Kwestie wojskowe w polityce administracyjnej resortu spraw wewnętrznych Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1918–1926

Waldemar Kozyra

doi:10.18778/0208-6050.102.08

Autor

Waldemar Kozyra Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Wydział Humanistyczny, Instytut Historii, Zakład Historii Społecznej XX wieku

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6050.102.08

Słowa kluczowe:

kwestie wojskowe, resort spraw wewnętrznych, administracja ogólna, minister spraw wewnętrznych, wojewoda, starosta, samorząd terytorialny

Abstrakt

Resort spraw wewnętrznych był jedną z największych i najbardziej złożonych struktur administracyjnych II Rzeczypospolitej. Natomiast jego najważniejszym działem była administracja ogólna. Dlatego też, wykonywanie zadań administracji spraw wewnętrznych w zakresie spraw wojskowych zaprezentowane zostało poprzez działalność jej najważniejszego działu czyli administracji ogólnej, którą tworzyli wojewodowie i starostowie. Wykonywanie tych zadań odbywało się w kontekście obowiązującej w resorcie, w danym okresie historycznym, polityki administracyjnej. Do najważniejszych obszarów pracy resortu w kwestiach wojskowych należały, w pierwszej kolejności, zagadnienia poboru rekrutów do wojska, a w latach 1918–1920 zwalczanie propagandy antypoborowej prowadzonej przez ugrupowania wywrotowe (KPRP/KPP). Po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. jego organy pracowały na rzecz zabezpieczenia podstaw bytowych tysiącom zdemobilizowanych żołnierzy. Wiele uwagi poświęcały problemom mobilizacji i jej osłonie oraz sprawom przysposobienia wojskowego. Działały też na polu tzw. biernej obrony przeciwlotniczej i przeciwgazowej, angażując w nią organizacje i stowarzyszenia społeczne. Wypłacały zasiłki dla rodzin poborowych oraz sierotom i wdowom po żołnierzach, którzy zginęli podczas I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej. Resort spraw wewnętrznych, realizując przynależne mu zadania w kwestiach wojskowych, ściśle współpracował ze strukturami resortu spraw wojskowych, w szczególności z Ministerstwem Spraw Wojskowych, Sztabem Generalnym, dowództwami okręgów generalnych/dowództwami okręgów korpusów, dowódcami jednostek wojskowych (dywizji, pułków), powiatowymi komendami uzupełnień.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Archiwum Akt Nowych w Warszawie [AAN], Prezydium Rady Ministrów [PRM], Rektyfikaty.
Google Scholar

Archiwum Akt Nowych w Warszawie [AAN], Ministerstwo Spraw Wewnętrznych [MSW], Wydział Administracji Samorządowej.
Google Scholar

Archiwum Akt Nowych w Warszawie [AAN], Ministerstwo Spraw Wewnętrznych [MSW], Dopływy z b. Centralnego Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i b. Centralnego Archiwum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej [Dop.].
Google Scholar

Archiwum Akt Nowych w Warszawie [AAN], Ministerstwo Spraw Wewnętrznych [MSW], Gabinet Ministra Wydział Organizacyjno-Prawny [GMWO-P].
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Kielcach [APKiel], Komisarza Ludowego Kieleckiego [KLK].
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Lublinie, Urzędu Wojewódzkiego Lubelskiego, Wydział Społeczno-Polityczny.
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Katowicach [APKat], Urzędu Wojewódzkiego Śląskiego [UWŚ], Wydział Wojskowy [WW].
Google Scholar

Biblioteka Sejmowa, Sejm Ustawodawczy, posiedzenie 52, 17 VI 1919, wystąpienie ministra S. Wojciechowskiego w sprawie Milicji Ludowej.
Google Scholar

Derżawnyj Archiw Ternopilskoj Obłasti [DATO], Urząd Wojewódzki w Tarnopolu [UWTar], Wydział Administracyjny – Oddział Wojskowy [WA – OW].
Google Scholar

Derżawnyj Archiw Wołynskoj Obłasti, Urząd Wojewódzki Wołyński, Wydział Społeczno-Polityczny.
Google Scholar

Dziennik Praw Państwa Polskiego.
Google Scholar

Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej 1919, nr 22.
Google Scholar

Böhm T., Z dziejów naczelnych władz wojskowych II Rzeczypospolitej. Organizacja i kompetencje Ministerstwa Spraw Wojskowych w latach 1918–1939, Warszawa 1994.
Google Scholar

Ciepielewicz M., Organizacja i kompetencje naczelnych i terytorialnych władz Wojska Polskiego w latach 1921–1926, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1993, t. XXXV, s. 39–44.
Google Scholar

Jarno W., Okręg Generalny Wojska Polskiego nr III Kielce w latach 1918–1921, Łódź 2003.
Google Scholar

Kopczewski M., Moszumański Z., Polska obrona przeciwlotnicza w latach 1920–1939, Pruszków 1996.
Google Scholar

Kozłowski E., Wrzosek M., Historia oręża polskiego 1795–1939, Warszawa 1984.
Google Scholar

Kozyra W., Polityka administracyjna ministrów spraw wewnętrznych Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1918–1939, Lublin 2009.
Google Scholar

Kozyra W., Polityka administracyjna ministrów spraw wewnętrznych wobec społeczności żydowskiej w Polsce w latach 1918–1926, [w:] Żydzi i judaizm we współczesnych badaniach polskich, t. V, red. K. Pilarczyk, suplement nr 4 do „Studia Judaica”, Kraków 2010, s. 247–261.
Google Scholar

Ministrowie spraw wojskowych 1918–1944. Z badań nad polityką wojskową Polski, red. M. Jabłonowski, Pułtusk 2005.
Google Scholar

Sondel K., Prace legislacyjne w zakresie wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego oraz systemu zarządzania sprawami kultury fizycznej w Drugiej Rzeczypospolitej, [w:] Krakowskie studia z historii państwa i prawa, red. W. Uruszak, D. Malec, Kraków 2004, s. 233–256.
Google Scholar

Stachula A., Obrona powietrzna II Rzeczypospolitej, Słupsk 2001.
Google Scholar

Wojtyna J., Przysposobienie wojskowe w odrodzonej Polsce do roku 1926, Kraków 2001.
Google Scholar

Wyszczelski L., Wojsko Polskie w latach 1918–1921, Warszawa 2006.
Google Scholar