Studia bizantynologiczne w Polsce (1974-1994)

Abstrakt

W porównaniu z tym przeglądem dorobku polskiej bizantynologii, który opublikowałem w 1974 r., ostatnie dwudziestolecie charakteryzuje się poważnym wzrostem w Polsce zainteresowań studiami bizantynologicznymi. Nie wszystkie jednakże dziedziny tych badań rozwijają się równomiernie. Liczba filologów i historyków prawa, którzy na swoim koncie zanotowali poważne osiągnięcia, jest jednakowoż ograniczona do kilku osób. Na szeroką skalę rozwijają się natomiast badania nad bizantyńską historią, sztuką, architekturą, numizmatyką. Przyczyniają się do tego badania polskich archeologów prowadzone systematycznie na terenie Egiptu, Syrii, Bułgarii i Macedonii, czyli na tych ziemiach, które należały niegdyś do cesarstwa bizantyńskiego; nie tylko wzbogacają one naszą wiedzę o kulturze i cywilizacji bizantyńskiej, ale i dostarczają nowych źródeł umożliwiających rozszerzenie pola badawczego innym specjalistom. Ów wzrost zainteresowań i istnienia odpowiedniej kadry naukowej sprawił, że w Uniwersytecie Jagiellońskim powstały dwa zakłady: Zakład Historii Bizancjum (w 1985 r. pod kierunkiem M. Salamona) i Zakład Historii Sztuki Bizantyńskiej (w 1990 r. pod kierunkiem Anny Różyckiej-Bryzek) oraz w Uniwersytecie Łódzkim - Zakład Historii Bizancjum (w 1992 r. pod kierunkiem W. Cerana). Grupy bizantynistów istnieją także w Uniwersytecie Warszawskim, Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim i innych wyższych uczelniach. Szybko rozwijają się również badania w takich dziedzinach, jak historia Kościoła, patrystyka, teologia, dogmatyka i liturgia. Wpływ na intensyfikację tych badań miało powołanie do życia w KUL Międzywydziałowego Zakładu Badań nad Antykiem Chrześcijańskim i jego organu „Vox Patrum” . Poważne osiągnięcia notują także historycy i filologowie zajmujący się badaniem kontaktów świata słowiańskiego z państwem bizantyńskim, jego religią i kulturą. Poważny wpływ na wzrost w Polsce zainteresowań bizantynologią mają liczne przekłady na język polski wybitnych dzieł autorów bizantyńskich. Nie bez znaczenia jest także łatwiejszy dostęp do publikacji zachodnich, nawiązanie bezpośrednich kontaktów i współpracy z zagranicznymi centrami badań bizantynologicznych.