Ustrój Republiki Weneckiej oczami polskich podróżników na przełomie XVIII i XIX wieku

Weronika Paszek

doi:10.18778/0208-6050.115.03

Authors

Weronika Paszek University of Silesia in Katowice https://orcid.org/0009-0006-7187-5965

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6050.115.03

Keywords:

Republic of Venice, political system, authority, travel, diaries

Abstract

This article presents the perception of the political system of the Venetian Republic as seen by Polish travellers at the turn of the 18^th and 19^th centuries. In their travel accounts, peregrinates described the various organs of government, often comparing them with their counterparts in Poland, or expressing a desire to introduce similar solutions in the Polish- -Lithuanian Commonwealth. They often depicted the behaviour of the Venetian nobility and sought after reasons for the declining power of the city and the fall of the Republic, by which they also repeatedly referred to the situation in their homeland.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Weronika Paszek, University of Silesia in Katowice

Weronika Paszek – studentka historii drugiego stopnia na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. W 2022 r. zakończyła studia licencjackie obroną pracy dyplomowej pt. Relacje polskich dam podróżujących do Italii na przełomie XVIII i XIX wieku. W tym samym roku podjęła studia magisterskie na Uniwersytecie Śląskim.

Zainteresowania naukowe: historia kobiet na przełomie XVIII i XIX w., podróżowanie do Italii oraz przemiany w niej zachodzące w tym okresie.

References

Bohusz F. K., Dzienniki podróży, wstęp i oprac. F. Wolański, Kraków–Wrocław 2014, Peregrinationes Sarmatorum, t. III.
Google Scholar

Dunin-Borkowski S., Podróż do Włoch w latach 1815 i 1816, oprac. M. Wrześniak, M. E. Kowalczyk, Warszawa 2018.
Google Scholar

Kogonowicki K., Droga rzymska z nawrotem do swojej ojczyzny nie bez gościńca nazad powracającego, ks. Kazimierza Kognowickiego nauk wyzwolonych i filozofii doktora, Warszawa 1783.
Google Scholar

Morawska T. K., Diariusz podróży europejskiej w latach 1773–1774, oprac. B. Rok, Wrocław 2002.
Google Scholar

Moszyński A. F., Dziennik podróży do Francji i Włoch 1784–1786, oprac. B. Zboińska-Daszyńska, Kraków 1970.
Google Scholar

Niemcewicz J. U., Pamiętniki czasów moich, t. I, oprac. Z. Lewinówna, J. Dihm, Warszawa 1957.
Google Scholar

Platerowa K., Moja podróż do Włoch, dziennik z lat 1785–1786, oprac. M. E. Kowalczyk, Łomianki 2013.
Google Scholar

Staszic S., Dziennik podróży Stanisława Staszica 1789–1815, oprac. C. Leśniewski, Kraków 1931.
Google Scholar

Tarnowska W., Moje podróże, przekł. M. Chwałek-Oczkowska, Tarnobrzeg 2019.
Google Scholar

Chynczewska-Hennel T., Najjaśniejsza o Najjaśniejszej. Rzeczpospolita w weneckiej literaturze historycznej XVII wieku, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 2006, t. L, s. 191–203.
Google Scholar

Czubaty J., Zasada „dwóch sumień”. Normy postępowania i granice kompromisu politycznego Polaków w sytuacjach wyboru (1795–1815), Warszawa 2005.
Google Scholar

Dąbrowska M., Miejsca wspólne? Włochy oczami architektów polskich i rosyjskich (August Fryderyk Moszyński i Nikołaj Lwow), „Studia Interkulturowe” 2014, nr 8, s. 88–104.
Google Scholar

Dihm J., Wstęp, [w:] J. U. Niemcewicz, Pamiętniki czasów moich, t. I, oprac. Z. Lewinówna, J. Dihm, Warszawa 1957, s. 5–30.
Google Scholar

Drąszcz I., Grancie Włoch w oczach polskich podróżników w XVI i XVII wieku, „Res Historica” 2008, nr 26, s. 31–41.
Google Scholar

Dziechcińska H., Dawne dzienniki podróży – dokument „świadomości urbanistycznej”, [w:] Inter Italicum. Sztuka i historia, red. M. Wrześniak, Warszawa 2011, s. 268–272.
Google Scholar

Dziechcińska H., O staropolskich dziennikach podróży, Warszawa 1991.
Google Scholar

Dziechcińska H., Oglądanie i słuchanie w kulturze dawnej Polski, Warszawa 1987.
Google Scholar

Jadacki J., O poglądach filozoficznych Stanisława Staszica, „Rocznik Towarzystwa Naukowego Warszawskiego” 2005, t. LXVIII, s. 28–38.
Google Scholar

Koranyj K., La constituzione di Venezia nel pensiero politico della Polonia, [w:] Italia, Venezia e Polonia, Tra Umanesimo e rinascrimento, red. M. Brahmer, Wrocław 1967, s. 206–214.
Google Scholar

Kot S., Venezia vista dai Polacchi nel corso dei secoli, Venezia 1947.
Google Scholar

Kot S., Wenecja w oczach Polaków na przestrzeni dziejów, [w:] Polska złotego wieku a Europa, wyboru dokonał, przygotował do druku i wstępem opatrzył H. Barycz, Warszawa 1987, s. 307–322.
Google Scholar

Kowalczyk M. E., „O różności powierzchownej mieszkańców ziemi”, czyli rasy ludzkie w ujęciu geografów polskich XVIII w., [w:] Staropolski ogląd świata – problem inności, red. F. Wolański, Toruń 2007, s. 296–307.
Google Scholar

Kowalczyk M. E., Obraz Włoch w polskim piśmiennictwie geograficznym i podróżniczym osiemnastego wieku, Toruń 2005.
Google Scholar

Kowalczyk M. E., Polki w Wenecji w drugiej połowie XVIII wieku. Zapiski z podróży Teofili z Radziwiłłów Morawskiej i Katarzyny z Sosnowskich Platerowej, „Italica Wratislaviensia” 2014, nr 5, s. 317–337. https://doi.org/10.15804/IW.2014.05.15
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15804/IW.2014.05.15

Kowalczyk M. E., Zagraniczne podróże Polek w epoce oświecenia, Łomianki 2009.
Google Scholar

Kryskowski O., Archeologia mowy. Język jako świadectwo dziejów Litwy w rozprawie Franciszka Ksawerego Bohusza „O początkach narodu i języka litewskiego”, [w:] Pod znakiem orła i pogoni. Polsko-litewskie związki naukowe i kulturowe w dziejach Uniwersytetu Wileńskiego, red. I. Fedorowicz, M. Dawlewicz, K. Geben, Wilno 2021, s. 139–157.
Google Scholar

Kurzyński P., Anglia w diariuszu podróży po Europie Franciszka Ksawerego Bohusza z lat 1777–1778, „Meritum” 2018, t. X, s. 79–101.
Google Scholar

Łukaszewicz J., La Padova di August Fryderyk Moszyński, „Italica Wratislaviensia” 2021, t. XII, n. 1, s. 123–140. https://doi.org/10.15804/IW.2021.12.1.07
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15804/IW.2021.12.1.07

Łysiak-Łątkowska A., Wezuwiusz i Etna w relacjach Stanisława Kostki Potockiego, Juliana Ursyna Niemcewicza, Stanisława Staszica, „Almanach Historyczny” 2022, t. XXIV, s. 49–68.
Google Scholar

Mączak A., Odkrywanie Europy: podróże w czasach renesansu i baroku, Gdańsk 1998.
Google Scholar

Mączak A., Peregrynacje, wojaże, turystyka, Warszawa 1984.
Google Scholar

Mączak A., Życie codzienne w podróżach po Europie w XVI i XVII wieku, Warszawa 1980.
Google Scholar

Mikołajczyk M., Franciszka Ksawerego Bohusza uwagi o prawie sądowym w podróżach po Europie poczynione, „Z Dziejów Prawa” 2018, t. XI(XIX), nr 2, s. 61–101.
Google Scholar

Mikołajczyk M., Prawa państw europejskich kobiecym okiem widziane. Uwagi Teofili Konstancji z Radziwiłłów Morawskiej w diariuszu podróży z lat 1773–1774, „Z Dziejów Prawa” 2019, t. XII(XX), s. 203–226. https://doi.org/10.31261/ZDP.2019.20.13
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31261/ZDP.2019.20.13

Mucha D., O wspaniałości włoskiej rzeźby i malarstwa. Wyjątek z dziennika podróży do Italii Katarzyny Platerowej, [w:] Inter Italicum. Sztuka i historia, red. M. Wrześniak, Warszawa 2011, s. 133–151.
Google Scholar

Partyka M., Pierwiastek osobisty w oświeceniowych dziennikach podróży, [w:] Polski „Grand Tour” w XVIII i początkach XIX wieku, red. A. Roćko, Warszawa 2014, s. 109–130.
Google Scholar

Polski „Grand Tour” w XVIII i początkach XIX wieku, red. A. Roćko, Warszawa 2014.
Google Scholar

Popiołek B., Peregrynacje edukacyjne i poznawcze w źródłach czasów saskich, [w:] Polski „Grand Tour” w XVIII i początkach XIX wieku, red. A. Roćko, Warszawa 2014, s. 45–64.
Google Scholar

Rok B., Staropolski obraz świata Teofili Konstancji z Radziwiłłów Morawskiej – polskiej pamiętnikarki XVIII wieku, [w:] Per mulierem… kobieta w dawnej Polsce – w średniowieczu i w dobie staropolskiej, red. K. Justyniarska-Chojak, S. Konarska-Ziemnicka, Warszawa 2012, s. 175–192.
Google Scholar

Rok B., Życie rodzinne Teofilii z Radziwiłłów Morawskiej, [w:] „Honestas et turpitudo”. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, red. E. Dubas-Urwanowicz, M. Kupczewska, K. Łopatecki, J. Urwanowicz, Białystok 2019, s. 625–638.
Google Scholar

Rok B., Życie towarzyskie Teofili z Radziwiłłów Morawskiej w europejskiej podróży w latach 1773–1774, [w:] Władza i prestiż. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, red. J. Urwanowicz, Białystok 2003, s. 639–650.
Google Scholar

Rolnik D., Portret szlachty czasów stanisławowskich epoki kryzysu, odrodzenia i upadku Rzeczypospolitej w pamiętnikach polskich, Katowice 2011.
Google Scholar

Skwarczyński Z., „Podróże napowietrzne” Juliana Ursyna Niemcewicza, „Prace Polonistyczne / Studies in Polish Literature” 1965, t. XXI, s. 70–79.
Google Scholar

Szyszkowski W., Wenecja. Dzieje Republiki 726–1797, Toruń 1994.
Google Scholar

Uliński M., Stanisław Staszic – człowiek nauki, „Studia Humanistyczne” 2005, t. III, s. 9–16.
Google Scholar

Wolański F., Wstęp, [w:] F. K. Bohusz, Dzienniki podróży, wstęp i oprac. F. Wolański, Kraków–Wrocław 2014, Peregrinationes Sarmatorum, t. III, s. VII–XVIII.
Google Scholar

Wrześniak M., Italiam! Italiam!, [w:] Inter italicum. Sztuka i historia, red. M. Wrześniak, Warszawa 2011, s. 11–22.
Google Scholar

Wrześniak M., Kazimierz Kognowicki o sztuce – „Droga Rzymska z nawrotem do swoiey oyczyzny nie bez gościńca nazad powróconego”, „Saeculum Christianum: pismo historyczno-społeczne” 2010, R. XVII, nr 1, s. 173–200.
Google Scholar

Wrześniak M., „Miasta włoskie co przedniejsze”, czyli o trasie zwiedzania staropolskich podróżników do Italii (XVI–XVIII wiek), [w:] Samotrzeć, w kompanii czy z orszakiem? Społeczne aspekty podróżowania w średniowieczu i w czasach nowożytnych, red. M. Saczyńska, E. Wółkiewicz, Warszawa 2012, s. 283–308.
Google Scholar

Wrześniak M., Stanisława Staszica krytyczne uwagi na temat Włoch, Włochów i włoskiej sztuki w italskiej drodze widzianych (1790–1791), [w:] Obrazy sztuki w literaturze i sztuce, red. J. Adamowski, K. Smyk, Lublin 2007, s. 211–222.
Google Scholar

Wrześniak M., Sztuka Florencji w oczach polskich podróżników do Włoch w XVI–XVIII wieku, [w:] Inter italicum. Sztuka i historia, red. M. Wrześniak, Warszawa 2011, s. 173–192.
Google Scholar

Wrześniak M., Włochy w relacjach polskich podróżników z XVI i XVII wieku, „Saeculum Christianum: pismo historyczno-społeczne” 2005, R. XII, nr 1, s. 147–173.
Google Scholar

Wydziałkowska P., Epidemia jako kategoria społeczna i prywatna w wybranych relacjach z podróży polskich podróżników XVIII wieku, [w:] Acta Uroboroi. W kręgu epidemii, red. M. Dąsal, Wrocław 2018, s. 124–134.
Google Scholar

Wyrzykowska M., Percepcja barokowych dzieł sztuki w XVIII wieku w świetle „Diariusza podróży zagranicę” Teofili Konstancji z Radziwiłłów Generałowej Ignacowej Morawskiej w latach 1773–1774, „Quart. Kwartalnik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego” 2011, t. VI, nr 4(22), s. 21–41.
Google Scholar

Wyrzykowska M., Percepcja barokowych dzieł sztuki w XVIII wieku w świetle „Dziennika podróży do Francji i Włoch w latach 1784–1786” Augusta Moszyńskiego, „Quart. Kwartalnik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego” 2012, t. VII, nr 1(23), s. 19–43.
Google Scholar

Zawadzki W., Stanisław Staszic. Szkic biograficzny, Lwów 1860.
Google Scholar