Teatr jeniecki w Oflagu VII A Murnau – sztuka przetrwania w instytucji totalnej

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/2300-1690.22.04

Słowa kluczowe:

oflag, jeńcy wojenni, teatr, fotografia dokumentalna, socjologia sztuki

Abstrakt

Analizy sztuki jenieckiej to przykład socjologii sztuki cross-genre, związanej z socjologią literatury, teatru, malarstwa, fotografii, tematów, obiegów oraz socjologią historyczną. W przypadku tego studium, na podstawie materiałów zastanych (relacji jeńców wojennych – uczestników tych wydarzeń, fotografii dokumentalnych, opracowań historycznych, tekstów literackich), został opisany i zilustrowany fotografiami z kolekcji prywatnej spektakl teatralny wystawiony w 1942 r. w Teatrze Jenieckim w Oflagu VII A Murnau na postawie komedii Aleksandra Fredry Gwałtu co się dzieje. Analiza dzieł sztuki (podejście strukturalne socjologii sztuki) poprzedzona jest prezentacją funkcjonowania oflagów tj. niemieckich obozów jenieckich dla oficerów w czasie II wojny światowej (ujęcie socjogenetyczne). Aktywność kulturalna, artystyczna, sportowa, oświatowa, pozwalały im przetrwać w instytucjach totalnych.

Biogram autora

Anna Matuchniak-Mystkowska - Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny

Anna Matuchniak-Mystkowska – profesor socjologii, wieloletni kierownik Katedry Socjologii Sztuki Uniwersytetu Łódzkiego, zajmuje się socjologią kultury i sztuki, socjologią historyczną, socjologią francuską, ruchami społecznymi, instytucjami kultury i publicznością. Jest autorką wielu artykułów, rozdziałów w monografiach wieloautorskich i kilku książek: Gust i kompetencja. Społeczne zróżnicowanie recepcji malarstwa (Wyd. UŁ, Łódź 1988); Publiczność wobec metafory plastycznej. O recepcji groteski Jerzego Dudy-Gracza (Wyd. UŁ, Łódź 1999); Zarys socjologii sztuki Pierre’a Bourdieu (Oficyna Naukowa, Warszawa 2010), Za drutami oflagów. Studium socjologiczne (Wyd. Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych, Opole 2014), Za drutami oflagów. Jeniec wojenny 613X/A (Wyd. CMJW, Opole 2016), Sport jeniecki w Oflagach II B Arnswalde, II C Woldenberg, II D Gross Born. Analiza socjologiczna (WUŁ, Łódź 2021). Jest także współautorką: z Janem Mystkowskim i Piotrem Stankiem Niewola i nadzieja. Korespondencja wojenna Andrzeja i Krystyny Mystkowskich (CMJW, Opole 2018); z Jacqueline Heinen, L’Avortement en Pologne. La croix et la bannière (L’Harmattan, Paris 1992) i Aborcja w Polsce. Kwadratura koła (Polskie Towarzystwo Religioznawcze, Warszawa 1995); z Norbertem Bandier i Bogusławem Sułkowskim, Pratiques culturelles et logique des institutions Cultural Practicies and the Logic of Institutions (Lyon – Łódź) (Wyd. UŁ, Łódź 2004); z Norbertem Bandier, Abdelhafidem Hammouchem i Bogusławem Sułkowskim, Lokalne pola produkcji kulturalnej w Polsce i we Francji (Wyd. UŁ, Łódź 2010).

Bibliografia

Bednorz, R. (1989). Aby mogli przetrwać. Pomoc dla polskich jeńców wojennych w niewoli Wehrmachtu 1939–1945. Opole: Częstochowa.
Zobacz w Google Scholar

Bohatkiewicz, J. (1971). Oflag II C Woldenberg. Warszawa: KiW.
Zobacz w Google Scholar

Bohatkiewicz, J. (1985). Oflag II B Arnswalde. Warszawa: KiW.
Zobacz w Google Scholar

Bourdieu, P. (2005). Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia. Warszawa: Scholar.
Zobacz w Google Scholar

Bourdieu, P. (2001). Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego. Kraków: Universitas.
Zobacz w Google Scholar

Bourdieu, P. (1965). Un art moyen. Essais sur les usages sociaux de la photographie. Paris: Minuit.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/3320034

Brandys, M. (1955). Wyprawa do oflagu. Warszawa: PIW
Zobacz w Google Scholar

Brzezicki, F. (2013). W Oflagu VII A Murnau. Dziennik polskiego oficera. Opole: CMJW.
Zobacz w Google Scholar

Burke, P. (2012). Naoczność. Materiały wizualne jako świadectwa historyczne. Kraków: WUJ.
Zobacz w Google Scholar

Dzienniki jenieckie polskich oficerów w niewoli Wehrmachtu. (2007), red. i wstęp W. Lewicki. Warszawa: Wyd. W. Lewicki.
Zobacz w Google Scholar

Francastel, P. (1964). Problèmes de la sociologie de l’art. W: G. Gurvitch (red.) Traité de sociologie, t. 2. (s. 278–296). Paris: PUF.
Zobacz w Google Scholar

Fredro, A. (1826, pdf 2022). Gwałtu co się dzieje. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Giziński, S., Szutowicz A. (2013). Oflag II B Arnswalde. Jenieckie losy. Wrocław: Nortom.
Zobacz w Google Scholar

Goffman E. (1975). Charakterystyka instytucji totalnych, W: W. Derczyński, A. Jasińska-Kania, J. Szacki (red.) Elementy teorii socjologicznych (s. 150–179). Warszawa: PWN.
Zobacz w Google Scholar

Hall E. T. (1976). Ukryty wymiar. Warszawa: PIW.
Zobacz w Google Scholar

Heinich, N. (2010). Socjologia sztuki. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Zobacz w Google Scholar

Honka, N. (1998). Życie religijne żołnierzy polskich w niewoli niemieckiej i radzieckiej podczas II wojny światowej”. Opole: CMJW.
Zobacz w Google Scholar

Jaeschke, Z. (1987). Teatr obozowy, Łambinowicki Rocznik Muzealny, 11/1987 (s. 114–126)
Zobacz w Google Scholar

Kisielewicz D. (2015). Niewola w cieniu Alp. Oflag VII A Murnau. Opole: CMJW
Zobacz w Google Scholar

Kisielewicz, D. (1998). Oficerowie polscy w niewoli niemieckiej w czasie II wojny światowej. Opole: CMJW, UO
Zobacz w Google Scholar

Kłoskowska, A. (1983). Socjologia kultury. Warszawa: PWN.
Zobacz w Google Scholar

Kłoskowska. A., Rokuszewska-Pawełek, A. (1990). Symbole i mity literackie w potocznym odbiorze. W: Oblicza polskości. Warszawa: PWN.
Zobacz w Google Scholar

Kobylarz R., Sznotala K. (2020). Wykaz niemieckich obozów jenieckich 1939–1945. Opole: CMJW
Zobacz w Google Scholar

Lewandowska-Pijanowska, M., Rezler-Wasielewska, V. (2016). Sprawa Mamunowa, Łambinowicki Rocznik Muzealny 39 / 2016 (s. 145–179).
Zobacz w Google Scholar

Matuchniak-Krasuska, A. (2001). O mediacyjnym i autonomicznym charakterze socjologii sztuki, Przegląd Socjologiczny T L/2/2001 (s. 53–81).
Zobacz w Google Scholar

Matuchniak-Krasuska, A. (1999). Publiczność wobec metafory plastycznej. O recepcji groteski Jerzego Dudy-Gracza. Łódź: WUŁ.
Zobacz w Google Scholar

Matuchniak-Krasuska, A. (2014). Za drutami oflagów. Studium socjologiczne. Opole: CMJW.
Zobacz w Google Scholar

Matuchniak-Krasuska, A. (2016). Za drutami oflagów. Jeniec wojenny 613 X/A. Opole: CMJW.
Zobacz w Google Scholar

Matuchniak-Krasuska, A. (2010). Zarys socjologii sztuki Pierre’a Bourdieu. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Zobacz w Google Scholar

Matuchniak-Mystkowska, A. (2020). Historie jeńców wojennych w filmach (przypadek Eroiki Andrzeja Munka), Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, nr 73 (czerwiec), 55–76.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/0208-600X.73.04

Matuchniak-Mystkowska, A. (2021). Sport jeniecki w Oflagach II B Arnswalde, II C Woldenberg, II D Gross Born. Analiza socjologiczna. Łódź: WUŁ.
Zobacz w Google Scholar

Mirecki, W. (1981). Jeniecka Melpomena. Łódź: WAF.
Zobacz w Google Scholar

Niewola i nadzieja. Korespondencja wojenna Andrzeja i Krystyny Mystkowskich (2018) oprac. A. Matuchniak-Mystkowska, J. Mystkowski, P. Stanek. Opole: CMJW.
Zobacz w Google Scholar

Oflag II C Woldenberg – to brzmi jak tajemnica (2017), W. Dembek (red.) Międzychód
Zobacz w Google Scholar

Olesik, J. (1988) .Oflag II C. Warszawa: MON.
Zobacz w Google Scholar

Ossowski, S. (1966). U podstaw estetyki. Dzieła t. I, Warszawa: PWN.
Zobacz w Google Scholar

Panofsky, E. (1971). Studia z historii sztuki. Warszawa: PIW.
Zobacz w Google Scholar

Piekarski, S. (2001). Polskie teatry jenieckie w Niemczech 1939–1945. Warszawa: MON.
Zobacz w Google Scholar

Pollack, J. (1986). Jeńcy polscy w hitlerowskiej niewoli. Warszawa: MON.
Zobacz w Google Scholar

Półchłopek, W. (2002). Wychowanie fizyczne i sport żołnierzy polskich w obozach jenieckich Wehrmachtu i NKWD (1939–1945). Opole: CMJW
Zobacz w Google Scholar

Rezler-Wasielewska, V. (2001). Działalność naukowo- -oświatowa polskich jeńców wojennych w niemieckich i radzieckich obozach podczas II wojny światowej. Opole: CMJW.
Zobacz w Google Scholar

Sadzewicz, M. (1958). Oflag. Warszawa: MON.
Zobacz w Google Scholar

Wallis, M. (1983). Sztuki i znaki. Pisma semiotyczne. Warszawa: PIW
Zobacz w Google Scholar

Zolberg, V. (1990). Contructing a Sociology of the Arts. Cambridge: CUP.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511557712

Pobrania

Opublikowane

2022-01-01

Jak cytować

Matuchniak-Mystkowska, A. (2022). Teatr jeniecki w Oflagu VII A Murnau – sztuka przetrwania w instytucji totalnej. Władza Sądzenia, (22), 76–97. https://doi.org/10.18778/2300-1690.22.04

Numer

Nr 22 (2022)

Dział

Articles

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.