Dwuetniczność międzywojennej Warszawy w świetle wyników wyborów

Mariusz Kowalski

doi:10.18778/2300-0562.07.03

Autor

Mariusz Kowalski Polska Akademia Nauk, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania, ul. Twarda 51/55, 00-818 Warszawa

DOI:

https://doi.org/10.18778/2300-0562.07.03

Słowa kluczowe:

Warszawa, okres międzywojenny, Polacy, Żydzi, zachowania wyborcze

Abstrakt

Na wyniki wyborów, w tym ich zróżnicowanie przestrzenne, bardzo często wpływa różnorodność kulturowa wyborców. Widać to wyraźnie w Polsce w okresie międzywojennym. Potwierdzają to również wyniki wyborów w Warszawie – mieście zamieszkiwanym przez Polaków (70%) i Żydów (30%). Polacy głosowali na ogólnopolskie partie o różnych cechach ideologicznych, członkowie mniejszości etnicznych wybierali natomiast partie podkreślające ich pochodzenie. Partie żydowskie miały także zróżnicowany wizerunek ideologiczny, choć można dostrzec, że żydowscy wyborcy wyrażali większą sympatię dla partii lewicowych niż Polacy, aby przeciwstawić się wpływowi nacjonalistycznej prawicy. Jedynym ugrupowaniem, które w pełni przełamało podziały etniczne, byli komuniści. Segregacja przestrzenna, zarówno etniczna, jak i społeczna, spowodowała silne zróżnicowanie wyników wyborów. Polska prawica dominowała w centralnych dzielnicach miasta, polska lewica – na suburbiach. Wyjątkami od tej regularności były dzielnice północne (Muranów, Powązki, Grzybów) i część Pragi, gdzie dominowały partie żydowskie. Największą koncentracją wyborców żydowskich był okręg północny. W jego wschodniej części wygrywała prawica żydowska, w zachodniej części – żydowska lewica i komuniści.

Bibliografia

Ajnenkiel A., 1975, Parlamentaryzm II Rzeczypospolitej, Warszawa.
Google Scholar

Bednarczyk T., 1995, Życie codzienne warszawskiego getta. Warszawskie getto i ludzie, (1939–1945 i dalej): [jakimi ich znałem], Warszawa.
Google Scholar

Brzoza Cz., 2003, Żydowska mozaika polityczna w Polsce 1917–1927. Wybór dokumentów, Kraków.
Google Scholar

Cimek H., 2012, Żydzi w ruchu komunistycznym w Polsce w latach 1918–1937, „Polityka i Społeczeństwo”, 9, s. 27–41.
Google Scholar

Czubiński A., 1985, Komunistyczna Partia Polski (1918–1938). Zarys historii, Warszawa.
Google Scholar

Drozdowski M.M., 1964, Alarm dla Warszawy. Ludność cywilna w obronie stolicy we wrześniu 1939 r., Warszawa.
Google Scholar

Fałowski J, 2006, Mniejszość żydowska w parlamencie II Rzeczypospolitej. 1922–1939, Kraków.
Google Scholar

Gawryszewski A., 2009, Ludność Warszawy w XX wieku, Warszawa.
Google Scholar

GUS, 1937, Drugi powszechny spis ludności z dn. 9 XII 1931 r. Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe. Miasto st. Warszawa, Warszawa.
Google Scholar

Hass L., 1972, Wybory warszawskie 1918–1926. Postawy polityczne mieszkańców Warszawy w świetle wyników głosowania do ciał przedstawicielskich, Warszawa.
Google Scholar

Hass L., 1973, Postawy polityczne klasy robotniczej międzywojennej Warszawy w świetle wyników wyborczych, [w:] Kalabiński S., Kiżys A. (red.), Polska klasa robotnicza: studia historyczne, t. 5, Warszawa, s. 279–318.
Google Scholar

Holzer J., 1974, Mozaika polityczna Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa.
Google Scholar

Kopstein J.S., Wittenberg J., 2003, Who voted communist? Reconsidering the social bases of radicalism in interwar Poland, „Slavic Review”, 62, 1, s. 87–109.
Google Scholar

Kowalski M., 2014, Czy Wielkopolska była prawicowa? Przestrzenne zróżnicowanie zachowań wyborczych w Polsce w latach dwudziestych XX wieku, „Prace i Studia Geograficzne”, 54, s. 89–105.
Google Scholar

Micewski A., 1965, Z geografii politycznej II Rzeczypospolitej. Szkice, Kraków.
Google Scholar

Pański A., 1927, Wybory do Rady Miejskiej Warszawy, „Kronika Warszawy”, 6, s. 1–12.
Google Scholar

Pański A., 1928, Wybory do Sejmu i Senatu w Warszawie, „Kronika Warszawy”, 6, s. 1–10.
Google Scholar

Pański A., 1930, Wybory do Sejmu i Senatu w Warszawie, „Kronika Warszawy”, 1–2, s. 1–10.
Google Scholar

Polonsky A., 2014, Dzieje Żydów w Polsce i Rosji, Warszawa.
Google Scholar

Rykała A., 2010, Łódź na mapie skupisk żydowskich Polski (po 1945 r.), [w:] Lech A., Radziszewska K., Rykała A. (red.), Społeczność żydowska i niemiecka w Łodzi po 1945 roku, Łódź, s. 267–332.
Google Scholar

Śpiewak P., 2012, Żydokomuna. Interpretacje historyczne, Warszawa.
Google Scholar

Tomaszewski J., 1993, Niepodległa Rzeczpospolita, [w:] Tomaszewski J. (red.) Najnowsze dzieje Żydów w Polsce. W zarysie (do 1950 roku), Warszawa, s. 143–269.
Google Scholar

Waingertner P., 2013, rec.: Paweł Śpiewak, Żydokomuna. Interpretacje historyczne, Wydawnictwo Czerwone i Czarne, Warszawa 2012, ss. 256, „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX wieku”, 12, s. 158–164.
Google Scholar

Węcławowicz G., 1988, Struktury społeczno-przestrzenne w miastach Polski, Wrocław.
Google Scholar

Zalewska G., 1996, Ludność żydowska w Warszawie w okresie międzywojennym, Warszawa.
Google Scholar

GUS, 1937, Drugi powszechny spis ludności z dn. 9 XII 1931 r.: Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe: Miasto St. Warszawa, Warszawa.
Google Scholar

Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-A-3367-3.
Google Scholar

Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-U-6769.
Google Scholar