Interakcja „badacz–podmiot badania” w studiach nad mniejszościami w Polsce

Marek Sobczyński

doi:10.18778/2300-0562.01.06

Autor

Marek Sobczyński Katedra Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych, Wydział Nauk Geograficznych, Uniwersytet Łódzki, 90-142 Łódź, ul. Kopcińskiego 31

DOI:

https://doi.org/10.18778/2300-0562.01.06

Słowa kluczowe:

metodologia badań mniejszościowych, Polska

Abstrakt

W artykule zaprezentowano autorską koncepcję metodologii badań mniejszości etnicznych i religijnych w specyfice polskich uwarunkowań badawczych. Za podstawową dla takich badań uznano interakcję „badacz–podmiot badania”, którą zaprezentowano na gruncie metodologii socjologicznej. Dokonano także przeglądu głównych geograficznych studiów nad mniejszościami w Polsce oraz omówiono zasadnicze podejścia badawcze i najczęściej stosowane techniki badań. Odniesiono się krytycznie do stosowanych na Zachodzie podejść badawczych, wykazując ich ograniczoną przydatność w przypadku studiów nad mniejszościami w Polsce. Wskazano także najważniejsze przeszkody, na które natrafia badacz w Polsce w trakcie kontaktu zarówno z instytucjami gromadzącymi dane na temat mniejszości, jak i z przedstawicielami mniejszości narodowych i religijnych.

Bibliografia

Babbie E., 2003, Badania społeczne w praktyce, PWN, Warszawa.
Google Scholar

Babiński G., 2004, Metodologia a rzeczywistość społeczna. Dylematy badań etnicznych, Nomos, Kraków.
Google Scholar

Bartosz R., 2000, Mniejszość Tatarska w Polsce, praca magisterska napisana w Katedrze Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych UŁ, promotor M. Sobczyński, Łódź.
Google Scholar

Barwińska K., 1995, Mniejszość czeska w Polsce, praca magisterska napisana w Katedrze Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych UŁ, promotor M. Sobczyński, Łódź.
Google Scholar

Barwiński M., 1995, Łemkowie i Łemkowszczyzna, praca magisterska napisana w Katedrze Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych UŁ, promotor M. Sobczyński, Łódź.
Google Scholar

Biernacka M., 1973, Osady uchodźców greckich w Bieszczadach, „Etnografia Polska”, 17 (1), s. 83–94.
Google Scholar

Bokszański Z., 1995, Obrazy narodów i grup etnicznych w perspektywie historycznej [w:] Starosta P. (red.), Zbiorowości terytorialne i więzi społeczne. Studia i szkice socjologiczne dedykowane Profesorowi Wacławowi Piotrowskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Wydawnictwo UŁ, Łódź.
Google Scholar

Chałupczak H., Browarek T., 1998, Mniejszości narodowe w Polsce 1918–1995, Lublin.
Google Scholar

Daszkiewicz O., 1994, Niechrześcijańskie związki wyznaniowe i stowarzyszenia religijne w Warszawie i Łodzi, praca magisterska napisana w Katedrze Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych UŁ, promotor M. Koter, Łódź.
Google Scholar

Duczkowski G., 1999, Mniejszość saksońsko-flamandzka w Wilamowicach, praca magisterska napisana w Katedrze Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych UŁ, promotor M. Sobczyński, Łódź.
Google Scholar

Eisenbach A., 1988, Emancypacja Żydów na ziemiach polskich 1785–1870 na tle europejskim, PIW, Warszawa.
Google Scholar

Ethical guidelines for good research practice, 1999, Association of Social Anthropologist of the UK and Commonwealth: http://www.theasa.org/ethics/Ethical_guidelines.pdf (28.10.2012).
Google Scholar

Gawryszewski A., 2005, Ludność Polski w XX wieku, IGiPZ PAN, Monografie, 5, Warszawa.
Google Scholar

Godlewska A., 1992, Białorusini w Białymstoku, praca magisterska napisana w Katedrze Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych UŁ, promotor M. Koter, Łódź.
Google Scholar

Grabowska E., 1990, Mniejszości religijne w województwie płockim i skierniewickim, praca magisterska napisana w Katedrze Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych UŁ, promotor M. Koter, Łódź.
Google Scholar

Gruszczyński L.A., 2003, Kwestionariusze w socjologii. Budowa narzędzi do badań surveyowych, Wydawnictwo UŚ, Katowice.
Google Scholar

Heffner K., 1991, Śląsk Opolski. Proces przekształceń ludnościowych i przestrzennych systemu osadnictwa wiejskiego, Instytut Śląski, Opole.
Google Scholar

Hutcheson J.D. Jr., Prather J.E., Snow R.E., 1979, The effects of interviewer characteristics on item response, Proceedings of the Survey Research Methods Section, American Statistical Association: http://www.amstat.org/sections/srms/Proceedings/y1979f.html (28.10.2012).
Google Scholar

Jachimowicz M., 1986, Mniejszość tatarska w województwie białostockim, praca magisterska napisana w Katedrze Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych UŁ, promotor M. Koter, Łódź.
Google Scholar

Jurzysta A., 1991, Pozostałości żydowskiej kultury materialnej na obszarze województwa kieleckiego, praca magisterska napisana w Katedrze Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych UŁ, promotor W. Michalski, Łódź.
Google Scholar

Kicinger A., Weinar A., 2007, State of the art of the migration research in Poland, CEFRM Working Papers, 1, Środkowoeuropejskie Forum Badań Migracyjnych i Ludnościowych, Warszawa.
Google Scholar

Kotynia R., 1992, Chrześcijańskie mniejszości religijne w Warszawie, praca magisterska napisana w Katedrze Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych UŁ, promotor M. Koter, Łódź.
Google Scholar

Krakowski J., 1997, Geograficzno-polityczne aspekty „Akcji Wisła”, praca magisterska napisana w Katedrze Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych UŁ, promotor M. Sobczyński, Łódź.
Google Scholar

Krasicka B., 1986, Mniejszość białoruska w województwie białostockim, praca magisterska napisana w Katedrze Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych UŁ, promotor M. Koter, Łódź.
Google Scholar

Krystjanik R., 1998, Mniejszości religijne województwa bielskiego, praca magisterska napisana w Katedrze Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych UŁ, promotor M. Sobczyński, Łódź.
Google Scholar

Kurcz Z., 1995, Mniejszość niemiecka w Polsce, Wydawnictwo UWr., Wroclaw.
Google Scholar

Livert D., Kadushin Ch., Schulman M., Weiss A., 1998, Do interviewer-respondent race effects impact the measurement of illicit substance use and related attitudes, Proceedings of the Survey Research Methods Section, American Statistical Association: http://www.amstat.org/sections/srms/Proceedings/y1998f.html (28.10.2012).
Google Scholar

Maciejewska P., 2012, Przemiany demograficzno-społeczne oraz działalność i struktura organizacyjna świadków Jehowy w Łodzi, praca magisterska napisana w Katedrze Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych UŁ, promotor A. Rykała, Łódź.
Google Scholar

Maryański A., 1962, Mniejszość grecka w województwie rzeszowskim, „Czasopismo Geograficzne”, 33 (3), s. 362–363.
Google Scholar

Mayntz R., Holm K., Hübner P., 1985, Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej, PWN, Warszawa.
Google Scholar

Milczarek E., 1988, Mniejszości religijne w województwie piotrkowskim i ich rola społeczna, kulturalna oraz religijna, praca magisterska napisana w Katedrze Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych UŁ, promotor M. Koter, Łódź
Google Scholar

Mironowicz E., 2000, Polityka narodowościowa PRL, Białoruskie Towarzystwo Historyczne, Białystok.
Google Scholar

Muszalska M., 1990, Mniejszości religijne w województwach konińskim i sieradzkim, praca magisterska napisana w Katedrze Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych UŁ, promotor M. Koter, Łódź.
Google Scholar

Nowak S., 1985, Metodologia badań społecznych, PWN, Warszawa.
Google Scholar

Phillips-Shively W., 2001, Sztuka prowadzenia badań politycznych, Zysk i S-ka., Poznań.
Google Scholar

Rykała A., 1994, Staroobrzędowcy w Polsce, praca magisterska napisana w Katedrze Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych UŁ, promotor M. Sobczyński, Łódź.
Google Scholar

Rykała A., 2011, Mniejszości religijne w Polsce. Geneza, struktury przestrzenne, tło etniczne, Wydawnictwo UŁ, Łódź.
Google Scholar

Sarnowska-Szurgot A., 1998, Suwalszczyzna jako pogranicze kulturowe, praca magisterska napisana w Katedrze Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych UŁ, promotor M. Koter, Łódź.
Google Scholar

Sikorska B., 1989, Monografia społeczno-gospodarcza Spisza Polskiego ze szczególnym uwzględnieniem problemu ludności słowackiej, praca magisterska napisana w Katedrze Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych UŁ, promotor M. Koter, Łódź.
Google Scholar

Sobczyński M., 1998, From the Researches of National Minorities in Poland. K issledovaniju nacional’nych men’šestv Pol’ši, [w:] Kekelia N. (red.), Pirveli Polonur-Kartuli Geograpiuli Seminaris Masalebi (Tbilisi 1996). Proceeding of the First Polish-Georgian Geographical Seminar (Tbilisi 1996). Materialy pervogo Pol’sko-Gruzinskogo geografičeskogo seminara (Tbilisi 1996), Tbilisi IV. Javakhishvili State University, University of Lodz, Tbilisi, s. 64–67.
Google Scholar

Sobczyński M., Grabowska E., 1993, Metodologiczne problemy badania mniejszości narodowych i religijnych, Conference Papers. Conference Geopolitical and Social Problems of the Former Socialistic Countries, Soczewka, Poland, September 30–October 2, 1993, Katedra Geografii Politycznej i Ekonomicznej Regionalnej UŁ, Łódź.
Google Scholar

Sobczyński M., Zawadzka B., 1988, Orawa Polska, Zarząd Wojewódzki PTTK, Regionalna Pracownia Krajoznawcza, Łódź.
Google Scholar

Sommer B., Sommer R., 1997, A practical guide to behavioural research. Tool and techniques, Oxford University Press, Oxford.
Google Scholar

Tomaszewski J., 1991, Mniejszości narodowe w Polsce w XX wieku, Editions Spotkania, Warszawa.
Google Scholar

Tomczyk A., 1997, Niemcy w wyobrażeniach przedstawicieli mniejszości niemieckiej Śląska Opolskiego, praca magisterska napisana w Katedrze Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych UŁ, promotor K. Heffner, Łódź.
Google Scholar

Wiatr J., 1973, Naród i państwo, Warszawa.
Google Scholar

Wojakowski D., 2007, Swojskość i obcość w zmieniającej się Polsce, Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa.
Google Scholar

Wojecki M., 1975, Ludność grecka w Polsce Ludowej, „Przegląd Geograficzny”, 47 (4), s. 763–768.
Google Scholar

Wojecki M., 1981, Rozmieszczenie ludności greckiej w Polsce Zachodniej, „Przegląd Lubuski”, 1, s. 41–52.
Google Scholar

Woźniak-Kaca M., 1991, Mniejszości wyznaniowe Łodzi i ich rola w życiu społeczno-gospodarczym miasta, praca magisterska napisana w Katedrze Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych UŁ, promotor M. Koter, Łódź.
Google Scholar

Wyka A., 1993, Badacz społeczny wobec doświadczenia, Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa.
Google Scholar

Zawadzka B., 1987, Monografia Orawy Polskiej ze szczególnym uwzględnieniem problemu ludności słowackiej, praca magisterska napisana w Katedrze Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych UŁ, promotor M. Koter, Łódź.
Google Scholar