Holistyczny model analizy funkcjonowania bibliotek szkół wyższych: ocena funkcjonalności, pomiar satysfakcji użytkowników, ocena wpływu i wartości

Edyta Strzelczyk

doi:10.18778/0860-7435.29.01

Autor

Edyta Strzelczyk Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej

DOI:

https://doi.org/10.18778/0860-7435.29.01

Słowa kluczowe:

AFBN, pomiar efektywności, wskaźnik „Satysfakcja użytkowników”, badania użytkowników bibliotek, ocena wpływu i wartości bibliotek

Abstrakt

Tradycyjne modele oceny funkcjonowania bibliotek bazują głównie na wykorzystywaniu danych statystycznych i wskaźników. Zaczęto dostrzegać potrzebę rozszerzenia tych wzorców, uwzględniając zarówno odbiorców usług, jak i środowisko, w którym biblioteki działają. Kompleksowa analiza bibliotek powinna obejmować wszystkie obszary i elementy ich funkcjonowania. Celem artykułu jest przedstawienie modelu, który konstruowany jest w ramach projektu Analiza Funkcjonowania Bibliotek Naukowych (dalej: AFBN). Model obejmuje: ocenę funkcjonalności poprzez wykorzystanie danych statystycznych oraz wskaźników, opinie i oceny uzyskane w badaniach satysfakcji użytkowników oraz ocenę wpływu i wartości. Polskie biblioteki szkół wyższych wskaźnikami funkcjonalności posługują się od roku 2001 (początek projektu AFBN), od 2011 r. prowadzone były prace związane z dodaniem wskaźnika „Satysfakcja użytkowników” (wprowadzony do formularzy AFBN w roku 2017), natomiast zagadnienia dotyczące badania wpływu i wartości bibliotek to temat stosunkowo nowy. Wiedzę o nim można czerpać z międzynarodowych zaleceń (ISO 16439) oraz przedsięwzięć realizowanych w innych krajach.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Balon, Urszula & Maziarczyk, Aleksandra (2010). Satysfakcja klienta w systemie zarządzania jakością. W: T. Sikora (red.), Zarządzanie jakością. Doskonalenie organizacji (s. 11–27). Kraków: Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie.
Google Scholar

Creaser, Claire (2018). Assessing the impact of libraries – the role of ISO 16439. Information and Learning Science, 119 (1/2), 87–93. Pobrane 20 lipca 2019, z: https://doi.org/10.1108/ILS-05-2017-0037
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1108/ILS-05-2017-0037

Cunningham, J. Burton (1977). Approaches to the Evaluation of Organizational Effectiveness. Academy of Management Review, 2, 463–474.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5465/amr.1977.4281841

Derfert-Wolf, Lidia (2012). Wskaźniki funkcjonalności i statystyka biblioteczna – normy międzynarodowe, krajowe i sprawozdawczość GUS. W: V Konferencja Biblioteki Politechniki Łódzkiej „Znaczenie i badania jakości w bibliotekach”, Łódź/Rogów, 13–15 czerwca 2012 (s. 23–39). Łódź: Biblioteka Politechniki Łódzkiej.
Google Scholar

Derfert-Wolf, Lidia (oprac.) (2018a). Badanie społecznego i ekonomicznego wpływu bibliotek publicznych. Przegląd metod i praktyk stosowanych w świecie. Pobrane 20 lipca 2019, z: http://pliki.sbp.pl/afb/BADANI_1.pdf
Google Scholar

Derfert-Wolf, Lidia (2018b). Badania wpływu i wartości bibliotek akademickich – narzędzia, pomiary, dobre praktyki. W: M. W. Sidor (red.), Biblioteka przyszłości – wyzwania – trendy – zagrożenia. Wybrane zagadnienia z zakresu zarządzania bibliotekami uczelni wyższych (s. 289–305). Nowy Sącz: Wyższa Szkoła Biznesu – National Louis University.
Google Scholar

Derfert-Wolf, Lidia i in. (2018c). Ogólnopolskie badania satysfakcji użytkowników bibliotek szkół wyższych w 2017 r. – raport. Analiza Funkcjonowania Bibliotek. Pobrane 20 lipca 2019, z: http://pliki.sbp.pl/afb/afbn/new/Sprawozdanie_akademickie_2018.pdf
Google Scholar

Dubisz, Stanisław (red.) (2003). Uniwersalny słownik języka polskiego. T. 4. T–Z. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Głowacka, Ewa (2000). Studium zastosowania kompleksowego zarządzania jakością (TQM) w bibliotekoznawstwie i informacji naukowej. Toruń: Wydawnictwo UMK.
Google Scholar

Głowacka, Ewa (2011). Badania wartości ekonomicznej usług biblioteczno-informacyjnych i ich wpływu na otoczenie. Biblioteka, 15 (24), 217–230.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/b.2011.15.8

Głowacka, Ewa (2012). Cele i kierunki oceny jakości bibliotek. W: V Konferencja Biblioteki Politechniki Łódzkiej „Znaczenie i badania jakości w bibliotekach”, Łódź/Rogów, 13–15 czerwca 2012 (s. 7–20). Łódź: Biblioteka Politechniki Łódzkiej.
Google Scholar

Głowacka, Ewa (2013). Społeczne korzyści z funkcjonowania bibliotek. Obszary, metody analizy i oceny. Przegląd Biblioteczny, 4, 431–439.
Google Scholar

Głowacka, Ewa (2015). Kultura oceny w bibliotekach. Obszary, modele i metody badań jakości zasobów oraz usług biblioteczno-informacyjnych. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Google Scholar

Głowacka, Ewa (2017). Badanie społecznego i ekonomicznego oddziaływania bibliotek akademickich. W: M. Wojciechowska (red.), Zarządzanie jakością w bibliotece (s. 23–35). Warszawa: Wydawnictwo SBP.
Google Scholar

Grygrowski, Dariusz (2014). Zwrot nakładu z inwestowania w bibliotekę. Przegląd Biblioteczny, 2, 165–188.
Google Scholar

ISO 16439:2014 Information and documentation – Methods and procedures for assessing the impact of libraries.
Google Scholar

Kędzierska, Edyta (2015). Badania użytkowników bibliotek – od teorii do praktyki. W: H. Brzezińska-Stec & J. Żochowska (red.), Biblioteki bez użytkowników...? Diagnoza problemu, V Ogólnopolska Konferencja Naukowa, Supraśl, 14–16 września 2015 (s. 183–200). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Google Scholar

Oakleaf, Megan (ed.) (2010). Value of Academic Libraries: A Comprehensive Research Review and Report. Pobrane 20 lipca 2019, z: http://www.ala.org/acrl/sites/ala.org.acrl/files/content/issues/value/val_report.pdf
Google Scholar

Poll, Roswitha (2009). Benchmarking in the form of performance indicators and Balanced Scorecard. In: M. Heaney (ed.), Library Statistics for the Twentyfirst Century World: proceedings of the conference held in Montréal on 18–19 August 2008 reporting on the Global Library Statistics Project (p. 61–71). München: K. G. Saur.
Google Scholar

PN-ISO 2789:2016. Informacja i dokumentacja – Międzynarodowa statystyka biblioteczna.
Google Scholar

PN-ISO 11620:2017 Informacja i dokumentacja – Wskaźniki funkcjonalności bibliotek.
Google Scholar

Salisbury, Fiona & Peasley, Jennifer (2018). Measuring the academic library: Translating today’s inputs and outputs into future impact and value. Information and Learning Science, 119 (1/2), 109–120. Pobrane 20 lipca 2019, z: https://doi.org/10.1108/ILS-07-2017-0068
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1108/ILS-07-2017-0068

Sidor, Maria W. (2005). Jakość usług bibliotecznych: badanie metodą SERVQUAL. Warszawa: Wydawnictwo SBP.
Google Scholar

Sobielga, Jolanta & Strzelczyk, Edyta (2017). Badania satysfakcji użytkowników w bibliotekach publicznych województwa dolnośląskiego. Toruńskie Studia Bibliologiczne, 10 (1), 87–101.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12775/TSB.2017.005

Standards for Libraries in Higher Education (2018). Association of College and Research Libraries. Pobrane 20 lipca 2019, z: http://www.ala.org/acrl/standards/standardslibraries
Google Scholar

Stoma, Monika (2012). Modele i metody pomiaru jakości usług. Lublin: Q&R Polska.
Google Scholar

Strzelczyk, Edyta (2017). Jakość postrzegana jako satysfakcja użytkowników. Zagadnienia metodologiczne. W: M. Wojciechowska (red.), Zarządzanie jakością w bibliotece (s. 141–158). Warszawa: Wydawnictwo SBP.
Google Scholar

Szmigielska, Teresa U. (2011). Standardy oceny bibliotek akademickich. Warszawa: Wydawnictwo SBP.
Google Scholar

Szmigielska, Teresa U. (red.) (2007). Standardy w bibliotekach naukowych. Stan obecny i przyszłość. Warszawa: Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania.
Google Scholar

Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. (Dz.U. 2018, poz. 1668).
Google Scholar

Wainwright, Susan (2003). Measuring impact: a guide to resources. London: National Council for Voluntary Organisations. Pobrane 20 lipca 2019, z: https://lemosandcrane.co.uk/resources/NCVO%20-%20Measuring%20impact.pdf
Google Scholar

Wojciechowska, Maja (2006). Ocena skuteczności działania biblioteki. Przegląd Biblioteczny, 3, 319–335.
Google Scholar

Zawałkiewicz, Aldona (2017). Podsumowanie wyników ogólnopolskiego badania satysfakcji użytkowników bibliotek pedagogicznych. Biuletyn Nauczycieli Bibliotekarzy, 6, 38–48. Pobrane 20 lipca 2019, z: https://bnb.oeiizk.waw.pl/6-2017/9_zawalkiewicz.pdf
Google Scholar