Biskup Józef Giedroyć i duchowieństwo Litwy w służbie Napoleona w 1812 roku
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6050.112.11Słowa kluczowe:
biskup Józef Giedroyć, Kościół katolicki na Litwie, wojna 1812 roku, NapoleonAbstrakt
W artykule, przedstawiając działalność biskupa Józefa Giedroycia w czasie wojny 1812 r., przeanalizowano postawy duchowieństwa katolickiego Litwy wobec Napoleona i idei odbudowy Królestwa Polskiego. Kiedy rozpoczynała się „druga wojna polska”, duchowieństwo polskie i litewskie nie miało wątpliwości, że powinno wesprzeć cesarza Francuzów, który stwarzał możliwość odbudowy ojczyzny. Mimo kryzysu w stosunkach Napoleona z papieżem Piusem VII, Kościół katolicki w Księstwie Warszawskim i na Litwie poparł z pobudek patriotycznych wojnę z Rosją w 1812 r. Mimo ekscesów, a czasem zwykłego bandytyzmu towarzyszącego pierwszym dniom kampanii przeciwko Rosji, duchowni litewscy, na czele z biskupami, bardzo szybko włączyli się w działalność administracji napoleońskiej Litwy. Zaangażowali się w przywrócenie porządku po wystąpieniach chłopskich. Z udziałem duchowieństwa katolickiego uroczyście obchodzono w Wilnie i w innych miastach Litwy wszelkie rocznice oraz kluczowe wydarzenia związane z przebiegiem kampanii przeciwko Rosji. Duchowni wspierali wysiłek wojenny, mając tak jak większość społeczeństwa nadzieję, że jego efektem będzie restytucja Królestwa Polskiego. Nadzieję tę zniweczyła klęska Napoleona w Rosji.
Pobrania
Bibliografia
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Paryżu (Archives du Ministere des Affaires étrangeres), Corr. Pologne, Supplément 17
Google Scholar
Archiwum Narodowe w Paryżu (Archives nationales), AF IV 1647, pl. 3
Google Scholar
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD], Archiwum Zamoyskich [AZ] 83
Google Scholar
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD], Archiwum Publiczne Potockich [APP] 144, 285
Google Scholar
Biblioteka Jagiellońska w Krakowie [BJ], rkps 3087
Google Scholar
Biblioteka Polskiej Akademii Nauk w Kórniku, rkps 11163
Google Scholar
Litewskie Państwowe Archiwum Historyczne w Wilnie (Lietuvos valstybes istorijos archyvas) [LVIA], f. 1532, a. 1, b. 7
Google Scholar
Rosyjskie Państwowe Archiwum Akt Dawnych w Moskwie (Rossijskij Gosudarstvennyj Arhiv Drevnih Aktov) [RGADA], f. 12, b. 261, nr 926, 975–980
Google Scholar
Rosyjskie Państwowe Archiwum Akt Dawnych w Moskwie (Rossijskij Gosudarstvennyj Arhiv Drevnih Aktov) [RGADA], f. 12, b. 262, cz. 1, cz. 5
Google Scholar
Akty i dokumenty arhiva vilenskogo, kovenskogo i grodnenskogo general-gubernatorskogo upravleniâ k istorii 1812–1813. (Vilenskij vremennik), č. 1–2, Vil’na 1912–1913.
Google Scholar
Białkowski A., Wspomnienia starego żołnierza, Gdynia 2003.
Google Scholar
Bomsdorff R. von, Mitteilungen aus dem russischen Feldzuge an einem Offizier des Generalstabes, Bd. I, Leipzig 1816.
Google Scholar
Brandt H., Moja służba w Legii Nadwiślańskiej. Wspomnienia z Hiszpanii oraz Rosji 1807–1812, Gdynia 2002.
Google Scholar
Canitz und Dallewitz C., Denkschriften, Bd. I, Berlin 1888.
Google Scholar
Caulaincourt A., Mémoires du Génral de Caulaincourt, Duc de Vizence, t. I, Paris 1933.
Google Scholar
Choiseul-Gouffier Z., Mémoires historiques sur l’empéreur Aleksandre et la cour de Russie, Paris 1829.
Google Scholar
Dedem van der Gelder A., Mémoires, Paris 1900.
Google Scholar
Diariusz sejmowy z roku 1812, wyd. M. Kallas, „Teki Archiwalne” 1989, nr 21, s. 109–170.
Google Scholar
Dziennik Konfederacji Królestwa Polskiego roku 1812, nr 1–33, Warszawa 1812.
Google Scholar
Fabry G., Campagne de Russie (1812), publié sous la direction de la Section Historique de l’État-major de l’Armée, t. III, Paris 1903.
Google Scholar
Hartwigh J., 1812. Der Feldzug im Kurland, Berlin 1910.
Google Scholar
Kazanie w dzień uroczystego obchodu imienin najjaśniejszego i najpotężniejszego Napoleona Wielkiego, [druk współczesny z 1812 r.], „Kurier Litewski” 1812.
Google Scholar
Lejeune L., Mémoires du Général Lejeune, t. II, Paris 1896.
Google Scholar
Martens C. von, Denkwürtdigkeiten aus dem Leben eines altes Offiziers, Dresden–Leipzig 1848.
Google Scholar
Morawski S., Kilka lat młodości mojej w Wilnie 1818–1825, Warszawa 1959.
Google Scholar
Obst J., Dokumenty i relacje dotyczące 1812 r. na Litwie, „Litwa i Ruś” 1912, t. II, z. 2–3, s. 65–187.
Google Scholar
Ogiński M. K., Mémoire sur la Pologne et les Polonais depuis 1788 jusqu’à la fin de 1815, t. III, Paris 1826–1827.
Google Scholar
Saint-Chamans A., Mémoires du Général Comte de Saint Chamans, ancien aide de camp du Maréchal Soult, Paris 1896.
Google Scholar
Sanguszko E., Pamiętniki 1786–1815, Kraków 1876.
Google Scholar
Sołtyk R., Napoléon en 1812. Mémoires historiques et militaires sur la campagne de Russie, Paris 1836.
Google Scholar
Voenskij K., Akty, dokumenty i materialy dla političeskoj i bytovoj istorii 1812 goda, t. I, Sankt-Peterburg 1909–1912.
Google Scholar
Zaleski M., Pamiętniki, Poznań 1879.
Google Scholar
„Kurier Litewski” 1812.
Google Scholar
Anderson R., Papa Pio VII (Barnaba Chiaramonti): la vita, il regno e il conflitto con Napoleone nel periodo seguente alla Rivoluzione francese, 1742–1823, Roma 2000.
Google Scholar
Dubrovin N. F., Russkaâ žizn’ v načale XIX veka, „Russkaâ starina” 1902, t. CXII, s. 37–65.
Google Scholar
Dundulis B., Napoléon et la Lituanie en 1812, Paris 1940.
Google Scholar
Dundulis B., Napoleono armijos kelias per Lietuvą, „Istoriâ” 1963, t. IV, s. 89–104.
Google Scholar
Dylągowa H., Duchowieństwo katolickie wobec sprawy narodowej 1764–1864, Lublin 1981.
Google Scholar
Ernouf A., Maret, duc de Bassano, Paris 1884.
Google Scholar
Falkowski C., Dłuski Michał, [w:] Polski słownik biograficzny, t. V, Kraków 1939–1946, s. 193–194.
Google Scholar
Godlewski M., Dederko Jakub, [w:] Polski słownik biograficzny, t. V, Kraków 1939–1946, s. 47–48.
Google Scholar
Godlewski M., Giedroyć Józef, [w:] Polski słownik biograficzny, t. VII, Kraków 1948–1958, s. 428.
Google Scholar
Hass L., Wolnomularstwo w Europie Środkowo-Wschodniej w XVIII i XIX wieku, Wrocław–Warszawa 1982.
Google Scholar
Iwaszkiewicz J., Litwa w roku 1812, Kraków 1912.
Google Scholar
Janulaitis A., 1812 m. atsišaukimai, t. I, Kaunas 1930.
Google Scholar
Krasnânskij V. G., Minskij departament Velikogo Knâzestva Litovskogo, Sankt-Peterburg 1902.
Google Scholar
Kudrinskij A., Vil’na v 1812 godu, Vil’na 1912.
Google Scholar
Kukiel M., Wojna 1812 r., t. I, Kraków 1937.
Google Scholar
Leflon J., Monsieur Emery l’Église concordataire et impériale, Paris 1947.
Google Scholar
Loret M., Kościół katolicki w początku panowania Aleksandra I, „Przegląd Narodowy” 1914, t. XIII, s. 124–169.
Google Scholar
Mościcki H., Pod berłem carów, Warszawa 1924.
Google Scholar
Nawrot D., Litwa i Napoleon w 1812 roku, Katowice 2008.
Google Scholar
Savickij V., Upickij uezd v period francuzskoj okkupacii, „Istoriâ” 1978, t. XVIII, s. 66–78.
Google Scholar
Savickij V., Volneniâ krest’an v upickom uezde v 1812 g., „Istoriâ” 1965, t. VII, s. 161–165.
Google Scholar
Szantyr K., Zbiór wiadomości o Kościele i religii katolickiej w Cesarstwie Rosyjskim, t. I, Poznań 1843.
Google Scholar
Troickij N. A., 1812. Velikij god Rossii, Moskva 1988.
Google Scholar
Tulard J., Napoleon – mit zbawcy, Warszawa 2003.
Google Scholar
Zahorski W., Przyczynek do dziejów wileńskiej loży masońskiej „Gorliwy Litwin”, „Litwa i Ruś” 1912, t. I, z. 3, s. 145–151.
Google Scholar
Zahorski W., Z roku 1812 w Wilnie, Warszawa 1901.
Google Scholar
Ziółek E., Między tronem i ołtarzem. Kościół i państwo w Księstwie Warszawskim, Lublin 2012.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
