Generał Władysław Sikorski – minister spraw wewnętrznych Rzeczypospolitej Polskiej (16 grudnia 1922 – 28 maja 1923)
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6050.105.06Słowa kluczowe:
Rzeczpospolita Polska, gen. Władysław Sikorski, premier, minister spraw wewnętrznych, resort spraw wewnętrznych, polityka administracyjna, partie polityczne, mniejszości narodowe, Kresy Wschodnie, organizacje antypaństwoweAbstrakt
Władysław E. Sikorski urodził się 20 maja 1881 r. w Tuszowie Narodowym pod Mielcem. Ukończył Politechnikę Lwowską. Do 1918 r. działał w ruchu niepodległościowym, był współtwórcą Legionów Polskich i Naczelnego Komitetu Narodowego. W 1915 r. popadł w konflikt z Józefem Piłsudskim na tle sposobów odbudowy państwowości polskiej u boku Austro-Węgier i werbunku do Legionów Polskich. Od 12 października 1918 r. służył w Wojsku Polskim. W czasie wojny polsko-bolszewickiej (1919–1920) podczas bitwy warszawskiej w sierpniu 1920 r. dowodził z powodzeniem 5 Armią. Po zabójstwie prezydenta Gabriela Narutowicza 16 grudnia 1922 r. jeszcze tego samego dnia powołany został na stanowisko prezesa Rady Ministrów RP i ministra spraw wewnętrznych. W tym trudnym i niebezpiecznym dla Polski czasie, wbrew pozorom, to funkcja nie tyle premiera, co ministra spraw wewnętrznych dawała gen. Władysławowi Sikorskiemu realną władzę i możliwość bezpośredniego oddziaływania na sytuację wewnętrzną w kraju, zwłaszcza na stan jego bezpieczeństwa wewnętrznego. Generał Sikorski dokonał zmian personalnych w strukturze resortu, usuwając z niego osoby odpowiedzialne politycznie i służbowo za wypadki grudniowe 1922 r. Realizował politykę administracyjną resortu, której głównym celem było utrzymanie spokoju i bezpieczeństwa publicznego poprzez zwalczenie partii i ugrupowań politycznych, które wprost i jawnie zmierzały do obalenia dotychczasowego porządku polityczno-społecznego. Wiele uwagi minister spraw wewnętrznych poświęcał sprawom mniejszości narodowych, zwłaszcza ukraińskiej i białoruskiej, jak też sytuacji społeczno-politycznej na Kresach Wschodnich. Przygotował całościową politykę państwa wobec mniejszości narodowych, której podstawą była koncepcja asymilacji politycznej (państwowej). Gabinet gen. W. Sikorskiego upadł 26 maja 1923 r., a w stanie dymisji działał do 28 maja 1923 r. W latach 1923–1943 gen. W. Sikorski pełnił m.in. funkcję ministra spraw wojskowych (1924–1925), a po klęsce wrześniowej 1939 r. na obczyźnie (we Francji i Anglii) sprawował funkcję premiera Rządu Obrony Narodowej i Naczelnego Wodza. Zginął w katastrofie lotniczej w Gibraltarze 4 lipca 1943 r.
Pobrania
Bibliografia
Archiwum Akt Nowych w Warszawie [AAN], Zespół Kancelarii Cywilnej Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, sygn. 77.
Google Scholar
Archiwum Akt Nowych w Warszawie [AAN], Zespół Komendy Głównej Policji Państwowej, Dopływy z byłego Centralnego Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i byłego Centralnego Archiwum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, sygn. 1291; 443/2.
Google Scholar
Archiwum Akt Nowych w Warszawie [AAN], Zespół Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, Dopływy z byłego Centralnego Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i byłego Centralnego Archiwum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, sygn. 443/2; 774/2; 977; 978; 979; 980; 1062; 1074.
Google Scholar
Archiwum Akt Nowych w Warszawie [AAN], Zespół Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Departament Polityczno-Ekonomiczny, sygn. 5195 B.
Google Scholar
Archiwum Akt Nowych w Warszawie [AAN], Zespół Prezydium Rady Ministrów, Spis protokołów posiedzeń Rady Ministrów, t. XXXII.
Google Scholar
Archiwum Akt Nowych w Warszawie [AAN], Zespół Urząd Wojewódzki Lwowski, sygn. 774/2.
Google Scholar
Archiwum Akt Nowych w Warszawie [AAN], Zespół Urzędu Wojewódzkiego Poleskiego, sygn. 976/85.
Google Scholar
Archiwum Akt Nowych w Warszawie [AAN], Zespół Urzędu Wojewódzkiego Pomorskiego, sygn. 273/I – 2.
Google Scholar
Archiwum Państwowe w Lublinie, Urząd Wojewódzki Lubelski, Wydział Społeczno-Polityczny, sygn. 155.
Google Scholar
Biblioteka Sejmowa w Warszawie [BS], Sejm Pierwszej Kadencji [SPK]
Google Scholar
Centralne Archiwum Wojskowe – Wojskowe Biuro Historyczne w Warszawie [CAW-WBH], Zespół Oddziału II Sztabu Głównego, sygn. I.300.4.2417.
Google Scholar
Derżawnyj Archiw Ternopilskoj Obłasti (Państwowe Archiwum Tarnopolskiego Obwodu w Tarnoplu) [DATO], Zespół Urzędu Wojewódzkiego Tarnopolskiego, Wydział Administracyjny – Oddział Wojskowy, f. 231, op. 6, sp. 362, ark. 1.
Google Scholar
Derżawnyj Archiw Wołynskoj Obłasti (Państwowe Archiwum Wołyńskiego Obwodu w Łucku) [DAWO], Zespół Urzędu Wojewódzkiego Wołyńskiego, Wydział Społeczno-Polityczny, f. 46, op. 9, sp. 5, ark. 24.
Google Scholar
Instytut Józefa Piłsudskiego w Londynie Poświęcony Badaniu Najnowszej Historii Polski, Kolekcja 31 (31/6/2e), gen. Władysław Sikorski, teczka 1, dok. 1.
Google Scholar
Liteuvos Centrinis Valstyges Archyvas (Litewskie Centralne Archiwum Państwowe w Wilnie) [LCVA], Zespół Urzędu Wojewódzkiego Wileńskiego, Wydział Bezpieczeństwa, f. 51, ap. 15, sp. 94.
Google Scholar
Popiel K., Generał Sikorski w mojej pamięci, Warszawa 1985.
Google Scholar
Rataj M., Pamiętniki, do druku przygotował J. Dębski, Warszawa 1965.
Google Scholar
Białokur M., Gabriel Narutowicz. Biografia, Opole 2016.
Google Scholar
Gabinety Drugiej Rzeczypospolitej, red. J. Faryś, J. Pajewski, Szczecin–Poznań 1997.
Google Scholar
Generał Władysław Sikorski. Publicystyka gen. W. Sikorskiego na łamach „Kuriera Warszawskiego” w latach 1928–1939, oprac. M. Jabłonowski, Z. Anculewicz, Warszawa 1999.
Google Scholar
Hausner R., Pierwsze dwudziestolecie administracji spraw wewnętrznych, Warszawa 1939.
Google Scholar
Komarnicki W., Ustrój państwowy Polski współczesnej. Geneza i system, Wilno 1937.
Google Scholar
Komendanci główni Policji Państwowej 1919–1939, red. K. Filipow, Białystok 1997.
Google Scholar
Korpalska W., Władysław Eugeniusz Sikorski. Biografia polityczna, Wrocław 1988.
Google Scholar
Kozyra W., Polityka administracyjna ministrów spraw wewnętrznych Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1918–1939, Lublin 2009.
Google Scholar
Kozyra W., Polityka administracyjna ministrów spraw wewnętrznych wobec społeczności żydowskiej w Polsce w latach 1918–1926, [w:] Żydzi i judaizm we współczesnych badaniach polskich, t. V, red. K. Pilarczyk, suplement nr 4 do „Studia Judaica”, Kraków 2010, s. 247–261.
Google Scholar
Kozyra W., Polityka administracyjna ministrów spraw wewnętrznych wobec życia społeczno-politycznego w Polsce w latach 1922–1926, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego”, t. XII, [Kraków–Lublin–Łódź 2009], s. 237–263.
Google Scholar
Kozyra W., Urząd Wojewódzki w Lublinie w latach 1919–1939, Lublin 1999.
Google Scholar
Krzak A., Kontrwywiad wojskowy II Rzeczypospolitej przeciwko radzieckim służbom specjalnym 1921–1939, Toruń 2007.
Google Scholar
Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, red. naukowa J.M. Majchrowski przy współpracy G. Mazura i K. Stepana, Warszawa 1994.
Google Scholar
Kukiel M., Generał Sikorski. Żołnierz i mąż stanu Polski Walczącej, Londyn 1970.
Google Scholar
Misiuk A., Policja Państwowa 1919–1939. Powstanie, organizacja, kierunki działania, Warszawa 1996.
Google Scholar
Pepłoński A., Kontrwywiad II Rzeczypospolitej, Warszawa 2002.
Google Scholar
Piber A., Olpiński Karol Mieczysław, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXII, Wrocław 1978, s. 827–829.
Google Scholar
Stawecki P., Słownik generałów Wojska Polskiego, Warszawa 1994.
Google Scholar
Terlecki O., Generał Sikorski, t. I–II, Kraków 1981.
Google Scholar
Torzecki R., Kwestia ukraińska w Polsce w latach 1923–1929, Kraków 1989.
Google Scholar
Wapiński R., Sikorski Władysław Eugeniusz, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXXVII, Warszawa 1997, s. 468–478.
Google Scholar
Wapiński R., Władysław Sikorski, Warszawa 1978.
Google Scholar
Wielka historia Polski, t. V, cz. 1, red. C. Brzoza, Kraków 2003.
Google Scholar
Zaporowski Z., Władysław Sikorski w zaraniu niepodległości XI–XII 1918, „Studia Historyczne” 2001, R. XLIV, z. 1, s. 679–688.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
