Rola placówek PCK w rewindykacji dzieci polskich po II wojnie światowej z zachodnich stref okupowanych Niemiec (1945–1949)

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6050.117.09

Słowa kluczowe:

skutki II wojny światowej, grabież i germanizacja dzieci polskich, działalność rewindykacyjna, Polski Czerwony Krzyż, okupacja Niemiec po 1945 r.

Abstrakt

Jednym z bardzo bolesnych następstw polityki nazistowskich Niemiec wobec okupowanej Polski w czasie II wojny światowej była grabież dzieci. Współcześnie podaje się, iż była to liczba 196 200 osób. Podjęte przez Polskę działania rewindykacyjne trudno uznać za satysfakcjonujące. Liczba odzyskanych dzieci jest szacowana na 10–16% ogółu zrabowanych przez aparat nazistowskiego państwa. W tej sytuacji należy postawić pytanie o przyczyny niskiej efektywności tych starań. Na ile na tę sytuację, obok czynnika obiektywnego – wywiezione dzieci często nie pamiętały swoich nazwisk, jak i innych szczegółów ułatwiających identyfikację, rzutowały różne względy organizacyjne i kadrowe polskiego aparatu poszukiwawczego? Należy też zastanowić się, w jakim stopniu na sprawność poczynań Polskiego Czerwonego Krzyża w zachodnich strefach okupowanych Niemiec oddziaływał fakt, iż dla Amerykanów, Brytyjczyków i Francuzów ich wsparcie dla polskich działań było funkcją polityki wobec Warszawy i szerzej – polityki wobec podbitych Niemiec.

Pobrania

Biogram autora

Krzysztof Lesiakowski - Uniwersytet Łódzki

Dr hab. Krzysztof Lesiakowski, prof. UŁ – zatrudniony w Katedrze Historii Polski i Świata po 1945 r. w Instytucie Historii Uniwersytetu Łódzkiego.

Zainteresowania naukowe: biografistyka polska XX w., relacje między władzą a społeczeństwem w powojennej Polsce, polityka komunistycznego państwa wobec młodego pokolenia, dzieje regionu łódzkiego.

Bibliografia

Archiwum Akt Nowych w Warszawie [AAN], Generalny Pełnomocnik Rządu ds. Repatriacji [GPRR], sygn. 433, 499
Google Scholar

Archiwum Akt Nowych w Warszawie [AAN], Zarząd Główny Polskiego Czerwonego Krzyża [ZG PCK], sygn. 6, 59, 62, 72, 73, 74, 94, 240, 250, 251
Google Scholar

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie, sygn. 1/267 t. 2
Google Scholar

Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych [AMSZ], Biuro do Spraw Repatriacji [BdSR], sygn. 109, 111, 125
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Łodzi [APŁ], Zarząd Miejski [ZM], sygn. 56, 57
Google Scholar

Królikowski Ł. Z. OFM Conv., Skradzione dzieciństwo, Kraków [1991].
Google Scholar

Moje wojenne dzieciństwo. Wspomnienia nadesłane na konkurs, t. II, oprac. red. B. Krzywobłocka, Warszawa 1999.
Google Scholar

Raport o stratach poniesionych przez Polskę w wyniku agresji i okupacji niemieckiej w czasie II wojny światowej. Opracowanie, t. I, [Warszawa 2022].
Google Scholar

„Głos Ludu” 1946.
Google Scholar

„Głos Robotniczy” 1948.
Google Scholar

„Trybuna Ludu” 1949.
Google Scholar

Banaś K., Władysław Wolski. Meandry kariery komunistycznego działacza, Łódź 2019.
Google Scholar

Gondek L., Polskie misje wojskowe 1945–1949, Warszawa 1981.
Google Scholar

Hrabar R. Z., Jakim prawem?, Katowice 1962.
Google Scholar

Hrabar R., Janczarowie XX wieku, Katowice 1983.
Google Scholar

Judt T., Powojnie. Historia Europy od roku 1945, Poznań 2008.
Google Scholar

Karpińska-Morek E., „Bo przyjdzie krampus i zabierze ci nupel”, [w:] Teraz jesteście Niemcami. Wstrząsające losy zrabowanych polskich dzieci, Kraków 2018, s. 332–350.
Google Scholar

Karpińska-Morek E., Szafa Hrabara, [w:] Teraz jesteście Niemcami. Wstrząsające losy zrabowanych polskich dzieci, Kraków 2018, s. 258–267.
Google Scholar

Kersten K., Repatriacja ludności polskiej po II wojnie światowej (studium historyczne), Wrocław–Warszawa–Kraków 1974.
Google Scholar

Koop V., Organizacja Lebensborn. Rozrodcze stajnie Hitlera, Warszawa 2014.
Google Scholar

Łuczak C., Polacy w okupowanych Niemczech 1945–1949, Poznań 1993.
Google Scholar

Majta T., „Jakbym był sam na świecie”, [w:] Teraz jesteście Niemcami. Wstrząsające losy zrabowanych polskich dzieci, Kraków 2018, s. 324–331.
Google Scholar

Majta T., Lebensborn – megalomania Heinricha Himmlera, [w:] Teraz jesteście Niemcami. Wstrząsające losy zrabowanych polskich dzieci, Kraków 2018, s. 94–107.
Google Scholar

Pilch A., Losy Polaków w Austrii po drugiej wojnie światowej 1945–1955, Wrocław–Warszawa–Kraków 1994.
Google Scholar

Schmitz-Köster D., W imię rasy. Dzieci dla Führera – mity i rzeczywistość, Warszawa 2000.
Google Scholar

Szymoniczek J., Dwa Zarządy Główne Polskiego Czerwonego Krzyża w latach 1939–1945: wyjątek od zasad Międzynarodowego Ruchu Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca, „Dzieje Najnowsze” 2008, R. XL, nr 3, s. 15–27.
Google Scholar

Szymoniczek J., W cieniu wojny. Polski Czerwony Krzyż w latach 1945–1972, Warszawa 2016.
Google Scholar

Uchodźcy świata 2000. 50 lat pomocy humanitarnej, red. M. Cutts, K. Dragan, Warszawa 2000.
Google Scholar

Wasiak J., Rewindykacja dzieci łódzkich z Niemiec, „Rocznik Łódzki” 1962, t. VI(IX), s. 175–189.
Google Scholar

Waś-Turecka A., „Nie chcę już nikogo szukać”, [w:] Teraz jesteście Niemcami. Wstrząsające losy zrabowanych polskich dzieci, Kraków 2018, s. 350–357.
Google Scholar

Wróbel J., Na rozdrożu historii. Repatriacja obywateli polskich z Zachodu w latach 1945–1949, Łódź 2009.
Google Scholar

Declaration Regarding the Defeat of Germany and the Assumption of Supreme Authority by the Allied Powers, Signed at Berlin, June 5, 1945, https://www.cvce.eu/obj/declaration_alliee_concernant_la_defaite_de_l_allemagne_5_juin_1945-fr-0a19ed95-a03b-45ab-a03b-4dcce7affc74.html (dostęp: 14 IV 2023).
Google Scholar

Trials of War Criminals before the Nuernberg Military Tribunals under Control Council Law No. 10. Neurbnberg October 1946 – April 1949, vol. V (The RuSHA case. The Pohl Case), Washington 1950, https://www.uni-marburg.de/de/icwc/dokumentation/icwc-datenbank/dokumente/nmt/nt_war-criminals_vol-v.pdf (dostęp: 13 IX 2023).
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2024-12-31

Jak cytować

Lesiakowski, K. (2024). Rola placówek PCK w rewindykacji dzieci polskich po II wojnie światowej z zachodnich stref okupowanych Niemiec (1945–1949). Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica, (117), 139–158. https://doi.org/10.18778/0208-6050.117.09