Użyteczność źródeł pisanych i ikonograficznych w badaniach nad historią przestrzeni miejskiej (na przykładzie Mysłowic)

Weronika Dragan

doi:10.18778/1508-1117.26.05

Authors

Weronika Dragan Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi, Katedra Geografii Ekonomicznej

DOI:

https://doi.org/10.18778/1508-1117.26.05

Keywords:

Written sources, iconography, Mysłowice, urban space

Abstract

A range of various sources is used in geographical settlement studies, amongst which the most common are cartographic resources. In the case of a historical approach to geographical studies, however, archival written sources that provide much more information on the topic are equally important. The aim of the present study was to employ historical extracartograhic resources to recreate the structure of urban space in the chosen period of time and to show its variability. The study was conducted in the old town district, as it represents the oldest part of Mysłowice town. An additional aim of the study was to evaluate the utility of archival written and iconographic sources in the analysis of urban space transformations. The starting point of any study based on historical sources is the ability to correctly read (decode) the content of the used sources, thereby understanding the information contained in them. A number of both linguistic and terminological difficulties can be found when conducting such a study. Research has shown that this type of media for historical information (written and iconographic sources) is burdened with significant interpretation errors and require authenticity verification. Historical source materials, however, have a number of advantages – they allow the researcher to recreate the functional space of the town, even in detail. What is more, iconographic materials are easily readable and allow the researcher to recreate the physiognomy of urban space. Written sources, in turn, provide valuable direct information on business entities and the space of the town. Working with historical sources is based on systematic verification of their reliability, complementing their contents or learning how to interpret them correctly. The researcher is thus required to learn, among others, the terminology of a specific period of time, new typefaces and languages, or how to decipher abbreviations and separate fact from fiction.

References

Adressbuch aller seit 1. Oktober 1909 und abgezogenen personen von Gleiwitz und Varzeichtis der Teilnehmer an den Fernsprechnetzen Beuthen, Gleiwitz, Kattowitz, Königshütte, Laurahütte, Myslowitz, Tarnowitz, Zabrze, 1911, Schlesische Volks-Adressbücher Gesellschaft, Breslau.
Google Scholar

Adressbuch für Kattowitz Bogutschütz-Zawodzie, Hohenlohehűtte, Domb-Josefsdorf, Zalenze und Myslowitz, 1909, Julius Herlitz, Kattowitz.
Google Scholar

Adressbuch für Kattowitz, Schloß Kattowitz, Brynow, Myslowitz, Ellgoth=Idaweiche, Hohenlohehütte, Bogutschütz=Zawodzie, Rosdzin=Schoppinitz, Laurahütte, Domb, Zalenze. Zusammengestellt auf Grund Amtlicher Quellen, 1911, Juliusz Herlitz.
Google Scholar

Adressbuch von Myslowitz, 1901.
Google Scholar

Die Stadt Myslowitz, 1911, skala 1:6 300 [szac.], zbiory Muzeum Miasta Mysłowice.
Google Scholar

Długoborski W. (red.), 1977, Mysłowice. Zarys rozwoju miasta, Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice.
Google Scholar

Dobrowolska M., 1970, Dynamika struktur osadniczych i ich układów przestrzennych, „Folia Geographica, Series Geographica-Oeconomica”, 3, s. 5–34.
Google Scholar

Dragan W., 2014, Przemiany funkcjonalno-przestrzenne Starego Miasta w Mysłowicach w latach 1913–2013, Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi, Katedra Geografii Ekonomicznej (maszynopis pracy magisterskiej).
Google Scholar

Dziewoński K., 1962, Zagadnienie typologii morfologicznej miast w Polsce, „Czasopismo Geograficzne”, 33 (1), s. 441–457.
Google Scholar

Gruszecki A., 1897, Na górnym Śląsku (Sosnowiec – Mysłowice – Bytom – Opole), „Kurjer Warszawski”, 168, s. 1–2.
Google Scholar

Informacja dotycząca przebudowy śródmieścia miasta Mysłowice, 1973, Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Mysłowicach, Mysłowice.
Google Scholar

Kantor-Mirski M., 1932, Z przeszłości Zagłębia Dąbrowskiego i okolicy – Szkice monograficzne z ilustracjami, t. 2, z. 8, Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Zagłębia Dąbrowskiego, Sosnowiec.
Google Scholar

Kincel R., 1984, Kłopotliwy książę Sułkowski, Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice.
Google Scholar

Klaußmann A.O., 1911, Oberschlesien vor 55 Jahren und wie ich es wiederfand, Fritz und Carl Siwinna, Berlin.
Google Scholar

Klauβmann A.O., 1997, Górny Śląsk przed laty, Muzeum Historii Katowic, Katowice.
Google Scholar

Koter M., 1994, Od fizjonomii do morfogenezy i morfologii porównawczej. Podstawowe zagadnienia teoretyczne morfologii miast, [w:] Koter M., Tkocz J. (red.), Zagadnienia geografii historycznej osadnictwa w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Toruń–Łódź, s. 23–32.
Google Scholar

Kraszewski J.I., 1972, Pamiętniki, Biblioteka Narodowa, nr 207, seria I, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
Google Scholar

Kuryer Śląski, 12 XII 1913, Wiadomości potoczne, nr 287, s. 5.
Google Scholar

Lustig J., 1867, Geschichte der Stadt Myslowitz in Ober Schlesien, In Kommission bei S. Schäfer, Myslowitz.
Google Scholar

Miśkiewicz B., 1985, Wstęp do badań historycznych, PWN, Warszawa–Poznań.
Google Scholar

Myga-Piątek U., 2005, Historia, metody i źródła badań krajobrazów kulturowych, [w:] Szponar A., Horska-Schwarz S. (red.), Problemy ekologi krajobrazu: struktura przestrzenno-funkcjonalna krajobrazu, t. 17, Wrocław, s. 71–77.
Google Scholar

Myga-Piątek U., 2012, Krajobrazy kulturowe. Aspekty ewolucyjne i typologiczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Google Scholar

Oberschlesisches Handels-Adressbuch. Herausgegeben unter Benutzung des amtlichen Materials der Handelskammer für den Regierungsbezirk Oppeln, 1914, Kattowitz–Breslau–Leipzig–Berlin.
Google Scholar

Pochmara W., 1963, Z dziejów Mysłowic, Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice.
Google Scholar

Pollack M., 2011, Cesarz Ameryki. Wielka ucieczka z Galicji, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
Google Scholar

Protokolarz albo „Czerwona Księga” Mysłowic, 2002, Urząd Miasta Mysłowice, Centrum Badań Śląskoznawczych i Bohemistycznych Uniwersytetu Wrocławskiego, Societas Scientiis Favendiis Silesiae Superioris, Instytut Górnośląski, Mysłowice–Wrocław–Katowice.
Google Scholar

Semkowicz W., 2002, Paleografia łacińska, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków.
Google Scholar

Spis Abonentów Sieci Telefonicznych Państwowych i Koncesjonowanych w Polsce (z wyjątkiem m. st. Warszawy), 1932/33, Ministerstwo Poczt i Telegrafów, Warszawa.
Google Scholar

Stadtplan Myslowitz, 1910, skala 1:1 000, zbiory Archiwum Państwowego w Katowicach.
Google Scholar

Sulik A., 2007, Historia Mysłowic do 1922 roku, Urząd Miasta Mysłowice, Mysłowice.
Google Scholar

Sydow B.E., 1955, Korespondencja Fryderyka Chopina, t. 1, PIW, Warszawa.
Google Scholar

Ściborowski W., 1862, Wycieczka do górnego Szląska. Mysłowice, Katowice, Bytom, Tarnowice, „Czytelnia Niedzielna”, 38, s. 300–303.
Google Scholar

Święcicki J., Tarasiński A., Nocuń P., 2001a, Sprawozdanie końcowe z badań archeologicznych na ulicy Grunwaldzkiej w Mysłowicach, woj. śląskie, Paniówki (maszynopis).
Google Scholar

Święcicki J., Tarasiński A., Nocuń P., 2001b, Sprawozdanie końcowe z badań archeologicznych Rynku w Mysłowicach, woj. śląskie, Paniówki (maszynopis).
Google Scholar

Topolski J., 1968, Metodologia historii, PWN, Warszawa.
Google Scholar

Uhorczak F., 1932, Z metodyki badań nad osadnictwem, „Czasopismo Geograficzne”, 1/3, s. 11–28.
Google Scholar

Z okazji 100 letniego jubileuszu istnienia starej apteki miejskiej w Mysłowicach, 1928, Kattowitzer Buchdruckerei, Kattowitz.
Google Scholar

Zagożdżon A., 1988, Osadnictwo – trwałość i zmienność. Prawidłowości i logika a przypadkowość przemian dawnych i współczesnych, [w:] Jałowiecki B., Kaltenberg-Kwiatkowska E. (red.), Procesy urbanizacji i przekształcenia miast w Polsce, Sekcja Socjologii Miasta, Wydawnictwo Ossolineum, s. 57–74.
Google Scholar