„Niewola kobiet” jako przedmiot refleksji ruchu młodowiejskiego w II Rzeczypospolitej

Andrzej Lech

doi:10.18778/0208-6050.110.17

Authors

Andrzej Lech Uniwersytet Łódzki / University of Lodz https://orcid.org/0000-0002-7910-9185

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6050.110.17

Keywords:

rural woman, agrarianism, patriarchy, youth rural movement, Second Polish Republic

Abstract

The aim of the article is to determine the role of the youth rural movement as an autonomous part of the Polish rural movement in emancipation activities for the benefit of rural women in the times of the Second Polish Republic. This movement, integrated around the Union of Rural Youth Polish Republic (“Wici”) between the years 1928–1939, undertook pioneering actions in the social environment of the village to extract women from the so-called bondage of traditional patriarchy. This was very difficult in the socio-economic reality of the backward interwar village society.

The article consists of three parts. First, the material allowing for the description of the image of the abused woman is presented. Then, the influence of patriarchy on their objectification is described, including using physical and mental violence. Finally, the program documents of the youth rural movement are analyzed, in particular concerning the solution for the women’s issue in the agrarian vision. They were prepared to determine directions of emancipation actions in the hope of helping a rural woman to become a creative individual, aware of her role in family, village and state. Women were to be prepared for active participation in the creation of a new, democratic and socially just Polish People’s Republic.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Andrzej Lech, Uniwersytet Łódzki / University of Lodz

Dr hab. prof. UŁ Andrzej Lech – etnolog, emerytowany profesor Uniwersytetu Łódzkiego. Zainteresowania naukowe: szeroko rozumiana problematyka wsi, traktowana z perspektywy historycznej, politologicznej i etnologicznej, agraryzm, folkloryzm obrzędowy wiejskich organizacji społecznych, kultura ludowa, myśl społeczno-polityczna ruchu ludowego.

References

Boy-Żeleński T., Piekło kobiet. Dziewice konsystorskie, Warszawa 2020.
Google Scholar

Brodowska-Kubicz H., Z chłopskiej łąki. Wspomnienia, Łódź 1994.
Google Scholar

Cierpienia ludu wiejskiego, wybór i red. J. Chmielewski, t. I–II, Włoszczowa–Warszawa 2008.
Google Scholar

Córka, Moja matka, „Kobieta Wiejska” 1939, nr 2, s. 6.
Google Scholar

Dokumenty programowe ruchu młodzieży wiejskiej 1911–1981, wybór i oprac. P. Matusak, J. Wypych, Warszawa 1986.
Google Scholar

Duszyńska H., Prawa i obowiązki kobiet, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1935, nr 1, s. 9–10.
Google Scholar

[Duszyńska H.] Hela, List H. Duszyńskiej ze szpitala do redakcji. Sieradz. 28 III 1935 r., „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1935, nr 10, s. 10.
Google Scholar

Gamówna Z., Pijacy w spółdzielniach, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1937, nr 8, s. 2.
Google Scholar

Ignar S., Spracowane ręce i surowe oblicza, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1936, nr 12, s. 10–11.
Google Scholar

Jędrzejcówna M., Dyskusja nad niewolnictwem i pracą społeczną kobiet, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1936, nr 16, s. 9.
Google Scholar

Kielarowa M., Przedślubne obiecanki, „Kobieta Wiejska” 1939, nr 3, s. 9.
Google Scholar

Klubianka M., O organizację pracy kobiecej, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1936, nr 24, s. 10.
Google Scholar

Kojder W., Jak to jest z kobiecą niewolą. (Dokończenie), „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1936, nr 15, s. 11.
Google Scholar

Krzywicka I., Wyznania gorszycielki, oprac. A. Tuszyńska, Warszawa 1936.
Google Scholar

Kurs żeński w Wiejskim Uniwersytecie Orkanowym w Gaci, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1935, nr 2, s. 7.
Google Scholar

Lechnowiczówna C., Państwowa Szkoła Przysposobienia Gospodyń Wiejskich w Antowilu, Wilno 1938.
Google Scholar

Lipina Z., Jątrząca rana, „Kobieta Wiejska” 1939, nr 4, s. 5–6.
Google Scholar

Łuczakówna Z., Na służbie, „Kobieta Wiejska” 1939, nr 2, s. 4.
Google Scholar

Mazurkówna J., Zasady pracy w gospodarstwie domowym, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1937, nr 8, s. 4.
Google Scholar

Młodowiejski J., Prawda o „Wiciach”, Poznań 1937.
Google Scholar

Newman B., Rowerem przez II RP. Niezwykła podróż po kraju, którego już nie ma. Reportaż z 1934 roku, przekł. E. Kochanowska, Kraków 2021.
Google Scholar

Niećko J., Na wiciowych drogach, Warszawa 1937.
Google Scholar

Olczykowa M., Ci, co nie tworzą rodzin, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1936, nr 15, s. 13–14.
Google Scholar

Orsza-Radlińska H., Prawo do dziecka i młodości, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1936, nr 15, s. 9.
Google Scholar

Orzeszkowa E., Publicystyka społeczna. Myślenie obywatelskie. Żydzi. Kwestia kobieca, wybór i wprowadzenie G. Borkowska, t. I, Warszawa 2005.
Google Scholar

Pamiętniki chłopów, seria I, Warszawa 1935; seria II, Warszawa 1936.
Google Scholar

Red., Nasza droga, „Kobieta Wiejska” 1939, nr 1, s. 1.
Google Scholar

Rozważania kobiece w Bałdrzychowie, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1936, nr 1, s. 10.
Google Scholar

S.B., Jak kler wychowuje kobietę, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1936, nr 4, s. 10.
Google Scholar

S.B., Pamiętajmy o kwiatach, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1936, nr 3, s. 11.
Google Scholar

Solarzowa Z., Czego chcą kobiety, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1936, nr 4, s. 9.
Google Scholar

Szymanowska W.W., Świadome macierzyństwo (Przedruk z „Głosu Kobiet”), „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1936, nr 18, s. 12.
Google Scholar

Walczakówna K., Dobrane małżeństwo, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1936, nr 16, s. 9.
Google Scholar

Walczakówna K., Katarzyna Smreczyńska (Matka Władysława Orkana), „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1936, nr 25, s. 9–10.
Google Scholar

Walerychówna J., Co robi wiejska kobieta, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1936, nr 26, s. 10.
Google Scholar

Wieśniak J., Wici – agraryzm – siew. Ruch młodowiejski w świetle zasad katolickich, Kraków 1937.
Google Scholar

Z pamiętnika kobiety wiejskiej, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1935, nr 8, s. 10.
Google Scholar

Związek Młodzieży Wiejskiej RP „Wici” w walce o postęp i sprawiedliwość społeczną. Wybór dokumentów 1928–1948, wstęp i oprac. E. Gołębiowski, S. Jarecka-Kimlowska, Warszawa 1978.
Google Scholar

Chałasiński J., Młode pokolenie chłopów. Procesy i zagadnienia kształtowania się warstwy chłopskiej w Polsce, t. I–IV, Warszawa 1938.
Google Scholar

Criado Perez C., Niewidzialne kobiety. Jak dane tworzą świat skrojony pod mężczyzn, przekł. A. Sak, Kraków 2020.
Google Scholar

Daszyńska J.A., Niewolnictwo – trudny problem Stanów Zjednoczonych Ameryki, „Zeszyty Wiejskie” 2016, t. XXII, s. 445–470.
Google Scholar

Gmitruk J., Ludowy Związek Kobiet, Warszawa 2017.
Google Scholar

Graff A., Świat bez kobiet. Płeć w polskim życiu publicznym, Warszawa 2021.
Google Scholar

Halamska M., Ciągłość i zmiana. Wieś polska 1918–2018. W poszukiwaniu źródeł teraźniejszości, Warszawa 2020. https://doi.org/10.53098/9788366470545
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.53098/9788366470545

Jońca M., Paragrafy po bożemu. Jak ksiądz minister pisał aborcyjne prawo w II RP, „Polityka” 2021, nr 14, s. 82–83.
Google Scholar

Karłowicz J., Słownik gwar polskich, t. II, Kraków 1901.
Google Scholar

Klepacz P., Nowak A., Raczyńska-Chomyn K., Dziwki, zdziry, szmaty. Opowieść o slut-shamingu, Warszawa 2021.
Google Scholar

Kopaliński W., Słownik mitów i tradycji kultury, t. II, Warszawa 2007.
Google Scholar

Korczyński P., Śladami Szeli, czyli diabły polskie, Warszawa 2020.
Google Scholar

Kuciel-Frydryszak J., O kobietach na wsi z czasów międzywojnia, „Wysokie Obcasy” (dodatek do „Gazety Wyborczej”), 2 X 2021, s. 8.
Google Scholar

Kuciel-Frydryszak J., Służące do wszystkiego, Warszawa 2018.
Google Scholar

Landau L., Pański J., Strzelecki K., Bezrobocie wśród chłopów, Warszawa 1939.
Google Scholar

Leszczyński A., Ludowa historia Polski. Historia wyzysku i oporu. Mitologia panowania, Warszawa 2020.
Google Scholar

Mędrzecki W., Kobieta wiejska w Królestwie Polskim, [w:] Kobieta i praca. Wiek XIX i XX, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, t. VI, Warszawa 2000, s. 93–98.
Google Scholar

Mysłakowski Z., Rodzina wiejska jako środowisko wychowawcze, Warszawa 1931.
Google Scholar

Ossowska M., Koncepcja pokolenia, „Studia Socjologiczne” 1963, nr 2, s. 45–53.
Google Scholar

Pawłowska K., Kobieta wiejska w Pamiętnikach chłopów z lat 30. XX wieku, „Wieś i Rolnictwo” 2015, nr 1–2, s. 51–65.
Google Scholar

Pawłowska K., Metoda pamiętnikarska w polskiej socjologii wsi – ujęcie antropologiczne, „Wieś i Rolnictwo” 2009, nr 1, s. 62–84.
Google Scholar

Piątkowski W., Dzieje ruchu zaraniarskiego, Warszawa 1956.
Google Scholar

Podgórska J., Szamani i inni szatani, „Polityka” 2021, nr 30, s. 28–30.
Google Scholar

Rauszer M., Bękarty pańszczyzny. Historia buntów chłopskich, Warszawa 2020.
Google Scholar

Staśko M., Wieczorkiewicz P., Gwałt polski, Warszawa 2020.
Google Scholar

Trzeciakowski L., Kulturkampf w zaborze pruskim, Poznań 1970.
Google Scholar

Turowska-Bar I., Polskie czasopisma o wsi i dla wsi od XVIII w. do r. 1960. Materiały bibliograficzno-katalogowe, Warszawa 1963.
Google Scholar

Wagner B., Od gospodyni do uczennicy… i na odwrót. Kształcenie dziewcząt w szkołach rolniczych w czasach II Rzeczypospolitej, [w:] Państwo – demokracja – chłopi. Studia z historii społeczno-politycznej Polski (XVII–XX w.). Tom studiów dedykowany Profesorowi Romualdowi Wacławowi Turkowskiemu z okazji 65-lecia urodzin i 40-lecia pracy dydaktycznej, red. S.J. Pastuszka, J. Sztejnbis-Zdyb, Warszawa–Kielce–Pułtusk 2017, s. 395–404.
Google Scholar

Wawrzyniak B., Kobieta wiejska, Warszawa 1980.
Google Scholar

Wężowicz-Ziółkowska D., Miłość ludowa. Wzory miłości wieśniaczej w polskiej pieśni ludowej XVIII–XX wieku, Wrocław 1991.
Google Scholar

Z Joanną Kuciel-Frydryszak rozmawia Katarzyna Pawłowska, „Wysokie Obcasy” (dodatek do „Gazety Wyborczej”) 2021, nr 39, s. 6–7.
Google Scholar

Zagrodzka A., Kobieta wiejska w 20-leciu międzywojennym – studium przypadku, [w:] Sto lat polskiej oświaty (1918–2018), red. H. Markiewicz, J. Czarnecka, Warszawa 2019, s. 124–208.
Google Scholar

Ks. T. Jaklewicz, Święci Adam i Ewa, https://kosciol.wiara.pl/doc/490995.Swieci-Adam-i-Ewa (dostęp: 26 IX 2021).
Google Scholar