Sztuka jako refugium ocalenia i odnalezienia samego siebie. Czytanie i rozumienie autobiograficznego dzieła Charlotte Salomon Życie? czy teatr?

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/0860-7435.35.07

Słowa kluczowe:

Charlotte Salomon, Niemcy, sztuka, gwasze, czytanie, autobiografia, Życie? czy teatr?, modernizm, Holokaust

Abstrakt

Celem poniższego artykułu jest zaprezentowanie sposobu w jaki sztuka może posłużyć jako skuteczny środek do przezwyciężenia, odnalezienia i ocalenia samego siebie, by nie ulec zapomnieniu. Sztuka potrafi tworzyć swoisty dystans, chroniący nas przed brutalnością i surowością rzeczywistości wczasach w których nam dano żyć.

Arcydzieło autobiograficzno-historyczne Życie? czy teatr? Śpiewogra pochodzącej z asymilowanej rodziny żydowskiej Charlotte Salomon, składa się z 1325 zamalowanych kartek, z których 769 są treści biograficznej. Dzieło, którego struktura przypomina sztukę teatralną w formie scenorysu w słowie i obrazie, opisuje krótkie życie autorki: jej dzieciństwo, młodość w Republice Weimarskiej, jej doświadczenia antysemityzmu w Akademii Sztuk Pięknych i machinę reżimu nazistowskiego. W latach 1940 do 1942, na przestrzeni 18 miesięcy, Charlotte Salomon stworzyła serię obrazów, które odzwierciedlają faktyczne szczegóły z jej historii rodzinnej, dzieciństwa, młodości i życia na wygnaniu z aktualnymi wydarzeniami historycznymi, których jest świadkiem. W ten sposób autorka pokazuje obie strony: tragiczną historię rodzinną i historię aktualnych wydarzeń historycznych II wojny światowej, których jest świadkiem. Salomon łączy w swojej pracy w ekspresjonistyczny i modernistyczny sposób barwę, literaturę i muzykę, tworząc dzieło multimedialne. Używa takich technik malarskich jak van Gogh, Chagall, Munch czy Nolde, które służą wizualizacji. Obrazy o charakterze komiksu opatrzone są niejednokrotnie fragmentami muzycznymi od muzyki klasycznej do nowoczesnej. Jej dramat składa się z trzech części: z prologu, części głównej i epilogu.

Jej kompleksowe i wielowarstwowe dzieło jest niczym syntetyczny, szczegółowy opis życia, niespełnionej miłości, cierpienia i śmierci. Stworzone by przetrwać. Tą intencję potwierdza także postscriptum utrwalone na ostatnim gwaszu na jej plecach: „Życie? czy teatr?”

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Dauven-van Kippenberg, Carla (2015). „Etwas verrückt Besonders”. Charlotte Salomons orphischer Versuch. In: Colin N., Dauven-van Kippenberg C., Nijhuis T. (Hrsg.) Amsterdam German Studies. Forschungen – Berichte – Texte Wiederholen/Wiederholung. (S. 71–108). Heidelberg: Synchron Wissenschaftsverlag der Autoren Synchron Publishers. Heruntergeladen von: https://www.synchron-publishers.com/pdf/wiederInh.pdf (abgerufen: 22.11.2022).
Google Scholar

Defoy-Fischer, Christine (Hrsg.) (1986). Charlotte Salomon. Leben oder Theater? Das Lebensbild einer jüdischen Malerin aus Berlin 1917–1943. Bilder und Spuren, Notizen, Gespräche, Dokumente. Zur „Charlotte-Salomon“-Ausstellung der Akademie der Künste Berlin und der Hochschule der Künste Berlin. Berlin: Arsenal.
Google Scholar

Foenkinos, David (2015). Charlotte. Katowice: Wydawnictwo Sonia Draga.
Google Scholar

Fohr, Simone (2009). Charlotte Salomons Leben? oder Theater? als musiktheatraler Bildertext gelesen. In: Mungen A., Hartung U. (Hrsg.) Mitten im Leben. Musiktheater von der Oper zur Everyday Performance. Thurnauer Schriften zum Musiktheater, Bd. 23. (S. 337–354). Würzburg: Königshausen und Neumann Verlag.
Google Scholar

Greiner, Margret (2017). Charlotte Salomon: „Es ist mein ganzes Leben“. Romanbiografie. München: Albert Knaus Verlag.
Google Scholar

Grzywacz, Marta (2017). Maluj, Charlotte, maluj. Wysokie Obcasy, 14, Gazeta Wyborcza 83, s. 10–13.
Google Scholar

Kimmelman, Michael (2009). Alles für die Kunst. Berlin: Berlin Verlag.
Google Scholar

Pollock, Griselda (2006). Theater of Memory. In: Steinberg M. P., Bohm-Duchen M. (Hrsg.) Reading Charlotte Salomon (p. 34–72). New York: Cornell University Press.
Google Scholar

Rilke, Rainer M. (2013). Die Weise von Liebe und Tod des Cornets Christoph Rilke. In: Rilke R. M., Gesammelte Werke (S. 139–169). Kölm: Anconda Verlag GmbH.
Google Scholar

Rottenberg, Anda (2007). Śmierć i dziewczyna. Wysokie Obcasy, 14, Gazeta Wyborcza 83, s. 36–41.
Google Scholar

Salomon, Charlotte (1981). Leben oder Theater? Ein autobiographisches Singspiel in 769 Bildern. Mit einem Vorwort von Judith C.E. Belinfante, einer Einleitung von Judith Herzberg und einer editorischen Notiz von Gary Schwartz. Köln und Maarssen: Kiepenheuer und Witsch Verlag.
Google Scholar

Schmetterling, Astrid (2017). Charlotte Salomon. Bilder eines Lebens. Berlin: Jüdischer Verlag im Suhrkamp Verlag.
Google Scholar

Schoene, Monika (2020). Erinnerung an Charlotte Salomon. In: Schoene M., Leise Revolten von Frauen. Träume und Inspirationen vor dem blauen Grund. Sechs biographische Essays. Mit Beiträgen von Margarete Eisener und Dieter Schoene (S. 119–132). Berlin: Vta Verlag Berlin.
Google Scholar

Schultz, Deborah & Timms, Edward, (2009). Charlotte Salomon: images, dialogues and silences. In: Schultz D., Timms E. (Hrsg.) Pictorial narrative in the Nazi period Felix Nussbaum, Charlotte Salomon and Arnold Daghani (p. 51–63). London: Routledge.
Google Scholar

Steinberg, Michael P. (2006). Reading Charlotte Salomon. History, Memory, Modernism. In: Steinberg M. P., Bohm-Duchen M. (Hrsg.) Reading Charlotte Salomon (p. 1–20). New York: Cornell University Press.
Google Scholar

Timms, Edward & Schultz, Deborah (2009). Charlotte Salomon‘s Life? or Theater?: a multimedia response to the crisis of German culture. In: Schultz D., Timms E. (Hrsg.) Pictorial narrative in the Nazi period Felix Nussbaum, Charlotte Salomon and Arnold Daghani (p. 33–50). London: Routledge.
Google Scholar

Unseld, Melanie (2004). Die eigene Biographie als Singespiel – Zur Musik in Charlotte Salomons Leben? oder Theater? In: Heymann-Wentzel C., Laas J. (Hrsg.) Musik und Biographie. Festschrift für Rainer Cadenbach (S. 443–461). Würzburg: Königshausen und Neumann Verlag.
Google Scholar

Opublikowane

2023-02-28

Jak cytować

Wawrzynek, K. A. (2023). Sztuka jako refugium ocalenia i odnalezienia samego siebie. Czytanie i rozumienie autobiograficznego dzieła Charlotte Salomon Życie? czy teatr?. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum, 2(35), 133–152. https://doi.org/10.18778/0860-7435.35.07

Numer

Dział

Articles