Indywidualny okup jako narzędzie uwolnienia z niewoli wojennej w Europie Zachodniej w późnym średniowieczu (XI–XIV wiek)

Andrzej Niewiński

doi:10.18778/0208-6050.114.03

Autor

Andrzej Niewiński Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II / John Paul II Catholic University of Lublin https://orcid.org/0000-0003-1613-5885

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6050.114.03

Słowa kluczowe:

średniowiecze, historia wojen, jeniec wojenny, okup

Abstrakt

Istotną kwestią w badaniu zjawiska jeniectwa w wiekach średnich jest jego merkantylizacja. Jeniectwo miało istotny wymiar ekonomiczny, związany z czerpaniem zysków z okupu. Okup za jeńców stanowił ważną część dochodu z działań wojennych w średniowieczu i zarazem najważniejsze narzędzie w odzyskiwaniu wolności po dłużej lub krócej trwającej niewoli.

Okup, czyli ekwiwalent finansowy za zachowanie jeńca przy życiu i zwrócenie mu wolności, regulowany był (w podstawowym wymiarze prawnym) odgórnie i praktyka korzystania z niego wyraźnie stabilizowała się w wiekach średnich. Instytucjonalizacja dotyczyła także działań prawno-administracyjnych (np. dokumentacji związanej z wydawanymi poświadczeniami wpłacenia okupu).

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Andrzej Niewiński - Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II / John Paul II Catholic University of Lublin

Dr hab. Andrzej Niewiński, prof. KUL – historyk, pracownik Katedry Historii Starożytnej, Bizantyńskiej i Średniowiecznej na Wydziale Nauk Humanistycznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.

Zainteresowania naukowe: historia wojskowości do XVI w.

Bibliografia

Alberici Gentilis, De Iure Belli Libri Tres, ed. Th. Holland, Oxford 1877.
Google Scholar

Alberici Gentilis, Il diritto di guerra (De jure belli libri tres, 1598), introd. D. Quaglioni, trad. P. Nencini, Milano 2008.
Google Scholar

Bartholomaei a Saliceto, In VII, VIII et IX Codicis Libros, vol. IV, Venetiis 1574.
Google Scholar

Bouvet H., L’arbre des batailles, ed. E. Nys, Bruxelles 1883 (Genève 2017).
Google Scholar

Christine de Pizan, The Book of Deeds of Arms and of Chivalry, transl. S. Willard, ed. Ch. Cannon Willard, University Park 1999.
Google Scholar

The Chronicle of Geoffrey le Baker, transl. D. Prest, introd. and notes R. Barber, Woodbridge 2018.
Google Scholar

The Ecclesiastical History of Orderic Vitalis, ed. and transl. M. Chibnall, vol. VI, Oxford 1978.
Google Scholar

Giraldus Cambrensis, Expugnatio Hibernica. The Conquest of Ireland, eds and transl. A. B. Scott, F. X. Martin, Dublin 1978.
Google Scholar

Jean de Bueil, Le Jouvencel, éd. L. Lecestre, Paris 1889.
Google Scholar

Jean de Marmoutier, Historia Gaufredi, ducis Normannorum et Comitis Andegavorum, [w:] Chroniques des Comtes d’Anjou et des Seigneurs d’Amboise, éds L. Halphen, R. Poupardin, Paris 1913.
Google Scholar

Oeuvres des Ghillebert de Lannoy, éd. Ch. Potvin, Louvain 1878.
Google Scholar

Paride del Pozzo, Duello: libro de re imperatori, principi signori, gentil’homini, et de tutti armigeri, co[n]tinente disfide concordie, pace, casi accadenti, et iudicii con ragione essempli, et authoritate de poeti, historiographi …, 1521.
Google Scholar

Paride del Pozzo, Tractatus de re militari p. … Do. Paridem de Puteo compilatus tota[m] materia[m] duelli … continens: nuperrime … auctus … Addit[us] est de eade[m] materia tract. Joa. de Lignano …, Lugduni 1543.
Google Scholar

Proceedings and Ordinances of the Privy Council of England, ed. H. Nicolas, vol. VI, [London] 1837.
Google Scholar

Allmand C. T., War and Profit in the Late Middle Age, „History Today” 1965, issue 15, s. 762–769.
Google Scholar

Ambühl R., A Fair Share of the Profits? The Captors of Agincourt, „Nottingham Medieval Studies” 2006, vol. L, s. 129–150. https://doi.org/10.1484/J.NMS.3.396
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1484/J.NMS.3.396

Ambühl R., Joan of Arc as prisonnière de guerre, „The English Historical Review” 2017, vol. CXXXII, issue 558, s. 1045–1076. https://doi.org/10.1093/ehr/cex347
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/ehr/cex347

Ambühl R., Le sort des prisonniers d’Azincourt (1415), „Revue du Nord” 2007, t. IV, no. 372, s. 755–788. https://doi.org/10.3917/rdn.372.0755
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3917/rdn.372.0755

Ambühl R., Prisoners of War in the Hundred Years War. Ransom Culture in the Late Middle Ages, Cambridge 2013. https://doi.org/10.1017/CBO9780511820564
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511820564

Amirante L., Appunti per la storia della ‘redemptio ab hostibus’, „Labeo – Rassegna di Diritto Romano” 1957, a. III, s. 7–60.
Google Scholar

Barker J., Agincourt. The King, the Campaign, the Battle, London 2010.
Google Scholar

Beriac-Laine F., Given-Wilson Ch., Les prisonniers de la bataille de Poitiers, Paris 2002.
Google Scholar

Boffa S., Antoine de Bourgogne et le contingent brabançon à la bataille d’Azincourt (1415), „Revue belge de philologie et d’histoire” 1994, t. LXXII, s. 255–284. https://doi.org/10.3406/rbph.1994.3939
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3406/rbph.1994.3939

Bolton J., How Sir Thomas Rempston Paid his Ransom: or, the Mistakes of an Italian Bank, [w:] The Fifteenth Century, vol. VII (Conflicts, Consequences and the Crown in the Late Middle Ages), ed. L. Clark, Woodbridge 2007, s. 101–118.
Google Scholar

Bossuat A., Les prisonniers de guerre au XVe siècle. La rançon de Jean, seigneur de Rodemack, „Annales de l’Est” 1951, 5e série, t. II, s. 145–162.
Google Scholar

Calendar of Plea and Memoranda Rolls Preserved among the Archive of the City of London at the Guildhall, A.D. 1413–1437, ed. A. H. Thomas, Cambridge 1943.
Google Scholar

Contamine Ph., The Growth of State Control. Practices of War, 1300–1800: Ransom and Booty, [w:] War and Competition between States, ed. Ph. Contamine, New York 2000, s. 163–194. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780198202141.003.0007
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780198202141.003.0007

Curry A., Agincourt. A New History, Stroud 2015.
Google Scholar

Dupont-Ferrier G., La Captivité de Jean d’Orléans, Cte d’Angoulême (1412–1445), „Revue historique” 1896, t. LXII, s. 42–74.
Google Scholar

Flori J., Rycerze i rycerstwo w średniowieczu, przekł. E. Trojańska, Poznań 2003.
Google Scholar

Given-Wilson Ch., The Ransom of Olivier du Guesclin, „Historical Research” 1981, vol. LIV, s. 17–28. https://doi.org/10.1111/j.1468-2281.1981.tb02035.x
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-2281.1981.tb02035.x

Hosler J. D., Chivalric Carnage? Fighting, Capturing and Killing at the Battles of Dol and Fornham in 1173, [w:] Prowess, Piety, and Public Order in Medieval Society: Studies in Honor of Richard W. Kaeuper, eds C. M. Nakashian, D. P. Franke, Leiden 2017, s. 36–61. https://doi.org/10.1163/9789004341098_004
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1163/9789004341098_004

Jones M., John Beaufort, duke of Somerset, and the French expedition of 1443, [w:] Patronage, the Crown and the Provinces in Later Medieval England, ed. R. A. Griffiths, Gloucester 1981, s. 86–91.
Google Scholar

Jones M., Ransom Brokerage in the Fifteenth Century, [w:] Guerre et société en France, en Angleterre et en Bourgogne: XIVe–XVe siècle, éds Ph. Contamine, Ch. Giry-Deloison, M. H. Keen, Lille 1991, s. 221–235.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4000/books.irhis.1147

Jones M. K., Gardez mon corps, sauvez ma terre. Immunity from War and the Lands of a Captive Knight. The Siege of Orleans (1428–29) Revisited, [w:] Charles d’Orleans in England, 1415–1440, ed. M.-J. Arn, Cambridge 2000, s. 9–26.
Google Scholar

Keen M., The Laws of War in the Late Middle Ages, London 1965 (repr. 1993).
Google Scholar

Medieval Hostageship c. 700–c. 1500. Hostage, Captive, Prisoner of War, Guarantee, Peacemaker, eds M. Bennett, K. Weikert, [b.m.w.] 2017.
Google Scholar

Niewiński A., Aspekty prawne zobowiązań z tytułu niewoli militarnej. Wybrane przykłady z okresu wojny stuletniej, [w:] Przysięga wojskowa. Idea i praktyka. Z dziejów wojskowości polskiej i powszechnej, red. A. Niewiński, Oświęcim 2016, Homo Militans IV, s. 26–40.
Google Scholar

Niewiński A., Stosunek etosu rycerskiego do jeńca w średniowieczu. Niewola i okup Bertranda du Guesclin w bitwie pod Nájera, [w:] „Sub vexillo servire”. Księga Pamiątkowa z okazji Jubileuszu urodzin i pracy naukowej Prof. Jana Ptaka, red. A. Niewiński, Oświęcim 2022, s. 125–146.
Google Scholar

Sanna M., Ricerche in tema di redemptio ab hostibus, Cagliari 1998.
Google Scholar

Stansfield M., John Holland, Duke of Exeter and Earl of Huntingdon (d. 1447) and the costs of the Hundred Years War, [w:] Profit, Piety and the Professions in Later Medieval England, ed. M. A. Hicks, Gloucester 1990, s. 103–118.
Google Scholar

Strickland M., War and chivalry. The conduct and perception of war in England and Normandy, 1066–1217, Cambridge 1996.
Google Scholar

Strong P., Strong F., The Last Will and Codicils of Henry V, „The English Historical Review” 1981, vol. XCVI, s. 79–102. https://doi.org/10.1093/ehr/XCVI.CCCLXXVIII.79
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/ehr/XCVI.CCCLXXVIII.79

Taylor C., Chivalry and the Ideals of Knighthood in France during the Hundred Years War, Cambridge 2013. https://doi.org/10.1017/CBO9781107325111
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9781107325111

Tuck A., Why Men Fought in the Hundred Year War, „History Today” 1983, issue 33, s. 35–40.
Google Scholar

Ullmann W., Law and Politics in Middle Ages, London 1976. https://doi.org/10.1017/CBO9780511562259
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511562259

Yamauchi S., Looting of Men and Legal Theories in Medieval and Early Modern Europe, „Hitotsubashi Journal of Law and Politics” 1995, vol. XXIII, no. 2, s. 13–32.
Google Scholar