Stereotype aus linguistischer und didaktischer Sicht. Stereotypisierungen in ausgewählten Lehrwerken für DaF

Iwona Wowro

doi:10.18778/2196-8403.2010.16

Autor

Iwona Wowro

DOI:

https://doi.org/10.18778/2196-8403.2010.16

Słowa kluczowe:

interkulturowość, „pictures in our head“, korekta, struktura poznawcza, podręczniki, DaF (niemiecki jako język obcy)

Abstrakt

Celem artykułu jest omówienie pojęcia stereotypu oraz przedstawienie problemu stereotypizacji w kontekście dydaktyki języków obcych. Rozważania teoretyczne koncentrują się wokół problemów definicyjnych pojęcia stereotypu oraz jego roli dla lingwistyki jak również w świetle interkulturowego nacechowania procesu kształcenia. Stereotypy, postrzegane jako „pictures in our heads“, są indywidualną konstrukcją poznawczą odporną na jakiekolwiek zmiany, co z jednej strony umożliwia mentalne porządkowanie rzeczywistości, z drugiej nie stanowi wiernego jej odwzorowania. W dalszej części artykułu autorka przedstawia i porównuje przykłady tematyzacji treści stereotypowych w wybranych podręcznikach do nauki języka niemieckiego.

Bibliografia

BAHLMANN, CLEMENS / BREINDL, EVA / DRÄXLER, HANS-DIETER / ENDE, KARIN / STORCH, GÜNTHER (1998): Unterwegs. Materialienbuch. Berlin.
Google Scholar

BAHLMANN, CLEMENS / BREINDL, EVA / DRÄXLER, HANS-DIETER / ENDE, KARIN / STORCH, GÜNTHER (1998a): Unterwegs. Kursbuch. Berlin.
Google Scholar

BANACH, BOŻENA (2003): Tendencje interkulturowe we współczesnej glottodydaktyce. [Interkulturelle Tendenzen in der gegenwärtigen Glottodidaktik]. In: Języki Obce w Szkole 3:3-14.
Google Scholar

BARTMIŃSKI, JERZY (1985): Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. [Das Stereotyp als Gegenstand der Linguistik]. In: BASAJ, MIECZYSŁAW / RYTEL, DANUTA (eds.): Z problemów frazeologii polskiej i słowiańskiej. Tom III. Wrocław, 25-53.
Google Scholar

BARTMIŃSKI, JERZY (1998): Podstawy lingwistycznych badań nad stereotypem – na przykładzie stereotypu matki. [Grundlagen linguistischer Stereotypenforschung – am Beispiele des Stereotyps der Mutter]. In: Język a kultura 12:63-83.
Google Scholar

BARTMIŃSKI, JERZY (2007): Stereotypy mieszkają w języku. Studia etnolingwistyczne. [Stereotype wohnen in der Sprache. Ethnolinguistische Studien]. Lublin.
Google Scholar

BERTING, JAN / VILLAIN-GANDOSSI, CHRISTIANE (1999): Rolle und Bedeutungen von nationalen Stereotypen in internationalen Beziehungen: ein interdisziplinärer Ansatz. In: WALAS, TERESA (ed.): Stereotypen und Nationen. Kraków, 13-27.
Google Scholar

BŁUSZKOWSKI, JAN (2003): Stereotypy narodowe w świadomości Polaków. [Nationale Stereotype im Bewusstsein der Polen]. Warszawa.
Google Scholar

BREDELLA, LOTHAR / DELANOY, WERNER (eds.) (1999): Interkultureller Fremdsprachenunterricht: Das Verhältnis von Fremdem und Eigenem. Tübingen.
Google Scholar

BREWIŃSKA, EWA / JORAS, MONIKA / OBIDNIAK DOROTA / ŚWIERCZYŃSKA, ELŻBIETA (2002): Partnersprache 1. Warszawa.
Google Scholar

CHLEBDA, WOJCIECH (1993): Frazematyka. [Phrasematik]. In: BARTMIŃSKI, JERZY (ed.): Współczesny język polski. Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. Tom II. Wrocław, 327-334.
Google Scholar

GARLEFF, MICHAEL (1995): Stereotypen in der deutschbaltischen Literatur. In: HAHN, 173-189.
Google Scholar

GLASER, ALEKSANDRA (2003): Typisch Deutsch? Typisch Polnisch? In: Języki Obce w Szkole 3:15-21.
Google Scholar

GLENSK, CZESŁAWA / GLENSK, JOACHIM (1991): Myślę, więc jestem… Aforyzmy, maksymy, sentencje. [Ich denke, also bin ich … Aphorismen, Maximen, Sentenzen]. Warszawa.
Google Scholar

GRZEGORCZYKOWA, RENATA (1998): O rozumieniu prototypu i stereotypu we współczesnych teoriach semantycznych. [Zum Verständnis von Prototyp und Stereotyp in modernen Semantiktheorien]. In: Język a kultura 12:109-115.
Google Scholar

HABRAJSKA, GRAŻYNA (1998): Prototyp – stereotyp – metafora. [Prototyp – Stereotyp – Metapher]. In: Język a kultura 12:116-123.
Google Scholar

HAHN, HANS HENNING (ed.) (1995): Historische Stereotypenforschung. Methodische Überlegungen und empirische Befunde. Oldenburg (=Oldenburger Schriften zur Geschichtswissenschaft 2).
Google Scholar

HENTSCHEL, GERD (1995): Stereotyp und Prototyp vom linguistischen Standpunkt. In: HAHN, 14-39.
Google Scholar

HU, ADELHEID (1999): Interkulturelles Lernen. Eine Auseinandersetzung mit der Kritik an einem umstrittenen Konzept. In: Zeitschrift für Fremdsprachenforschung 10/2:227-303.
Google Scholar

KAMIŃSKA-SZMAJ, IRENA (2002): Słownik wyrazów obcych. [Fremdwörterbuch]. Wrocław.
Google Scholar

KASZYŃSKI, STEFAN (2000): Mądrość mówi przyciszonym głosem. [Die Stimme des Intellekts ist leise]. Poznań.
Google Scholar

KOMOROWSKA, HANNA (1996): Nowe tendencje w pracach programowych Rady Europy. [Neue Tendenzen in der Programmarbeit des Europarates]. In: Języki Obce w Szkole 2:112-114.
Google Scholar

KOPALIŃSKI, WŁADYSŁAW (1989): Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych. [Fremdwörterbuch]. Warszawa.
Google Scholar

KOWALEWSKI, JERZY (2008): „Sześciu pijaków szukało budki z piwem“. Analiza treści kulturowych wybranych podręcznikach do nauczania języka polskiego jako obcego. [„Sechs Säufer suchten einen Bierstand“. Eine Analyse kultureller Inhalte in ausgewählten Lehrbüchern für Polnisch als Fremdsprache]. In: Języki Obce w Szkole 1:21-32.
Google Scholar

KURCZ, IDA (1994): Zmienność i nieuchronność stereotypów. [Veränderlichkeit und Unabwendbarkeit von Stereotypen]. Warszawa.
Google Scholar

LIPPMANN, WALTER (1922): Public Opinion. New York.
Google Scholar

LÖSCHMANN, MARTIN (2001): Was tun gegen Stereotype? In: WAZEL, GERHARD (ed.): Interkulturelle Kommunikation in Wirtschaft und Fremdsprachenunterricht. Frankfurt (M.), 147-202.
Google Scholar

MAIJALA, MINNA (2008): Zwischen den Welten – Reflexionen zu interkulturellen Aspekten im DaF-Unterricht und in den DaF-Lehrwerken. In: Zeitschrift für interkulturellen Fremdsprachenunterricht 13:1-17.
Google Scholar

MIHUŁKA, KRYSTYNA (2007): Wpływ dowcipów na rozpowszechnianie i utrwalanie stereotypów narodowych. [Die Rolle von Witzen bei der Verbreitung und Verfestigung nationaler Stereotype]. In: Języki Obce w Szkole 4:5-15.
Google Scholar

MIHUŁKA, KRYSTYNA (2007a): Porozmawiajmy otwarcie o tabu! Tematy tabu w komunikacji międzykulturowej. [Reden wir offen von Tabus! Tabuthemen in der interkulturellen Kommunikation]. In: Języki Obce w Szkole 1:19-25.
Google Scholar

OSTASZEWSKA, DANUTA (1997): Stereotyp rodziny utrwalony w materiale frazeologizmów i tekstów przysłowiowych. [Das Stereotyp der Familie in Phraseologismen und sprichwörtlichen Texten]. In: NOWAKOWSKA-KEMPNA, IWONA (ed.): Śląsk w badaniach językoznawczych. Badanie pogranicza językowo-kulturowego polsko-czeskiego. Tom III. Katowice, 26-35.
Google Scholar

PANASIUK, JOLANTA (1998): O zmienności stereotypów. [Zur Veränderlichkeit von Stereotypen]. In: Język a kultura 12:84-98.
Google Scholar

PAWŁOWSKA, AGNIESZKA (2008): Fröhliche Weihnachten. In: Języki Obce w Szkole 5: 124-128.
Google Scholar

PERLMANN-BALME, MICHAELA / SCHWALB, SUSANNE / WEERS, DÖRTE (1999): em. Abschlusskurs. Deutsch als Fremdsprache für die Mittelstufe. München.
Google Scholar

QUASTHOFF, UTA (1989): Ethnozentrische Verarbeitung von Informationen: Zur Ambivalenz der Funktionen von Stereotypen in der interkulturellen Kommunikation. In: MATUSCHE, PETRA (ed.): Wie verstehen wir Fremdes? München, 37-62.
Google Scholar

QUASTHOFF, UTA (1998): Etnocentryczne przetwarzanie informacji. Ambiwalencja funkcji stereotypów w komunkacji międzykulturowej. [Ethnozentrische Verarbeitung von Informationen. Zur Ambivalenz der Funktionen von Stereotypen in der interkulturellen Kommunikation]. In: Język a kultura 12:11-30.
Google Scholar

SCHAFF, ADAM (1980): Stereotypen und das menschliche Handeln. Wien.
Google Scholar

SCHAFF, ADAM (1981): Stereotyp a działanie ludzkie. [Stereotype und das menschliche Handeln]. Warszawa.
Google Scholar

SIELATYCKI, MIROSŁAW (2001): Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce – jak o nich uczyć? [Nationale und ethnische Minderheiten in Polen im Schulunterricht]. In: Języki Obce w Szkole 6:17-21.
Google Scholar

SJP (1998) = SZKILADZ, HIPOLIT et al.
Google Scholar

STORCH, GÜNTHER (1999): Deutsch als Fremdsprache. Eine Didaktik. München.
Google Scholar

SZKILADZ, HIPOLIT et al. (1998): Słownik języka polskiego. [Wörterbuch der polnischen Sprache]. Warszawa.
Google Scholar

SZWAJGIER, HALINA (2008): Sprechen wir über unsere Nachbarn. In: Języki Obce w Szkole 5:121-124.
Google Scholar

TOKARSKI, RYSZARD (1998): Biała brzoza, czarna ziemia, czyli o miejscu stereotypu w opisie języka. [Weiße Birke, schwarze Erde. Zum Platz des Stereotyps in der Sprachbeschreibung]. In: Język a kultura 12:124-134.
Google Scholar

VOLKMANN, LAURENZ (2002): Aspekte und Dimensionen interkultureller Kompetenz. In: STIERSTORFER, KLAUS / GEHRING, WOLFGANG / VOLKMANN, LAURENZ (eds.): Interkulturelle Kompetenz. Theorie und Praxis des fremdsprachlichen Unterrichts. Tübingen, 11-48.
Google Scholar

VORDERWÜLBECKE, ANNE (1997): Stufen International 3. Deutsch als Fremdsprache für Jugendliche und Erwachsene. Lehr- und Arbeitsbuch. Stuttgart.
Google Scholar