnikami, [b.m.w.] 1987.
Google Scholar
Regulamin służby garnizonowej i wartowniczej sił zbrojnych ZSRR, Warszawa 1975.
Google Scholar
Sikorski R., Prochy świętych. Podróż do Heratu w czasie wojny, London 1990.
Google Scholar
Tears, blood, and cries. Human Rights in Afghanistan Since the Invasion 1979–1984. A Helsinki World Report, New York 1984.
Google Scholar
Afganistan: podwodia i itogi, „Ogoniok” 1989, nr 12, s. 6–8, 30–31.
Google Scholar
Borowik A., Wstretimsja u trech żurawlej. Afganistan. Dniewnik reportera, „Ogoniok” 1987, nr 27, s. 21–24.
Google Scholar
Braithwaite R., Afgańcy. Ostatnia wojna imperium, Kraków 2012.
Google Scholar
Czarnotta Z., Błędna ocena sytuacji, „Żołnierz Polski” 1997, nr 9, s. 42–43.
Google Scholar
Czarnotta Z., Moszumański Z., Dziesięć lat wojny w Afganistanie, „Przegląd Wojsk Lądowych” 1997, nr 1, s. 89–95.
Google Scholar
Dąbrowska B., Zaus P., Wojna w Afganistanie, Warszawa 1985.
Google Scholar
Encyklopedia Popularna PWN, red. R. Marcinkowski, Warszawa 1982.
Google Scholar
Fakty – opinie, „Życie Warszawy” 1988, nr 158, s. 1.
Google Scholar
Głogowski A., Pakistańscy dywersanci przeciw ZSRS, „Komandos” 2007, nr 11, s. 27–31.
Google Scholar
Gotowała J., Gorące niebo Afganistanu, „Przegląd Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej” 2001, nr 7, s. 3–20.
Google Scholar
Gromow B., Ograniczony kontyngent, „Komandos” 1995, nr 10, s. 7–9.
Google Scholar
Jędrzejko M., Narkotyki i narkomania w Wojsku Polskim, Warszawa–Pułtusk 2004.
Google Scholar
Kajetanowicz J., Bojowe wozy piechoty, Warszawa 1995.
Google Scholar
Kajetanowicz J., Wojna w Afganistanie i jej wpływ na rozwój sztuk wojennej, „Zaszyty Naukowe AON” 2004, nr 3, s. 252–261.
Google Scholar
Kamieński Ł, Farmakologizacja wojny, Kraków 2012.
Google Scholar
„Kłamstwo rani duszę, potrzebna jest cała prawda”, „Kontynenty” 1989, nr 11, s. 36.
Google Scholar
Komorowski K., Afganistan jako teatr działań wojennych w świetle doświadczeń sowieckich, [w:] Od najazdów pogańskich są państwa Waszej Królewskiej Mości spokojne. Studia ofiarowanew siedemdziesiątą rocznicę urodzin Profesorowi Karolowi Olejnikowi, red. Z. Pilarczyk, M. Franz, Toruń 2008, s. 535–549.
Google Scholar
Korzeniowski K., Afganistan. Gdzie regułą jest brak reguł, Warszawa 2006.
Google Scholar
Koziej R., Stankiewicz G., Analiza doświadczeń z wojny afgańsko-radzieckiej (1978–1989) w zakresie zabezpieczenia logistycznego, „Zeszyty Naukowe WSOWL” 2007, nr 3, s. 151–157.
Google Scholar
Markowski W., Miliaczenko W., Specnaz w Afganistanie, Warszawa 2002.
Google Scholar
Modrzejewska-Leśniewska J., Afganistan, Warszawa 2010.
Google Scholar
Nikitienko E., Afganistan: ot vojny 80-h do prognoza novyh vojn, Moskwa 2004.
Google Scholar
O’Malley T., Artyleria: działa polowe i wyrzutnie rakietowe, Warszawa 2000.
Google Scholar
Piekarowicz R., Cień Amanullaha, Warszawa 1984.
Google Scholar
Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, red. H. Zgółowa, t. XXII, Poznań 1999.
Google Scholar
Proser D.J., Out of Afghanistan, Montreal 1987.
Google Scholar
Reese R., Oficerowie radzieccy 1918–1991, Warszawa 1012.
Google Scholar
Revenge shooting by soviet troops reported, „The Canberra Time” 1985, vol. LIX, No. 18.029, s. 4.
Google Scholar
Schofield S., Komandosi rosyjscy, Warszawa 1996.
Google Scholar
Sliwinski M., Afghanistan 1978–87. War, Demography and Society, London 1988.
Google Scholar
Słownik wyrazów obcych PWN, red. J. Tokarski, Warszawa 1980.
Google Scholar
Ściborek P., Wojna czy pokój, Wrocław 1999.
Google Scholar
Śmigielski R., Osierocona armia. Założenia polityki obronnej oraz Siły Zbrojne Federacji Rosyjskiej w latach 1992–2004, Warszawa 2006.
Google Scholar
The Soviet-Afghan War. How a Superpower Fought and Lost. The Russian General Staff, trans. And eds L.W. Grau, M.A. Gress, Kansas 2002.
Google Scholar
Umorzono sprawę karną przeciw byłemu szeregowcowi Armii Radzieckiej, „Życie Warszawy” 1988, nr 182, s. 6.
Google Scholar
Zaloga S., Berety z gwiazdami, Warszawa 2003.
Google Scholar
Zimny M., Radzieckie doświadczenia z Afganistanu 1979–1988 (1), „Komandos” 2006, nr 11, s. 10–15.
Google Scholar
Zimny M., Radzieckie doświadczenia z Afganistanu 1979–1988 (2), „Komandos” 2006 nr 12, s. 6–9.
Google Scholar
Z Afganistanu, „Biuletyn Specjalny”, Polska Agencja Prasowa, 1985, R. XLI, nr 11740, s. 17.
Google Scholar
http://fmso.leavenworth.army.ml/document/handwland/handwland/htr (dostęp: 15 IX 2015 r.).
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
