Problemy reprezentatywności w świetle znowelizowanych przepisów ustawy o związkach zawodowych

Abstrakt

Przedmiotem rozważań są kwestie dotyczące reprezentatywności oraz liczebności zakładowych organizacji związkowych po zmianach wprowadzonych w ustawie o związkach zawodowych w 2018 r. W świetle obowiązujących przepisów o „reprezentatywności” organizacji związkowej tradycyjnie decyduje jej liczebność, z tym zastrzeżeniem, że uwzględnia się nie tylko pracowników, ale także inne kategorie zatrudnionych. Chodzi tu o m.in. osoby świadczące pracę na podstawie na umowy zlecenia, umowy o dzieło, prowadzących jednoosobowo działalność gospodarczą. Rozszerzając pełne prawo koalicji na osoby wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, ustawodawca podwyższył limity procentowe decydujące o przymiocie reprezentatywności. Obecnie na szczeblu ponadzakładowym za reprezentatywną uznaje się m.in. ponadzakładową organizację związkową, która zrzesza co najmniej nie 10%, ale 15% ogółu osób zatrudnionych objętych działaniem statutu, co powinno stanowić co najmniej 10 000 osób wykonujących pracę zarobkową. Podobnie na szczeblu zakładowym. W odniesieniu do zakładowych organizacji związkowych, które należą do organizacji ponadzakładowych spełniających przesłanki reprezentatywności określone w ustawie o Radzie Dialogu Społecznego, wymaga się zrzeszania co najmniej 8% załogi danego pracodawcy. W przypadku zakładowych organizacji związkowych nieuczestniczących w tego rodzaju strukturach o uzyskaniu przymiotu reprezentatywności, decyduje zrzeszanie co najmniej 15% wykonujących pracę zarobkową na rzecz określonego pracodawcy (uprzednio przewidywano odpowiednio 7% i 10%). Przy ustalaniu liczebności załogi należy wliczać pracowników i osoby świadczące pracę zarobkową na innej podstawie nieprzerwanie przez okres 6 miesięcy przed podjęciem rokowań lub uzgodnień. Istotnym novum ustawy jest konieczność wyłonienia przez reprezentatywne organizacje zakładowe, które wchodzą one w skład tego samego zrzeszenia (federacji) związków zawodowych lub ogólnokrajowej organizacji międzyzwiązkowej (konfederacji) wspólnej reprezentacji w sprawach dotyczących zbiorowych praw i interesów osób wykonujących pracę zarobkową.