Stanisława Grochowskiego Modlitwa Kazimierza ś[więtego], królewica polskiego, łacińskim rytmem przez tegoż świętego napisana i takimże na polskie przetłumaczona – dzieje i charakterystyka utworu, edycja krytyczna

Maria Wichowa

doi:10.18778/0860-7435.31.06

Autor

Maria Wichowa Instytut Filologii Polskiej i Logopedii, Zakład Literatury Dawnej, Nauk Pomocniczych i Edytorstwa Uniwersytetu Łódzkiego https://orcid.org/0000-0001-7493-1615

DOI:

https://doi.org/10.18778/0860-7435.31.06

Słowa kluczowe:

Stanisław Grochowski, Bernard z Morlas, poezja religijna XVI wieku, hymn Omni die dic Mariae – przekład polski

Abstrakt

Ksiądz Stanisław Grochowski był wybitnym tłumaczem liryki religijnej. Dokonał przekładu z łaciny wszystkich hymnów kościelnych (Kraków 1598). Następnie w roku 1606 opublikował tłumaczenie fragmentu utworu Mariale Bernarda z Morlas (XII w.) czyli hymnu Omni die dic Mariae, w XVI wieku w Polsce uznawanego za dzieło św. Kazimierza. Było to wydanie bilingwiczne: tekst łaciński opracowany krytycznie przez Grochowskiego na podstawie dostępnych mu rękopiśmiennych przekazów i polski przekład poetycki tegoż autora wraz z nutami wybitnego kompozytora Diomedesa Catona. Edycja była pomyślana jako popularny śpiewnik przeznaczony do użytku wiernych Kościoła katolickiego, zaangażowanego w walce o rząd dusz z wyznaniami reformacyjnymi. Stanowiła dowód zaangażowania kapłana w walkę z kontrreformacją i ważny krok na drodze popularyzacji średniowiecznej modlitwy w renesansowej kulturze religijnej.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Bernard z Morlas (2007). Mariale, przeł. Józef Bohdan Zaleski. W: M. Starowieyski (oprac.), Muza łacińska. Antologia poezji wczesnochrześcijańskiej i średniowiecznej (III–XIV/XV wiek). Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich. BN II 255.
Google Scholar

Derey, Błażej (1645). Nabożne pieśni, które przy gromadnym odprawowaniu różańców tak błogosławionej Panny Maryjej, jak też Najświetszegi Imienia Jezus śpiewane być mogą, Wydane przez br [ata] Błażeja Dereya, kapłana zakonu kaznodziejskiego, z dozwoleniem starszych, Kraków 1645, druk Stanisława Bertutowica. [Wyd. fototypiczne 1977]. Warszawa: Pax.
Google Scholar

Grochowski, Stanisław (1598). Rytmy o zacności, dobrodziejstwach i pobożnym wzywaniu Rodzicielki Boskiej Dziewice Maryjej dawnym i sztucznym wierszem łacińskim spisane a teraz nowo takowymi polskim wyrażone, wydane za staraniem ks. H[ieronoma] Powodowskiego, w Krakowie u Jakuba Sebeneichera 1598. [Biblioteka Czartoryskich w Krakowie, sygn. 2126 i Cim].
Google Scholar

Grochowski, Stanisław (1606). Rytmy łacińskie dziwnie sztuczne i nabożeństwem swym a starodawnością dosyć wdzięczne, Kraków 1606, druk Bazyli Skalski. [Wyd. fototypiczne 1976]. Warszawa: Pax.
Google Scholar

Mazurkiewicz, Roman (oprac.) (2008). Przedziwna Matka Stworzyciela swego. Antologia dawnej polskiej poezji maryjnej. Warszawa: Wydawnictwo Księży Marianów.
Google Scholar

Bełcikowski, Adam (1893). Księdza Stanisława Grochowskiego żywot i pisma. Lwów: z drukarni Władysława Łozińskiego.
Google Scholar

Bohner, Philoteus & Gilson, Etienne (1962). Historia filozofii chrześcijańskiej. Od Justyna do
Google Scholar

Mikołaja Kuzańczyka. Warszawa: Pax.
Google Scholar

Domański, Juliusz (1984). Kilka uwag o teorii i praktyce przekładania w łacińskim obszarze językowym. Przegląd Tomistyczny, 1, 123–161.
Google Scholar

Glinka, Aleksander (1961). Hieronim Powodowski: teolog polemista XVI wieku. Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce, 13, 65–96.
Google Scholar

Grochowski, Stanisław (1859). Poezye. Kraków: Nakładem Wydawnictwa Biblioteki Polskiej.
Google Scholar

Jaroszewicz, Florian (1767). Matka świętych Polska albo żywoty świętych, błogosławionych, wielebnych, świątobliwych, pobożnych Polaków i Polek wszelkiego stanu i kondycyji, każdego wieku od zakrzewionej w Polsce chrześcijańskiej wiary osobliwą życia doskonałością słynących. Kraków: Drukarnia Stanisława Stachowicza. Dostępny również w wersji elektronicznej: https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/226838/edition/215354/content
Google Scholar

Łukarska, Beata (2018). Religijność sarmacka w przekazie piśmiennictwa polskiego XVII i XVIII wieku. Zarys monograficzny i antologia tekstów źródłowych. Częstochowa: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza.
Google Scholar

Mazurkiewicz, Roman (2001). Zapomniane polonicum w zbiorach Biblioteki Watykańskiej. Terminus, 1–2, 169–176.
Google Scholar

Ong, Walter J. (2011). Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
Google Scholar

Prejs, Marek (2009). Oralność i mnemonika. Późny barok w kulturze polskiej. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323515111

Przezdziecki, Aleksander (1867). Modlitwa świętego Kazimierza Jagiellończyka do Najświętszej Panny. z rękopisów XII, XIV i XVI wieku i ze źródeł archiwalnych krytycznie wyjaśniona. Kraków: [s.n.], (Druk. c. k. Uniwersytetu Jagiellońskiego).
Google Scholar

Sawicki, Stefan (1959). Matka Boska w poezji średniowiecza i renesansu. W: M. Jasińska [i in.] (oprac.), Matka Boska w poezji polskiej. T. i Szkice z dziejów motywu (s. 9–36). Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Google Scholar

Szlagowska, Danuta, Seventeenth-century Gdańsk instrumental music source. Interdisciplinary Studies in Musicology [online], 11, 123–139. Pobrane 24 stycznia 2021, z: https://pressto.amu.edu.pl/index.php/ism/article/view/15044/14791
Google Scholar

Szweykowski, Zygmunt (red.) (1958). Z dziejów polskiej kultury muzycznej. I. Kultura staropolska. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Google Scholar

Węgrzynowicz, Antoni (1704). Melodia św. Kazimierza, królewicza polskiego albo pieśń Omnidie etc. o Najświętszej Pannie Maryi kazaniami chwalę Najświętszej Panny i oraz potrzebne nauki chrześcijańskie zamykającemi, przyozdobione. Przydane są troje kazania św. Kazimierza [...]. Kraków: Drukarnia Mikołaja Aleksandra Schedla. Dostępny również w wersji elektronicznej: https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/101740/edition/94777/content
Google Scholar

Wichowa, Maria (2003). Stanisław Grochowski jako tłumacz hymnów kościelnych: na podstawie tomiku „Rytmy łacińskie, dziwnie sztuczne...”. Collectanea Philologica, 6, s. 237–250.
Google Scholar

Windakiewicz, Stanisław (1891). X[Ksiądz] Stanisław Grochowski: studyum biograficzno-literackie. Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 18(1), 31–85. Dostępny również w wersji elektronicznej: https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/106844/edition/118011/content
Google Scholar

Witkowska, Aleksandra & Nastalska, Joanna (2007). Staropolskie piśmiennictwo hagiograficzne. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski.
Google Scholar