Mieszkańcy Królestwa Polskiego wobec zagrożenia wojną w latach 1890–1914 w świetle raportów konsulów niemieckich i austro-węgierskich z Warszawy

Piotr Szlanta

doi:10.18778/0208-6050.117.04

Autor

Piotr Szlanta Polska Akademia Nauk – Stacja Naukowa w Wiedniu https://orcid.org/0000-0002-6573-2304

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6050.117.04

Słowa kluczowe:

kryzysy międzynarodowe, opinia publiczna, dyplomacja, plotki, panika wojenna, Królestwo Polskie, 1890–1914

Abstrakt

W Królestwie Polskim w okresie 1890–1914 regularnie co kilka lat dochodziło do wzrostu obaw o możliwość wybuchu wojny między Rosją z jednej strony a Niemcami i Austro-Węgrami z drugiej. Nastroje te wywoływały m.in. zmiany w dyslokacji wojsk, przetasowania personalne w warszawskim okręgu wojskowym, manewry wojskowe, powoływanie rezerwistów na ćwiczenia, krążące plotki oraz kryzysy międzynarodowe. Królestwo Polskie było najbardziej na zachód wysuniętą prowincją rosyjską z trzech stron otoczoną przez potencjalnych wrogów, tj. Niemcy i Austro-Węgry. W przypadku wojny europejskiej od jej pierwszych godzin stanowiłoby teren walk, grożących życiu i mieniu jego mieszkańców. Mieszkańcy prowincji, zwłaszcza w okresie rewolucji lat 1905–1907, obawiali się pruskiej interwencji militarnej, która miałaby zapobiec przywróceniu autonomii Królestwa Polskiego w granicach rosyjskiego imperium.

Pobrania

Biogram autora

Piotr Szlanta - Polska Akademia Nauk – Stacja Naukowa w Wiedniu

Prof. dr hab. Piotr Szlanta – dyrektor Stacji Naukowej PAN w Wiedniu. Ostatnio opublikował: Der »Polenfresser« gegen die »Reichsfeinde«. Kaiser Wilhelm II. und die Polen 1888–1918 (Harrassowitz 2022) i Tannenberg 1914 (Bellona 2022).

Zainteresowania badawcze: historia Polski i krajów niemieckojęzycznych na przełomie XIX i XX w., stosunki polsko-niemieckie, stosunki międzynarodowe, kolonializm, I wojna światowa.

Bibliografia

Politisches Archiv des Auswärtigen Amtes (Berlin) [PAAA], R.10794, R.10810, R.10818, R.10819, R.10830
Google Scholar

Österreichisches Staatsarchiv, Abteilung Haus-, Hof- und Staatsarchiv [HHStA], PA XXXVIII, nr 284, 288, 340, 357, 365
Google Scholar

Dmowski R., Niemcy, Rosya i kwestya polska, Lwów 1908.
Google Scholar

„Kurjer Polski” 1912.
Google Scholar

„Kurjer Warszawski” 1912.
Google Scholar

„Mucha” 1909, 1911, 1913.
Google Scholar

„Słowo” 1912.
Google Scholar

Afflerbach H., The Tops of Improbable War in Europe before 1914, [w:] An Improbable War. The Outbreak of World War I and European Political Culture befor 1914, eds. H. Afflerbach, D. Stevenson, New York 2007, s. 161–182.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3167/9781845452759

Budziński J. R., Polityka zagraniczna Rosji 1907–1914, Toruń 2001.
Google Scholar

Dülffer J., Kröger M., Wippich R.-H., Vermiedene Kriege. Deeskalation von Konflikten der Großmächte zwischen Krimkrieg und Erstem Weltkrieg, 1865–1914, München 1997. https://doi.org/10.1515/9783486830347
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/9783486830347

Giza A., Filipow K., Wojny bałkańskie 1912–1913 roku. Aspekty polityczne i militarne (początki niewoli Bułgarów w Macedonii Egejskiej i Wardarskiej), Białystok 2002.
Google Scholar

Hall R. C., The Balkan Wars 1912–1913. Prelude to the First World War, London 2000.
Google Scholar

Kulik M., Warszawski okręg wojskowy rosyjskiej cesarskiej armii w latach 1894–1914, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2008, t. IX, nr 4, s. 5–24.
Google Scholar

Majewski P. M., Kiedy wybuchnie wojna? 1938. Studium kryzysu, Warszawa 2019.
Google Scholar

Neiberg M. S., Taniec furii. Wybuch pierwszej wojny światowej oczami Europejczyków, Kraków 2013.
Google Scholar

Rabka R., Bałkany 1912–1913, Warszawa 2010.
Google Scholar

Rolf M., Rządy imperialne w Kraju Nadwiślańskim. Królestwo Polskie i cesarstwo rosyjskie (1864–1915), Warszawa 2016. https://doi.org/10.31338/uw.9788323525806
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323525806

Stępnik K., Wojny bałkańskie lat 1912–1913 w prasie polskiej. Korespondencje wojenne i komentarze polityczne, Lublin 2011.
Google Scholar

Szlanta P., Kryzys zażegnany czy wojna przełożona? Bośniacki kryzys aneksyjny końca 1908 r. – początku 1909 r., [w:] Społeczeństwo w dobie przemian. Wiek XIX i XX. Księga jubileuszowa prof. dr hab. Anny Żarnowskiej, red. M. Nietyksza, A. Szwarc, K. Sierakowska, A. Janiak-Jasińska, Warszawa 2003, s. 433–442.
Google Scholar

Szlanta P., Wilhelm II. Ostatni z Hohenzollernów, Warszawa 2015.
Google Scholar

Wandycz P., Pax Europae. Dzieje systemów międzynarodowych w Europie 1815–1914, Warszawa 2003.
Google Scholar

Williamson S. R., Austria-Hungary and the Origins of the First World War, London 1991. https://doi.org/10.1007/978-1-349-21163-0
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-349-21163-0

Zaremba M., Wielka Trwoga. Polska 1944–1947. Ludowa reakcja na kryzys, Kraków 2012.
Google Scholar