„Raz cię ucieszy, a dziesięć zasmęci” Wizerunek kobiety w kalendarzach zamojskiego profesora Stanisława Niewieskiego z drugiej połowy wieku XVII

Monika Szamik

doi:10.18778/0208-6050.116.08

Autor

Monika Szamik Katolicki Uniwersytet Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0001-5674-3207

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6050.116.08

Słowa kluczowe:

kalendarz, kobieta, Stanisław Niewieski (ok. 1645–1699), Akademia Zamojska, Zamość, literatura staropolska

Abstrakt

Celem artykułu jest analiza wizerunku kobiety w satyrycznych epigramatach z kalendarzy autorstwa Stanisława Niewieskiego (ok. 1645–1699), profesora fizyki, matematyki i medycyny, rektora Akademii Zamojskiej. Kalendarze jego autorstwa wyróżniają się na tle innych dużą liczbą krótkich utworów wierszowanych o tematyce społeczno-obyczajowej, które w większości dotyczą kobiet. Mimo wzrostu zainteresowania tematyką kobiecą, teksty te nie były dotychczas analizowane pod kątem ukazania w nich kobiet. W artykule dokonano analizy tekstów Niewieskiego, zaprezentowano, jakimi treściami była inspirowana jego twórczość, a także porównano ją z innymi przykładami polskiej satyry antykobiecej XVII w.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Monika Szamik - Katolicki Uniwersytet Jana Pawła II

Mgr Monika Szamik – absolwentka studiów historycznych w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II, doktorantka w Szkole Doktorskiej tej uczelni.
Zainteresowania naukowe: historia kultury i historia społeczna Rzeczypospolitej XVII w., historia kobiet, historia miast, historia życia codziennego.

Bibliografia

Matczyński J. X., Żarty dowcipne dla rozrywki czytelnika z różnych autorów zebrane. Przydane są na końcu inne zabawne niektóre wiersze z regestrem wszystkich żartów przez alfabet ułożonym w Warszawie, w drukarni nadworney J. K. Mci 1780, Warszawa 1780.
Google Scholar

Niewieski J. S., Gotowosc Rythmow Polskich w Każdy Materyi Rezonuiących Y Do wszelkiego Dyskursu Służących / Przez Powazną Osobę Już Bogu zeszłą Dla Pospolitey wszystkich rozrywki, Nauki y Przestrogi Wystawiona […], Zamość 1728.
Google Scholar

Niewieski J. S., Kalendarz świąt rocznych, y biegów niebieskich, z wyborem czasów y z aspektámi. Na rok pański … / Przez M. Stanisława Niewieskiego sławney Akademiey krákowskiey Náuk wyzwolonych y filozofiey doktorá, ku dobremu pospolitemu z uwagą wyrachowany, Zamość 1691.
Google Scholar

Niewieski J. S., Rythmy abo wiersze Stanisława Niewieskiego […] z iego kalęndarzy przez 20 lat wydanych do roku 1695 zebrane, item iest ieszcze przydatek rythmow ze czterech kalendarzy zebranych, ktorych w pierwszey nie było edycyey, bo się potym pisały […], Zamość 1695.
Google Scholar

Bogucka M., Białogłowa w dawnej Polsce. Kobieta w społeczeństwie polskim XVI–XVIII wieku na tle porównawczym, Warszawa 1998.
Google Scholar

Janik M., Kalendarografia polska od XVI–XVIII wieku. Próba typologii, [w:] Kalendarze staropolskie, red. I. M. Dacka-Górzyńska, J. Partyka, Warszawa 2013, s. 9–53.
Google Scholar

Kusiak J., Niewieście portrety satyryczne. wybór z literatury barokowej, [w:] Per mulierem… Kobieta w dawnej Polsce – w średniowieczu i dobie staropolskiej, red. K. Justyniarska-Chojak, S. Konarska-Zimnicka, Warszawa 2012, s. 139–150.
Google Scholar

Piskała M., Z pogranicza literatury i kalendarza. Epigramatyczna twórczość Stanisława Niewieskiego na tle drobnych utworów i innych dodatków literackich zamieszczanych w kalendarzach w drugiej połowie XVII wieku, [w:] Kalendarze staropolskie, red. I. M. Dacka-Górzyńska, J. Partyka, Warszawa 2013, s. 87–100.
Google Scholar

Rok B., Kalendarze polskie czasów saskich, Wrocław 1985.
Google Scholar

Rok B., Kalendarze staropolskie jako źródło historyczne, [w:] Świat kultury staropolskiej. Teksty źródłowe i studia, red. B. Rok, Toruń 2014, s. 127–154.
Google Scholar

Rok B., Panegiryczne dedykacje z kalendarzy S. Duńczewskiego. (Szlachecki ideał Sarmaty czasów saskich), „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 1975, t. XXX, nr 2, s. 343–351.
Google Scholar

Rok B., Rola kalendarzy Stanisława Duńczewskiego w kształtowaniu kultury polskiej XVIII wieku, [w:] Kalendarze staropolskie, red. I. M. Dacka-Górzyńska, J. Partyka, Warszawa 2013, s. 205–214.
Google Scholar

Rok B., Staropolskie kalendarze profesorów zamojskich z przełomu XVII i XVIII wieku, „Res Historica” 2005, t. XX, s. 173–180.
Google Scholar

Stuchlik-Surowiak B., Obraz małżeństwa w „antyfeministycznych” utworach Bartosza Paprockiego na tle obyczajowych, religijnych oraz literackich zjawisk XVI i pierwszej połowy XVII wieku, Katowice 2016.
Google Scholar

Wiśniewska H., Przysłowia Stanisława Niewieskiego, profesora Akademii Zamojskiej (†1699), „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio FF – Philologiae” 1989, t. VII, z. 2, s. 29–39.
Google Scholar

Wyrobisz A., Staropolskie wzorce rodziny i kobiety – żony i matki, „Przegląd Historyczny” 1992, t. LXXXIII, z. 3, s. 405–421.
Google Scholar

Doroszewski W., Fraszka, [w:] Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, https://sjp.pwn.pl/doroszewski/fraszka;5428712.html (dostęp: 31 I 2024).
Google Scholar

Kędziora A., Kalendarze Niewieskiego, Zamościopedia: https://www.zamosciopedia.pl/index.php/kaa-kan/item/5912-kalendarze-niewieskiego (dostęp: 29 I 2024).
Google Scholar

Kędziora A., Kalendarze zamojskie, Zamościopedia: https://www.zamosciopedia.pl/index.php/kaa-kan/item/3744-kalendarze-zamojskie (dostęp: 29 I 2024).
Google Scholar

Kędziora A., Niewieski Stanisław (ok. 1649–1699) profesor i rektor Akademii Zamojskiej, autor i wydawca kalendarzy, Zamościpedia: https://www.zamosciopedia.pl/index.php/ne-nz/item/2832-niewieski-stanislaw-ok-1645-1699-profesor-i-rektor-akademii-zamojskiej-autor-i-wydawca-kalendarzy (dostęp: 29 I 2024).
Google Scholar