Ekumeniczne pojednanie luterańsko-menonickie jako przykład rozliczenia z religijnymi prześladowaniami wieku XVI

Jerzy Sojka

doi:10.18778/0208-6050.112.14

Authors

Jerzy Sojka Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie / Christian Theological Academy in Warsaw https://orcid.org/0000-0003-1154-5658

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6050.112.14

Keywords:

Lutherans, Mennonites, persecution, reconciliation, Reformation, ecumenism, Church–State relations

Abstract

The article analyses the report of the ecumenical bilateral dialogue between Lutherans and Mennonites from 2010, entitled Healing Memories. Reconciling in Christ. This text is discussed as an example of a critical theological-historical analysis of the Lutheran contribution to the persecution of the 16th-century Anabaptists. It emphasizes the theological concepts of the Lutheran Reformers that provided justification for the anti-Anabaptist actions of the secular authorities. This text is also an example of jointly telling a difficult history that made it possible to reconcile both traditions.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Jerzy Sojka, Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie / Christian Theological Academy in Warsaw

Dr hab. Jerzy Sojka, prof. ChAT – profesor w Katedrze Teologii Historycznej Wydziału Teologicznego Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie. Zainteresowania naukowe: historia i teologia reformacji XVI w. i ich recepcja we współczesnym protestantyzmie.

References

Action on the Legacy of Lutheran Persecution of „Anabaptists”, [w:] Give Us Today Our Daily Bread. Official Report LWF Eleventh Assembly Stuttgart, Germany, 20–27 July 2010, Geneva 2010, s. 47.
Google Scholar

Die Augsburgische Konfession. Confessio oder Bekenntnis des Glaubens etlicher Fürsten und Städte uberantwort Kaiserlicher Majestat zu Augsburg Anno 1530. Confessio fidei exhibita invictissimo Imperatori Carolo V. Ceasari Augusto in comitiis Augustae Anno MDXXX, [w:] Die Bekenntnisschriften der Evangelisch-Lutherischen Kirche. Vollständige Neueditioni, Hrsg. I. Dingel u. a., Göttingen 2014, s. 84–225.
Google Scholar

The Church in the Public Space. A Study Document of The Lutheran World Federation, 2nd ed., Geneva 2021.
Google Scholar

Duży katechizm, [w:] Księgi Wyznaniowe Kościoła Luterańskiego, Bielsko-Biała 2011, s. 57–131.
Google Scholar

Edykt wormacki cesarza Karola V z 1521 r., [w:] Wiek XVI–XVIII w źródłach, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S. B. Lenard, Warszawa 1999, s. 126–128.
Google Scholar

From Conflict to Communion. Lutheran-Catholic Common Commemoration of the Reformation in 2017. Report of the Lutheran-Roman Catholic Commission on Unity, Leipzig–Padeborn 2013.
Google Scholar

Der große Katechismus deutsch Dokt. Mart. Luther, [w:] Die Bekenntnisschriften der Evangelisch-Lutherischen Kirche. Vollständige Neueditioni, Hrsg. I. Dingel u. a., Göttingen 2014, s. 912–1162.
Google Scholar

Healing Memories. Reconciling in Christ, „LWF Studies” 2016, no. 2, s. 9–122.
Google Scholar

John Eck’s Four Hundred Four Articles for the Imperial Diet at Augsburg, [w:] Sources and Contexts of the Book of Concord, eds R. Kolb, J. A. Nestingen, Minneapolis 2001, s. 31–82.
Google Scholar

Der kleine Katechismus D. Mart. Lutheri für die gemeine Pfarrherrn und Prediger, [w:] Die Bekenntnisschriften der Evangelisch-Lutherischen Kirche. Vollständige Neueditioni, Hrsg. I. Dingel u. a., Göttingen 2014, s. 852–899.
Google Scholar

Kościół w przestrzeni publicznej. Dokument studyjny Światowej Federacji Luterańskiej, [w:] Kościół, Biblia i zaangażowanie publiczne. Światowa Federacja Luterańska wobec jubileuszu 500 lat Reformacji, red. J. Sojka, Dzięgielów 2017, s. 103–157.
Google Scholar

Luter M., Dysputa heidelberska, „Kronos” 2020, nr 3(54), s. 5–72.
Google Scholar

Luter M., O świeckiej zwierzchności, w jakiej mierze należy być jej posłusznym, [w:] M. Luter, Pisma etyczne, red. M. Hintz, Bielsko-Biała 2009, s. 179–215.
Google Scholar

Luther M., Der 82. Psalm ausgelegt, [w:] D. Martin Luthers Werke. Kritische Gesamtausgabe, Bd. XXXI, Teil I, Weimar 1913, s. 189–218.
Google Scholar

Luther M., Eyn Unterrichtung wie sich die Christen ynn Mosen sollen schicken, [w:] D. Martin Luthers Werke. Kritische Gesamtausgabe, Bd. XVI, Weimar 1899, s. 363–393.
Google Scholar

Luther M., Vom weltlicher Obrigkeit, wie weit man ihr Gehorsam schuldig sei, [w:] D. Martin Luthers Werke. Kritische Gesamtausgabe, Bd. XI, Weimar 1900, s. 245–281.
Google Scholar

Luther M., Von der Wiedertaufe an zwei Pfarrherrn, [w:] D. Martin Luthers Werke. Kritische Gesamtausgabe, Bd. XXVI, Weimar 1909, s. 137–174.
Google Scholar

LWF Statement on Confessio Augustana, „LWF-Report” 1980, no. 10, s. 69–70.
Google Scholar

Mały katechizm z 1529 roku, [w:] Księgi Wyznaniowe Kościoła Luterańskiego, Bielsko-Biała 2011, s. 41–55.
Google Scholar

Melanchton Ph., Adversus anabaptistas iudicium, [w:] Melanchtons Werke in Auswahl, Hrsg. R. Stupperich, Bd. I, Gütersloh 1983, s. 272–295.
Google Scholar

Melanchton Ph., Verlegung etlicher unchristlicher Artikel, welche die Widerteuffer fürgeben, [w:] Melanchtons Werke in Auswahl, Hrsg. R. Stupperich, Bd. I, Gütersloh 1983, s. 301–322.
Google Scholar

Mennonite World Conference Response to the Lutheran World Federation Action on the Legacy of Lutheran Persecution of Anabaptists, [w:] Give Us Today Our Daily Bread. Official Report LWF Eleventh Assembly Stuttgart, Germany, 20–27 July 2010, Geneva 2010, s. 49–50.
Google Scholar

Od konfliktu do komunii luterańsko-katolickie wspólne upamiętnienie Reformacji w 2017 roku. Raport luterańsko-rzymskokatolickiej komisji dialogu ds. jedności. Wspólna modlitwa, Dzięgielów 2017.
Google Scholar

Report of the Dialogue between Lutherans and Mennonites in France 1981–1984, [w:] Mennonites in Dialogue. Official Reports from International and National Ecumenical Encounters 1975–2012, eds F. Enns, J. Seiling, Eugene, Oregon 2015, s. 117–136.
Google Scholar

Report on the Dialogues between Representatives of the United Evangelical Lutheran Church of Germany (VELKD) and the Association of Mennonite Congregations in Germany (AMG) 1989–1992, [w:] Mennonites in Dialogue. Official Reports from International and National Ecumenical Encounters 1975–2012, eds F. Enns, J. Seiling, Eugene, Oregon 2015, s. 139–171.
Google Scholar

„Right Remembering in Anabaptist-Lutheran Relations”: Report of the Evangelical Lutheran Church in America-Mennonite Church USA Liaison Committee 2002–2004, [w:] Mennonites in Dialogue. Official Reports from International and National Ecumenical Encounters 1975–2012, eds F. Enns, J. Seiling, Eugene, Oregon 2015, s. 171–189.
Google Scholar

Wyznanie apostolskie, [w:] Księgi Wyznaniowe Kościoła Luterańskiego, Bielsko-Biała 2011, s. 529.
Google Scholar

Wyznanie augsburskie, [w:] Księgi Wyznaniowe Kościoła Luterańskiego, Bielsko-Biała 2011, s. 143–163.
Google Scholar

Banaszak M., Historia Kościoła katolickiego, t. I, Warszawa 1986.
Google Scholar

Barański Ł., Sojka J., Reformacja, t. II, Bielsko-Biała 2017.
Google Scholar

Bem K., Wilki i łagodne jagniątka Chrystusa. Powstanie, rozwój i rola Holenderskiego Kościoła Reformowanego w XVI i XVII wieku, Warszawa 2013.
Google Scholar

Dettloff W., Biel Gabriel, [w:] Theologische Realenzyklopädie, t. VI, Berlin–New York 1980, s. 488–491.
Google Scholar

Dingel I., Seebaß, Gottfried, [w:] Neue Deutsche Biographie, Bd. XXIV, Berlin 2010, s. 130–132.
Google Scholar

Maciuszko J. T., Menno Simons, [w:] Religia. Encyklopedia PWN, t. X (wersja elektroniczna), Warszawa 2004.
Google Scholar

Prostak R., Przypowieść o pszenicy w zmaganiach Kościoła z herezją w nauczaniu Augustyna z Hippony, Tomasza z Akwinu, Marcina Lutra i Jana Kalwina, „Rocznik Teologiczny” 2021, R. LXIII, z. 2, s. 453–490.
Google Scholar

Sojka J., Nauka o dwóch regimentach Marcina Lutra – teoria i praktyka, „Konteksty” 2018, nr 3, s. 47–54.
Google Scholar

Who We Are, https://www.lutheranworld.org/who-we-are (dostęp: 7 I 2023).
Google Scholar