Kościół i władza cywilna w nauczaniu Jana Kalwina

Abstrakt

Koncepcje Jana Kalwina dotyczące relacji pomiędzy Kościołem a państwem są ściśle powiązane z jego eklezjologią. Przed swoim przyjazdem do Genewy w 1536 r. i rozpoczęciem w tym mieście działalności reformatorskiej Kalwin uważał Kościół przede wszystkim za wspólnotę ludzi wybranych do zbawienia, luźno powiązaną z Kościołem widzialnym, instytucjonalnym. Reformator stopniowo dowartościowywał jednak Kościół instytucjonalny, zauważając, że to właśnie w nimi istnieje niewidzialny Kościół wybranych. Wraz z dowartościowaniem Kościoła instytucjonalnego pojawiła się kwestia ustalenia relacji pomiędzy nim a państwem (władzą cywilną). Do podjęcia tej problematyki skłoniła Kalwina również sytuacja w Genewie, w której Kościół ewangelicki stał się oficjalnym wyznaniem państwowym. Należało zatem stworzyć eklezjologię, która odpowiadałaby zaistniałym warunkom. Kalwin zaczął więc nauczać, że władza kluczy i władza miecza różnią się pod względem pełnionych przez siebie funkcji, dlatego nie można mieszać ich ze sobą. Kościół zwiastuje ludziom Ewangelię, natomiast władza państwowa stoi na straży przykazań Dekalogu, sprawiedliwości i pokoju, używając miecza przeciwko złoczyńcom. Kościół i państwo trzeba więc rozdzielić. Koncepcja ta zapowiada późniejszy rozdział państwa od Kościoła w nowoczesnych państwach zachodnich. Z drugiej strony obydwie władze powołane zostały do istnienia przez Boga, dlatego powinny realizować wolę Bożą, pomagając ludziom w przestrzeganiu prawa Bożego. Władza cywilna nie jest więc władzą świecką.