Kościoły graniczne i ucieczkowe w krajobrazie kulturowym pogranicza śląsko-łużyckiego i ziemi legnickiej

Joanna Szczepankiewicz-Battek

doi:10.18778/2300-0562.04.12

Autor

Joanna Szczepankiewicz-Battek Wyższa Szkoła Bankowa we Wrocławiu, 53-609 Wrocław, ul. Fabryczna 29-31

DOI:

https://doi.org/10.18778/2300-0562.04.12

Słowa kluczowe:

protestantyzm, kościoły, księstwo legnickie, Łużyce, granice historyczne

Abstrakt

Artykuł jest poświęcony specyficznej grupie kościołów ewangelickich (luterańskich), które powstały na ziemi legnickiej i Łużycach w drugiej połowie XVII w. Protestanci mieli wówczas możliwość praktykowania swojej konfesji tylko na terenach niepozostających pod władzą katolików. Określenie kościoły ucieczkowe odnosi się do tych kościołów katolickich, które po opuszczeniu ich przez katolików zostały przejęte przez ewangelików. Kościoły graniczne zostały natomiast wybudowane przez ewangelików od podstaw. W obu typach kościołów zachował się ich charakterystyczny wystrój. Położenie geograficzne zachowanych kościołów ucieczkowych i granicznych umożliwia odtworzenie granic historycznych pomiędzy Śląskiem a Łużycami oraz pomiędzy księstwem legnickim a księstwami „cesarskimi”.

Bibliografia

Banaś P., 1971, Studia nad śląską architekturą protestancką 2. połowy XVII wieku, „Roczniki Sztuki Śląskiej”, 8, s. 35–123.
Google Scholar

Battek M.J., Szczepankiewicz-Battek J., 2007, Słownik nazewnictwa krajoznawczego polsko-niemiecki i niemiecko-polski, Wrocław.
Google Scholar

Goliński M., 2009, Ludność, przyroda i gospodarka na Dolnym Śląsku, [w:] Wrzesiński W. (red.), Dolny Śląsk. Monografia historyczna, Wrocław, s. 189–225.
Google Scholar

Harasimowicz J., 2004, Ewangelicka architektura i sztuka kościelna na ziemiach polskich, [w:] Below J., Legendź M. (red.), Świadectwo wiary i życia. Kościół luterański w Polsce wczoraj i dziś, Bielsko-Biała, s. 113–133.
Google Scholar

Maciuszko J.T., 2004, Kościół luterański w Polsce od XVI do XX wieku, [w:] Below J., Legendź M. (red.), Świadectwo wiary i życia. Kościół luterański w Polsce wczoraj i dziś, Bielsko-Biała, s. 56–103.
Google Scholar

Mazurski K.R., 1989, Powojenne losy kościołów ewangelickich na Dolnym Śląsku i Ziemi Kłodzkiej, Informator Krajoznawczy Oddziału Wrocławskiego PTTK, Wrocław, cz. 1, z. 55, s. 10–20; cz. 2, z. 56, s. 13–36.
Google Scholar

Mazurski K.R., 1990, Powojenne losy kościołów ewangelickich na Dolnym Śląsku i Ziemi Kłodzkiej, Informator Krajoznawczy Oddziału Wrocławskiego PTTK, Wrocław, cz. 3, z. 57, s. 29–33; cz. 4, 1990, z. 58, s. 31–39.
Google Scholar

Mazurski K.R., 2002, Kościoły – historia Śląska i luteranizmu, „Polskie Krajobrazy”, s. 85–98.
Google Scholar

Mazurski K.R., 2014, Zabytki ewangelickie Śląska, „Krajoznawca”, Biuletyn informacyjny KK ZG PTTK, 17, s. 4–9.
Google Scholar

Pater J., 1982, Katalog ruchomych zabytków sztuki sakralnej w archidiecezji wrocławskiej, t. 2, Wrocław.
Google Scholar

Perkowska D., 2008, Kościół ucieczkowy w Krzywej i jego funkcja turystyczna, praca licencjacka PWSZ w Legnicy, mps, Legnica.
Google Scholar

Popiołek K., 1967, Historia Śląska, Katowice.
Google Scholar

Šołta J., 1984, Zarys dziejów Serbołużyczan, Wrocław.
Google Scholar

Szczepankiewicz-Battek J., 1996, Protestantyzm na Śląsku. Geografia, demografia, kultura, Wrocław.
Google Scholar

Szczepankiewicz-Battek J., 2005a, Kościoły protestanckie i ich rola społeczno-kulturowa, Wrocław.
Google Scholar

Szczepankiewicz-Battek J., 2005b, Łużyce – przestrzeń dysocjacji kultur narodowych i religijnych, Słupsk.
Google Scholar

Szczepankiewicz-Battek J., 2013, Rabunki, demolki, rywalizacja i dialog, „Pismo er”, 3 (3), 04.12.2013: http://ewangelicki.pl/feeria/rabunki-demolki-rywalizacja-i-dialog-joanna-szczepankiewicz-battek/
Google Scholar

Szczepankiewicz-Battek J., Battek M.J., 2010, Projektowany Szlak Legnickiej Reformacji jako element promocji wielokulturowości regionu, [w:] Szczepankiewicz-Battek J., Dąbrowska M. (red.), Turystyka kulturowa w świetle badań interdyscyplinarnych, Legnica, s. 125–136.
Google Scholar

Wiszewski P., 2009, Nowożytne dzieje chrześcijaństwa na Dolnym Śląsku, [w:] Wrzesiński W. (red.), Dolny Śląsk. Monografia historyczna, Wrocław, s. 55–104.
Google Scholar

pl.wikipedia.org
Google Scholar

www.instytutdidaskalos.pl
Google Scholar

www.lkuz.pl
Google Scholar

www.luban.ug.gov.pl
Google Scholar