Leerstellen und Freiräume: Eine kritische Auseinandersetzung mit exemplarischen Forschungspositionen zum Einsatz von Comics im DaF/DaZUnterricht

Sándor Trippó

doi:10.18778/2196-8403.S1.04

Autor

Sándor Trippó Goethe-Institut Budapest https://orcid.org/0009-0009-7063-1290

DOI:

https://doi.org/10.18778/2196-8403.S1.04

Słowa kluczowe:

komiks, narracja graficzna, język niemiecki jako język obcy, alfabetyzm wizualny, kompetencja wizualna

Abstrakt

Artykuł przedstawia sugestie dotyczące rozszerzenia dydaktyki języka niemieckiego jako języka obcego o zastosowanie w programie komiksów i powieści graficznych. Pytanie dotyczy opracowań w odpowiedniej literaturze specjalistycznej oraz podejścia dydaktycznego do gatunków komiksowych. W moim raporcie z badań uwzględniono tylko wybrane artykuły w języku niemieckim i angielskim, które wyraźnie odnoszą się do lekcji niemieckiego jako języka obcego. W pierwszym kroku przeanalizowano trzy artykuły w języku niemieckim, w których podjęto ogólną kontekstualizację dydaktyczno-metodologiczną pracy z komiksami i powieściami graficznymi w dydaktyce niemieckiego jako języka obcego. W drugiej części przeanalizowano cztery artykuły badawcze zorientowane na praktykę, w których omówiono potencjał komiksów na lekcjach studiów regionalnych. W każdym przypadku struktura argumentacji jest najpierw rekonstruowana, a następnie kategorie analizy i podejścia do interpretacji są ze sobą porównywane. Celem jest zidentyfikowanie przykładowych postaw badawczych i na tej podstawie sformułowanie dalszych pytań dla potencjalnej dydaktyki przedmiotu z zastosowaniem komiksów.

Biogram autora

Sándor Trippó - Goethe-Institut Budapest

Dr., ist DaF-Didaktiker aus Ungarn mit vielfältigen Unterrichts- und Fortbildungserfahrungen. Als Beauftragter für ‚Bildungskooperation Deutsch‘ am Goethe-Institut Budapest entwickelt er praxisnahe Fortbildungskonzepte und lernerorientierte Unterrichtsszenarien für Präsenz- und Blended-Settings. Als Fortbildner hält er Vorträge und Workshops für Deutschlehrende zu ausgewählten didaktischen Themen, insb. zu Visual Literacy. 2022 leitete er mit Ingrid Zeller (Chicago) die Sektion „Visuelles Lernen mit Bildern, Filmen und bild-Text-Verbindungen“ auf der Internationalen Deutschlehrer*innentagung; 2023 war er Keynote-Speaker der Konferenz des Belgischen Germanisten- und Deutschlehrerverbandes sowie der Jahrestagung des Fachverbandes ungarischer Sprachschulen, außerdem entwickelte er das Begegnungsformat „didaktik2go“, das erste landesweite Treffen für ungarische Nachwuchslehrer*innen mit Workshops und Vernetzungsmöglichkeiten.

Bibliografia

CERRI, CHIARA (2014): Comics zu aktuellen zeitgeschichtlichen Sujets. Eine visuellsprachliche Herausforderung für den landeskundlichen DaF-Unterricht. In: HIERONIMUS, MARC (ed.): Visuelle Medien im DaF-Unterricht (=Materialien Deutsch als Fremdsprache, Bd. 90). Göttingen, 119-151.
Google Scholar

DUDZIŃSKA, MAGDALENA (2013): Comics – Zum Einsatz von bildnarrativen Medien im DaF-Unterricht. In: CHUDAK, SEBASTIAN (ed.): Fremdsprachenunterricht- omnimedial? Frankfurt a.M., 69-76.
Google Scholar

GROENEWOLD, PETER (2010): Literatur im Landeskundeunterricht. In: KRUMM, HANS-JÜRGEN / FANDRYCH, CHRISTIAN / HUFEISEN, BRITTA / RIEMER, CLAUDIA (eds.): Deutsch als Fremd- und Zweitsprache. Halbbd. 2. (= Handbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft Bd. 35). Berlin / New York, 1565-1571.
Google Scholar

HALLET, WOLFGANG (2012): Graphic Novels. Literarisches und multiliterales Lernen mit Comic-Romanen. In: Der fremdsprachliche Unterricht Englisch 117:2-8.
Google Scholar

HIERONIMUS, MARC (2009): Geschichtscomics im DaF-Unterricht. In: NIERADKA, MAGALI LAURE / SPECHT, DENISE (eds.): Fremdkörper? Aspekte der Geisteswissenschaften in der Auslandsgermanistik und im DaF-Unterricht. Münster, 101-114.
Google Scholar

KRUEGER, ANTJE (2016): “Show and Tell” Using Graphic Novels for Teaching East German History in the Novice and Intermediate Foreign-Language German Classroom. In: KUTCH, LYNN M. (ed.): Novel Perspectives on German-Language Comics Studies: History, Pedagogy, Theory. Lanham / Boulder / New York / London, 145-168.
Google Scholar

KUZMINYKH, KSENIA (2014): Comics und graphic novels im multikulturellen Deutschunterricht. In: Glottodidactica XLI/2:75-86.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/gl.2014.41.2.5

LAY, TRISTAN / TRIPPÓ, SÁNDOR (2020): Bibliografie zu Comics, Graphic Novels und Mangas im DaF-Unterricht (2000-2020). In: Fremdsprache Deutsch 63:1-11: https://fremdsprachedeutschdigital.de/download/fd/FD-63-Online-Gutter.pdf (02.08.2023).
Google Scholar

LUDEWIG, JULIA (2016): Using Graphic Novels for Content Learning in the GermanStudies Classroom. The Basel City Reportage Operation Läckerli. In: KUTCH, LYNN M. (ed.): Novel Perspectives on German-Language Comics Studies: History, Pedagogy, Theory. Lanham / Boulder / New York / London, 121-143.
Google Scholar

MEMPEL, CATERINA (2010): Verstehensprobleme bei der Comic-Rezeption in der Erstund Fremdsprache. Eine vergleichende Untersuchung mittels Laut-Denk-Daten. In: LUTJEHARMS, MADELINE / SCHMIDT, CLAUDIA (eds.): Lesekompetenz in Erst-, Zweitund Fremdsprache. Tübingen, 189-205.
Google Scholar

PALANDT, RALF (2014): Comics- Geschichte, Struktur, Interpretation. In: HIERONIMUS, MARC (ed.): Visuelle Medien im DaF-Unterricht. (=Materialien Deutsch als Fremdsprache Bd. 90.). Göttingen, 77-118.
Google Scholar

TRIPPÓ, SÁNDOR (2018): Graphic Novels im DaF/DaZ-Unterricht. Ansätze für eine Comicdidaktik. In: FELD-KNAPP, ILONA (ed.): Literatur (= CM-Beiträge, Bd. 4). Budapest, 178-193.
Google Scholar