Kwantyfikacja i analiza rozwoju zrównoważonej mobilności miejskiej w wybranych krajach UE z wykorzystaniem miary agregatowej
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6018.365.01Słowa kluczowe:
rozwój zrównoważonego transportu, miejska mobilność, wskaźniki zielonego transportu, zróżnicowanie regionalne, kraje Unii Europejskiej, miara agregatowaAbstrakt
W artykule dokonano kwantyfikacji i oceny stopnia rozwoju zrównoważonej (zielonej) mobilności miejskiej w wybranych krajach Unii Europejskiej. W tym celu skonstruowano kluczowe wskaźniki opisujące poszczególne obszary zielonego transportu w latach 2011–2020. W analizie wykorzystano dostępne dane publiczne i zastosowano dynamiczną taksonomiczną metodę Hellwiga. Wyniki analizy umożliwiły uzyskanie odpowiedzi na postawione pytania badawcze: 1) „Jaki jest stan i dynamika rozwoju zielonego transportu w badanych państwach?”, 2) „Które państwa w UE są liderami zrównoważonego transportu i dlaczego?”, 3) „Co determinuje zróżnicowanie i rozwój zielonej mobilności miejskiej w analizowanych krajach?”. Rezultaty badania wskazały, że pomimo przestrzennej polaryzacji rozwoju występuje podobieństwo strukturalne cechujące kraje o najwyższym i najniższym poziomie rozwoju zrównoważonej mobilności. Silną grupę stanowią państwa skandynawskie, Belgia (zdecydowany lider), Węgry, Austria, Dania i Czechy. W latach 2011–2020 można zaobserwować spadek poziomu rozwoju w sektorze zrównoważonego transportu, determinowany m.in. skutkami globalnego kryzysu finansowego w latach 2011–2014. Z kolei lata 2015–2020 to dynamizacja rozwoju ekologicznej branży transportu. Analizując czynniki warunkujące ten rozwój, można zauważyć, że pomimo podjętych starań europejska polityka transportowa nadal stoi w obliczu wielu wyzwań, zwłaszcza ze względu na stały wzrost poziomu emisji gazów cieplarnianych w sektorze transportu. Ponadto specyfika regionalna i różnice w modelach transportu niosą ze sobą ryzyko osłabienia wyników działań Unii Europejskiej w tym obszarze.
Pobrania
Bibliografia
Badach J. (2020), The Potential of Improving Air Quality by Urban Mobility Management: Policy Guidelines and a Case Study, “IOP Conference Series: Earth and Environmental Science”, vol. 581, 012030, http://doi.org/10.1088/1755-1315/581/1/012030
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1088/1755-1315/581/1/012030
Bąk A. (2018), Zastosowanie metod wielowymiarowej analizy porównawczej do oceny stanu środowiska w województwie dolnośląskim, “Wiadomości Statystyczne”, no. 1, pp. 7–20.
Google Scholar
Britannica (2022), Carbon footprint. Ecology and conservation, https://www.britannica.com/science/carbon-footprint [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
Brożek J., Szewczyk J., Jaworska M. (2021), Poziom rozwoju gospodarczego województw w ujęciu dynamicznym, “Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna”, vol. 14(57), pp. 11–24, https://doi.org/10.14746/rrpr.2021.57.02
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.14746/rrpr.2021.57.02
Brussels Regional Public Service (2023), Good Move. The Regional Mobility Plan 2020–2030, https://mobilite-mobiliteit.brussels/en/good-move [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
Bryniarska Z., Kuza A. (2021), Analiza wpływu COVID–19 na funkcjonowanie transportu pasażerskiego, “Transport Miejski i Regionalny”, no. 10, pp. 3–18.
Google Scholar
Burdzik R., Folęga P., Konieczny Ł., Jaworski R. (2017), E mobilność – wyzwanie teraźniejszości, “Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Transport”, no. 118, pp. 17–29.
Google Scholar
Burzyński M., Machado J., Aalto A., Beine M., Goncalves J., Haas T., Kemp F., Magni S., Mombaerts L., Picard P., Proverbio D., Skupin A., Docquier F. (2021), COVID–19 crisis management in Luxembourg: Insights from an epidemionomic approach, “Economics & Human Biology”, vol. 43, 101051, https://doi.org/10.1016/j.ehb.2021.101051
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1016/j.ehb.2021.101051
Ceenergy News (2020), Hungary’s big green public transport overhaul, https://ceenergynews.com/voices/hungarys-big-green-public-transport-overhaul/ [accessed: 1.02.2024].
Google Scholar
Commission to the Council and the European Parliament (2006), Communication from the Commission to the Council and the European Parliament – Keep Europe moving – Sustainable mobility for our continent – Mid term review of the European Commission’s 2001 Transport White paper {SEC (2006) 768}, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=celex%3A52006DC0314 [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
CORE (2023), Transport policy in Belgium: translating sustainability discourses into unsustainable outcomes, https://core.ac.uk/reader/55747020 [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
Czempas J. (2012), Współczynnik koncentracji k jako miara zróżnicowania dochodów i inwestycji gmin, “Metody Ilościowe w Badaniach Ekonomicznych”, vol. 13(1), pp. 69–81.
Google Scholar
Durlin T. (2018), The Status of Sumps in EU Member States, https://sumps-up.eu/fileadmin/user_upload/Tools_and_Resources/Publications_and_reports/Status_of_SUMP_in_EU_Member_States/SUMPs-Up___PROSPERITY-SUMP-Status-in-EU-Report.pdf [accessed: 1.02.2024].
Google Scholar
European Commission (2012), EC Transport White Paper. Roadmap to a Single European Transport Area – 9EU Transport Policy: Towards a competitive and resource efficient transport system, Brussels, COM(2011)144 final, https://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2011:0144:FIN:en:PDF [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
European Commission (2015), Expert Group on alternative transport fuels (‘the Sustainable Transport Forum’) (E03321), https://ec.europa.eu/transparency/expert-groups-register/screen/expert-groups/consult?lang=en&do=groupDetail.groupDetail&groupID=3321 [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
European Commission (2020a), Technical support related to sustainable urban mobility indicators (SUMI). MOVE/B4/2017–358. Harmonisation Guideline. Final (web) version, https://transport.ec.europa.eu/system/files/2020-09/sumi_wp1_harmonisation_guidelines.pdf [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
European Commission (2020b), Expert Group on alternative transport fuels (‘the Sustainable Transport Forum’) (E03321), https://ec.europa.eu/transparency/expert-groups-register/screen/expert-groups/consult?lang=en&do=groupDetail.groupDetail&groupID=3321 [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
European Commission (2021a), Delivering the European Green Deal, https://commission.europa.eu/strategy-and-policy/priorities-2019-2024/european-green-deal/delivering-european-green-deal_en [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
European Commission (2021b), Sustainable transport – new urban mobility framework, https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say/initiatives/12916-Sustainable-transport-new-urban-mobility-framework_en [accessed: 2.12.2023].
Google Scholar
European Commission (2023), Commission Recommendation (EU) 2023/550 of 8 March 2023 on National Support Programmes for Sustainable Urban Mobility Planning (notified under document C(2023) 1524), https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A32023H0550 [accessed: 19.11.2023].
Google Scholar
European Federation for Transport and Environment (2023), Air quality, https://www.transportenvironment.org/challenges/air-quality/ [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
European Parliament (2023a), Road traffic and safety provisions, https://www.europarl.europa.eu/factsheets/en/sheet/129/road-traffic-and-safety-provisions [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
European Parliament (2023b), Common transport policy: Overview, https://www.europarl.europa.eu/factsheets/en/sheet/123/common-transport-policy-overview [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
European Parliament and of the Council (2002), Directive 2002/49/EC of the European Parliament and of the Council of 25 June 2002 relating to the assessment and management of environmental noise – Declaration by the Commission in the Conciliation Committee on the Directive relating to the assessment and management of environmental noise, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=celex%3A32002L0049 [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
European Transport Safety Council (2022), Ranking EU Progress on Road Safety. 16th Road Safety Performance Index Report, https://etsc.eu/wp-content/uploads/16-PIN-annual-report_FINAL_WEB_1506_2.pdf [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
European Union (2016), Communication from the Commission to The European Parliament, The Council, The European Economic and Social Committee and The Committee of the Regions. A European Strategy for Low Emission Mobility COM/2016/0501 final, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A52016DC0501 [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
European Union (2020), Communication from the Commission to The European Parliament, The Council, The European Economic and Social Committee and The Committee of the Regions. Sustainable and Smart Mobility Strategy – putting European transport on track for the future COM/2020/789 final, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A52020DC0789 [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
European Union (2022), European Climate Pact, https://climate-pact.europa.eu/about/priority-topics/green-transport_en [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
Eurostat (2023), Sustainable development goals. Database, https://ec.europa.eu/eurostat/web/sdi/database [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
Gascon M., Marquet O., Gràcia Lavedan E., Ambròs A., Götschi T., Nazelle A.D., Panis L.I., Gerike R., Brand C., Dons E., Eriksson U., Iacorossi F., Ávila Palència I., Cole Hunter T., Nieuwenhuisjen M.J. (2020), What explains public transport use? Evidence from seven European cities, “Transport Policy”, vol. 99, pp. 362–374, https://doi.org/10.1016/j.tranpol.2020.08.009
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1016/j.tranpol.2020.08.009
Hellwig Z. (1968), Zastosowanie metody taksonomicznej do typologicznego podziału krajów ze względu na poziom ich rozwoju oraz zasoby i strukturę wykwalifikowanych kadr, “Przegląd Statystyczny”, no. 4, pp. 307–326.
Google Scholar
Jongh P.J., Jongh E.D., Pienaar M., Gordon Grant H., Oberholzer M., Santana L. (2015), The impact of pre selected variance inflation factor thresholds on the stability and predictive power of logistic regression models in credit scoring, “ORiON”, vol. 31, pp. 17–37.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.5784/31-1-162
Jurgielewicz Delegacz E. (2021), Bezpieczeństwo w ruchu drogowym w krajach członkowskich Unii Europejskiej, “Studia Prawnoustrojowe”, no. 54, pp. 149–168, https://doi.org/10.31648/sp.7148
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.31648/sp.7148
Kamargianni M., Georgouli C., Tronca L.P., Chaniotakis M. (2022), Changing transport planning objectives during the Covid–19 lockdowns: Actions taken and lessons learned for enhancing sustainable urban mobility planning, “Cities”, vol. 131, 103873, http://doi.org/10.1016/j.cities.2022.103873
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1016/j.cities.2022.103873
Klímová A., Pinho P. (2020), National policies and municipal practices: A comparative study of Czech and Portuguese urban mobility plans, “Case Studies on Transport Policy”, vol. 8(4), pp. 1247–1255, https://doi.org/10.1016/j.cstp.2020.08.005
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1016/j.cstp.2020.08.005
Kot S., Jakubowski M., Sokołowski A. (2007), Podręcznik dla studiów ekonomicznych, Wydawnictwo Difin, Warszawa.
Google Scholar
Krugman P. (2009), The return of depression economics and the crisis of 2008, W.W. Norton & Company, New York–London.
Google Scholar
Kusideł E., Antczak E. (2014), Wzorzec Rozwoju Mazowsza – etap II, “Trendy Rozwojowe Mazowsza”, no. 13.
Google Scholar
Kwarciński T. (2018), Elastyczne systemy transportu jako element podaży usług transportu pasażerskiego na przykładzie Luksemburga, “Problemy Transportu i Logistyki”, vol. 1(41), pp. 97–105.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18276/ptl.2018.41-09
Litman T. (2007), Well Measured: Developing Indicators for Comprehensive and Sustainable Transport Planning, www.vtpi.org/wellmeas.pdf [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.3141/2017-02
Litman T. (2008), Sustainable Transportation Indicators. A Recommended Research Program For Developing Sustainable Transportation Indicators and Data, https://www.vtpi.org/sustain/sti.pdf [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
Litman T., Burwell D. (2006), Issues in Sustainable Transportation, “International Journal of Global Environmental Issues”, vol. 6(4), pp. 331–347.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1504/IJGENVI.2006.010889
Locat Partnership (2023), Transport Action for Achieving the Sustainable Development Goals, https://slocat.net/transport-sdgs/ [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
Luxembourg National Railway Company (2017), Modu 2.0. Sustainable Mobility Strategy, https://transports.public.lu/dam-assets/publications/contexte/strategie/modu2-en-brochure.pdf [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
Malasek J. (2016), A Set of Tools for Making Urban Transport More Sustainable, “Transportation Research Procedia”, vol. 14, pp. 876–885, http://doi.org/10.1016/j.trpro.2016.05.059
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1016/j.trpro.2016.05.059
Mężyk A., Zamkowska S. (2017), Rozwój polityki transportowej UE dla miast, “Autobusy: Technika, Eksploatacja, Systemy Transportowe”, vol. 18(6), pp. 1730–1736.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.24136/atest.2017.015
Minelgaitė A., Dagiliūtė R., Liobikienė G. (2020), The Usage of Public Transport and Impact of Satisfaction in the European Union, “Sustainability”, vol. 12(21), 9154, https://doi.org/10.3390/su12219154
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.3390/su12219154
Ministerstwo Infrastruktury (2019), Strategia Zrównoważonego Rozwoju Transportu do 2030 roku, https://www.gov.pl/web/infrastruktura/projekt-strategii-zrownowazonego-rozwoju-transportu-do-2030-roku2 [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
Młodak A. (2006), Analiza taksonomiczna w statystyce regionalnej, Wydawnictwo Difin, Warszawa.
Google Scholar
Mobilite Gratuite (2020), Free public transport from 1st March 2020, https://transports.public.lu/dam-assets/publications/mobilite/transports-collectifs/20200212-mobilite-gratuite-en-texte-faq.pdf [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
Motowidlak U. (2020), Kierunki rozwoju mobilności niskoemisyjnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/8142-974-0
Motowidlak U. (2022), Zielona mobilność 4.0 – dokąd zmierzamy?, [in:] M. Burchard Dziubińska (ed.), W poszukiwaniu zielonego ładu, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, pp. 233–246, https://doi.org/10.18778/8220-870-2.13
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/8220-870-2.13
Münzel K., Boon W., Frenken K., Blomme J., Linden D. van der (2019), Explaining carsharing supply across Western European cities, “International Journal of Sustainable Transportation”, vol. 14(4), pp. 243–254, https://doi.org/10.1080/15568318.2018.1542756
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1080/15568318.2018.1542756
NewsAuto (2020), Co to jest ekomobilność i jakie są jej trzy filary?, https://www.newsauto.pl/jest-ekomobilnosc-jakie-sa-jej-trzy-filary/ [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
Nicolini G., Antoniella G., Carotenuto F., Christen A., Ciais P., Feigenwinter C., Gioli B., Stagakis S., Velasco E., Vogt R., Ward H.C., Barlow J., Chrysoulakis N., Duce P., Graus M., Helfter C., Heusinkveld B., Järvi L., Karl T., Marras S., Masson V., Matthews B., Meier F., Nemitz E., Sabbatini S., Scherer D., Schume H., Sirca C., Steeneveld G. J., Vagnoli C., Wang Y., Zaldei A., Zheng B., Papale D. (2022), Direct observations of CO2 emission reductions due to COVID–19 lockdown across European urban districts, “Science of the Total Environment”, vol. 830, 154662, https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2022.154662
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2022.154662
OECD (1999), Report on Indicators for the Integration of Environmental Concerns into Transport Policies, https://t4.oecd.org/environment/greening-transport/latestdocuments/3/ [accessed: 1.02.2024].
Google Scholar
OECD (2023), Green growth indicators framework, https://www.oecd.org/greengrowth/green-growth-indicators/ [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
Oszter V . (2017), Transport policies in Hungary – historical background and current practice for national and regional level, “European Transport Research Review”, vol. 9(20), pp. 1–15, https://doi.org/10.1007/s12544-017-0236-x
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1007/s12544-017-0236-x
Poliak M., Poliaková A., Mrníková M., Šimurková P., Jaśkiewicz M., Jurecki R. (2017), The Competitiveness of Public Transport, “Journal of Competitiveness”, vol. 9(3), pp. 81–97, https://doi.org/10.7441/joc.2017.03.06
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.7441/joc.2017.03.06
Portail Transpotrs (2023), Quatrième édition du “Vëlosummer”: du 29 juillet au 27 août 2023, https://transports.public.lu/fr/actualites/2023/06-juin-30-lancement-velosummer.html [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
Ramani T.L. (2018), Using Indicators to Assess Sustainable Transportation and Related Concepts, “Transportation Research Record”, vol. 2672(3), pp. 92–103, https://doi.org/10.1177/0361198118794543
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/0361198118794543
Ramani T., Zietsman J., Eisele W., Rosa D., Spillane D., Bochne B. (2009), Developing sustainable transportation performance measures for txdot’s strategic plan: technical report, https://static.tti.tamu.edu/swutc.tamu.edu/publications/technicalreports/0-5541-1.pdf [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
Reed G.F., Lynn F., Meade B.D. (2002), Use of Coefficient of Variation in Assessing Variability of Quantitative Assays, “Clinical and Vaccine Immunology”, vol. 9(6), pp. 1235–1239, https://doi.org/10.1128/cdli.9.6.1235-1239.2002
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1128/CDLI.9.6.1235-1239.2002
Słownik języka polskiego PWN (2023), Mobilność, https://sjp.pwn.pl/slowniki/mobilno%C5%9B%C4%87.html [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
Smart City Sweden (2023), Sustainable Public Transport in Stockholm, https://smartcitysweden.com/best-practice/368/sustainable-public-transport-in-stockholm/ [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
Smolarski M., Suszczewicz M. (2021), Wpływ pandemii COVID–19 na funkcjonowanie regionalnego transportu kolejowego obszarów przygranicznych – na przykładzie województwa dolnośląskiego (PL) i kraju libreckiego (CZ), “Czasopismo Geograficzne”, vol. 92(1), pp. 121–140, https://doi.org/10.12657/czageo-92-06
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.12657/czageo-92-06
Stanisz A. (2007), Przystępny kurs statystyki z zastosowaniem STATISTICA PL na przykładach z medycyny. Tom 2. Modele liniowe i nieliniowe, StatSoft Polska, Kraków.
Google Scholar
Statec (2023), Statistics portal of the Grand Duchy of Luxembourg, https://statistiques.public.lu/fr.html [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
STIB (2023), A solution for a greener mobility, https://www.stib‑mivb.be/article.html?_guid=008a3561-2ac1-3410-22bc‑d575f8441615&l=en [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
Swedish Institute (2023), 10 ways to a greener future Electric buses and buzzing bees – Sweden is on the way to climate neutrality, https://sweden.se/climate/sustainability/10-ways-to-greener-future [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
Sydorów M. (2023), Wyzwania zrównoważonej mobilności miejskiej na tle polityki miejskiej Unii Europejskiej: wybrane przykłady, “Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG”, vol. 26(1), pp. 9–21, http://doi.org/10.4467/2543859xpkg.23.001.17398
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4467/2543859XPKG.23.001.17398
The European Environment Agency (2019), Environmental noise in Europe – 2020. EEA Report no. 22/2019, https://www.eea.europa.eu/publications/environmental-noise-in-europe [accessed: 10.08.2023]
Google Scholar
The European Environment Agency (2022), Air quality in Europe 2022, https://www.eea.europa.eu/publications/air-quality-in-europe-2022 [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
The European Environment Agency (2023), Indicators, https://www.eea.europa.eu/ims [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
Tsavachidis M., Petit Y.L. (2022), Re shaping urban mobility – Key to Europe’s green transition, “Journal of Urban Mobility”, vol. 2, 100014, http://doi.org/10.1016/j.urbmob.2022.100014
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1016/j.urbmob.2022.100014
Tsvetkova A., Kulkov I., Busquet C., Kao P. J., Kamargianni M. (2022), Implications of COVID–19 pandemic on the governance of passenger mobility innovations in Europe, “Transportation Research Interdisciplinary Perspectives”, vol. 14, 100581, http://doi.org/10.1016/j.trip.2022.100581
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1016/j.trip.2022.100581
United Nations (2023), UNSD Environmental Indicators, https://unstats.un.org/unsd/envstats/qindicators.cshtml [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
Urbanek A. (2019), Pomiar zrównoważonej mobilności miejskiej: przegląd badań, “Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów”, vol. 171, pp. 61–80, https://doi.org/10.33119/SIP.2019.171.4
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.33119/SIP.2019.171.4
World Bank (2023), Logistics Performance Index (LPI), https://lpi.worldbank.org/report [accessed: 10.08.2023].
Google Scholar
Załoga E. (2012), Wpływ kryzysu finansowego “2007+” na aktywność sektora transportu lądowego w Unii Europejskiej, “Logistyka”, no. 2, pp. 325–330.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
