Sylwetki oprawców więzienia na Radogoszczu w świetle relacji naocznych świadków

Karol Jadczyk

doi:10.18778/0208-6050.103.10

Authors

Karol Jadczyk Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, Oddział Martyrologii Radogoszcz https://orcid.org/0000-0002-2951-1504

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6050.103.10

Keywords:

prison on Radogoszcz, Józef Heinrich „Józio”, „Bloody Józio”, Józef Flescher „Rolled”, Bruno Mathäus vel Matuszewski „paramedic Mateusz”

Abstract

The place, that played a significant role in German extermination plans of inhabitans of Lodz and lodzko-kaliski region was a prison on Radogoszcz, localized at the suburbs of the city, in the former textile factory, placed at the junction of Sowinskiego and Zgierska street. The crew of the prison in Radogoszcz consisted of several dozen of wachmans, who with a few exception behave in extremely sadistic way, beating and victimizing prisoner. In addition to commander of the prison Walter Pelzhausen, two commanders of the wachts: Józef Heinrich „Józio”, „Bloody Józio” and Józef Flescher „Rolled” as well as pseudo-doctor Bruno Mathäus vel Matuszewski called by prisoner „paramedic Mateusz” were leaders in ruthless practise. These three members of the crew in Radogoszcz prison used to treat prisoners in an extremally merciless way. The article consists of three parts. In the first part, the author presented a history of the Radogoszcz prison, in the second part he introduced the prison crew, and in the last part, he portrayed the three greatest torturer in Radogoszcz prison, basing on relations of former prizioners. The key source material was handwritten and published memories and relations of prisoners made during the investigation carried on by Commission for the Prosecution of Crimes against the Polish Nation, placed in Archive of Institute of National Remembrance Division in Łódź.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej [AIPN], Akta główne Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi w sprawie: zbrodni popełnionych w l. 1939–1945 przez hitlerowców w więzieniu policyjnym na Radogoszczu w Łodzi, sygn. Ds. 67/67, teczki (tomy): I–XXXI.
Google Scholar

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej [AIPN], Akta Prokuratora Sądu Okręgowego w Łodzi w sprawie Waltera Pelzhausena, sygn. Ld 498-28, t. II.
Google Scholar

Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi [MTN-Ł], Mołek L., Moje przeżycia w Radogoszczu, [rkps], MTN-Ł, sygn. MTN-Ł/A-497.
Google Scholar

Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi [MTN-Ł], Relacja Jana Wenerskiego dotycząca pobytu w więzieniu na Radogoszczu, MTN-Ł, sygn. A-479.
Google Scholar

Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi [MTN-Ł], Relacja ustna Bernadetty Ciechorskiej, żony Bronisława Ciechorskiego – więźnia Radogoszcza (relacja pisana i nagranie audiowizualne w zbiorach MTN-Ł).
Google Scholar

Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi [MTN-Ł], Wykaz więźniów Radogoszcza poddanych kąpieli i odwszeniu, sygn. MTN-Ł/A-4565.
Google Scholar

Wypijewski J., Chleb mojego życia, Włocławek 2004.
Google Scholar

Zarachowicz W., Nas nie pożarły płomienie, Warszawa 1991.
Google Scholar

Galiński A., Hitlerowskie więzienia i obozy, [w:] Łódź w planach eksterminacyjnych okupanta hitlerowskiego 1939–1945, Łódź 1986, s. 37–50.
Google Scholar

Galiński A., Likwidacja więzień niemieckich w Łodzi w styczniu 1945 r., [w:] Rok 1945 w Łodzi. Studia i szkice, red. J. Żelazko, Łódź 2008.
Google Scholar

Galiński A, Więzienia hitlerowskie w rejencji łódzkiej i inowrocławskiej (stan i perspektywy badań, problemy badawcze), [w:] Więzienia hitlerowskie w Polsce (materiały z sesji naukowej), Łódź 1987, s. 1–34.
Google Scholar

Galiński A., Zbrodnicza likwidacja więzienia w Radogoszczu 17–18 I 1945, „Biuletyn Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Łodzi Instytutu Pamięci Narodowej”, Łódź 1989, s. 64–70.
Google Scholar

Lewicki S., Radogoszcz, Warszawa 1971.
Google Scholar

Martyrologium Łódzkie. Przewodnik po Radogoszczu i Miejscach Pamięci Narodowej, Łódź 2005.
Google Scholar

Nowacka M., Radogoszcz, Łódź 1948.
Google Scholar

Źródlak W., Lista obywateli Związku Radzieckiego [Rosji] w więzieniu w Łodzi na Radogoszczu od 15 kwietnia 1944 r. do 11 stycznia 1945 roku, „Biuletyn Okręgowej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Łodzi Instytutu Pamięci Narodowej” 1994, t. III, s. 142–154.
Google Scholar