Kwestia robotnicza w programach rosyjskich partii liberalnych na początku XX wieku

Abstrakt

Po ogłoszeniu przez Mikołaja II manifestu 17 (30) października 1905 r. powstały w Rosji partie polityczne (w tym liberalne). W programach partii znalazły się ich stanowiska wobec kwestii robotniczej, tak ostro stawianej na początku XX w. Nasuwa się wniosek, że działacze tych partii nie rozumieli znaczenia tego problemu i swojej roli w politycznym rozwoju kraju. Paradoksalne jest to, że powstanie liberalnych partii i ich programów miało miejsce w czasie rewolucji 1905 r., gdy robotnicy w Łodzi i w Moskwie walczyli zbrojnie o swoje prawa, a w Iwanowo-Wozniesieńsku powstała nawet rada delegatów robotniczych. Przegląd programów partii politycznych wskazuje, że nie zadowalały one robotników i skłaniały ich ku siłom lewicowo-radykalnym, z ignorancją nawet wobec Partii Konstytucyjno-Demokratycznej stojącej maksymalnie na lewym skrzydle rosyjskiego liberalizmu.