Bolesław Prus – nie tylko prozaik. Sylwetka filantropa
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6050.110.14Słowa kluczowe:
społeczeństwo, współpraca, dobroczynność, bezinteresowność, wsparcie, edukacjaAbstrakt
Artykuł odnosi się do postaci Bolesława Prusa, wybitnego pisarza okresu pozytywizmu. W tekście uwypuklony został mniej znany aspekt jego biografii, a mianowicie zainteresowanie działalnością dobroczynną. Kwestia ta jest zazwyczaj traktowana jako zagadnienie drugoplanowe. Jeszcze rzadziej wspomina się o związanej z nią, stworzonej przez Prusa, teorii dotyczącej społeczeństwa, postępu, jak też o Prusowskich poglądach na wychowanie i sprawy upowszechniania kultury, czy roli sztuki w życiu narodu.
Zgromadzony materiał, tj. fragmenty korespondencji pisarza, wypowiedzi publicystyczne, a ponadto przywołane przykłady, świadczące o osobistym zaangażowaniu Prusa w prace filantropijne (aktywność w ramach towarzystw, wspieranie projektów na rzecz potrzebujących, popularyzowanie szlachetnych idei pomocy słabszym), ukazuje, z jakim oddaniem Prus podchodził do spraw społecznych. Jego działalność w tym zakresie zobrazowana została w artykule na przykładzie Warszawy oraz Lublina i okolic. W tych miejscach Prus zapisał się jako człowiek szczerze popierający inicjatywy służące osobom, które wymagały pomocy materialnej lub lekarskiej, serdecznie odnosił się do wszystkich gotowych nieść tę pomoc w trudnych warunkach zaboru rosyjskiego na przełomie XIX i XX w.
Pobrania
Bibliografia
Matuszewski I., Ideały życiowe Prusa, „Tygodnik Ilustrowany” 1901, nr 8, s. 142–143.
Google Scholar
Prus B., Kroniki tygodniowe [o Nałęczowie], wybór, wstęp i oprac. T. Kłak, Lublin 1972.
Google Scholar
Prus B., Kroniki. Wybór, t. I–II, wybór, wstęp i przyp. S. Fita, Warszawa 1987.
Google Scholar
Prus B., Notatki z Lublina (I), „Tygodnik Ilustrowany” 1911, nr 5, s. 87–88.
Google Scholar
Prus B., Notatki z Lublina (II), „Tygodnik Ilustrowany” 1911, nr 6, s. 105–106.
Google Scholar
Prus B., Pisma wszystkie. Korespondencja, t. I (Listy Bolesława Prusa), wstęp i oprac. J. Nowak, Warszawa–Lublin 2017.
Google Scholar
Prus B., Wybór pism. Nowele, t. I–III, Warszawa 1974.
Google Scholar
Puławski A., Kąpiele tanie im. Bolesława Prusa w Nałęczowie, „Zdrowie” 1908, nr 10–11, s. 714–719.
Google Scholar
Śp. Faustyna Morzycka, „Ziemia Lubelska” 1910, nr 157, s. 2.
Google Scholar
W sprawie opuszczonych, „Opiekun Domowy” 1873, nr 26, s. 201–202.
Google Scholar
Wspomnienia o Bolesławie Prusie, zebrał i oprac. S. Fita, Warszawa 1962.
Google Scholar
Zieleniewski M., Krajowe uzdrowiska, czyli stacye klimatyczno-lecznicze, Kraków 1894.
Google Scholar
Araszkiewicz F., Bolesław Prus. Filozofia, kultura, zagadnienia społeczne, Wrocław 1948.
Google Scholar
Araszkiewicz F., Listy Prusa, Świętochowskiego, Żeromskiego, Żeleńskiego (Boya) i in. do dr. W. Chodźki w sprawach kulturalno-społecznych, „Kamena” 1955, nr 1–2(95–96), s. 19–27.
Google Scholar
Araszkiewicz F., Nałęczów Prusa i Żeromskiego, [w:] Dzieła i twórcy. Studia i szkice, Warszawa 1957, s. 200–220.
Google Scholar
Bolesław Prus 1847–1912. Kalendarz życia i twórczości, oprac. K. Tokarzówna, S. Fita, red. Z. Szweykowski, Warszawa 1969.
Google Scholar
Bukowska H., Bolesław Prus w Nałęczowie, Nałęczów 2005.
Google Scholar
Bukowska H., Wracając do Prusa, „Głos Nałęczowa” 1992, s. 6.
Google Scholar
Fita S., Prus w Nałęczowie, „Zeszyty Naukowe KUL” 1962, nr 2, s. 105–114.
Google Scholar
Fita S., Żywe wspomnienie Prusa, „Głos Nałęczowa” 1986, s. 14–17.
Google Scholar
Geremek B., Litość i szubienica. Dzieje nędzy i miłosierdzia, Warszawa 1989.
Google Scholar
Grabowski I., Ani z soli, ani z roli, „Tygodnik Ilustrowany” 1912, nr 22, s. 448–450.
Google Scholar
Ihnatowicz I., Społeczeństwo polskie 1864–1914, Warszawa 1988.
Google Scholar
Jezierski A., Leszczyńska C., Historia gospodarcza Polski, Warszawa 2003.
Google Scholar
Kępski C., Towarzystwa dobroczynności w Królestwie Polskim, 1815–1914, Lublin 1993.
Google Scholar
Kiepurska H., Morzycka Faustyna, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXII, Wrocław 1977, s. 29–30.
Google Scholar
Kleiner J., Pisarz wielkiego serca, „Zdrój: kultura – życie – sztuka” 1945, nr 7, s. 1.
Google Scholar
Klingerowa Z., Non omnis moriar, „Zdrój: kultura – życie – sztuka” 1945, nr 7, s. 1.
Google Scholar
Kłak T., Wstęp, [w:] B. Prus, Notatki z Lublina, wstęp i oprac. T. Kłak, komentarz S. Fita, Lublin 1975, s. I–III.
Google Scholar
Martuszewska A., O „zbiorowym człowieku” i utylitaryzmie Bolesława Prusa, [w:] Bolesław Prus: pisarz, publicysta, myśliciel, red. M. Woźniakiewicz-Dziadosz, S. Fita, Lublin 2003.
Google Scholar
Mazur E., Dobroczynność w Warszawie XIX wieku, Warszawa 1999.
Google Scholar
Mikulec B., Z dziejów kształtowania się burżuazji lubelskiej, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F – Historia” 1986/1987, t. XLI/XLII, nr 6, s. 117–153.
Google Scholar
Morzycka F., O ojcowiznę, czyli jak sobie jeden chłop z Niemcami poradził. Z powieści Bolesława Prusa pt. „Placówka”, Warszawa 1924.
Google Scholar
Obsulewicz B.K., Filantropia i familia: optyka Bolesława Prusa i Elizy Orzeszkowej, „Prace Polonistyczne” 2006, t. LXI, nr 1, s. 71–86.
Google Scholar
Ostrowska T., Markiewicz Stanisław, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XX, Wrocław 1975, s. 32–33.
Google Scholar
Partyka W., Opieka instytucjonalna na Lubelszczyźnie w XIX wieku. Szpitale i przytułki, Lublin 2017.
Google Scholar
Piątkowska M., Prus. Śledztwo biograficzne, Kraków 2017.
Google Scholar
Pieścikowski E., Bolesław Prus, Warszawa 1985.
Google Scholar
Pinkwart M., Zakopane. Przewodnik historyczny, Bielsko-Biała 2003.
Google Scholar
Poznański K., Szkoły im. A. i J. Vetterów w Lublinie, Lublin 1985.
Google Scholar
Rostkowski H.W., Słynni ludzie w polskich uzdrowiskach, Warszawa 1986.
Google Scholar
Szczutowski S., Prus jako redaktor, „Tygodnik Ilustrowany” 1912, nr 22, s. 467.
Google Scholar
Wroczyński R., Dzieje oświaty polskiej 1795–1945, Warszawa 1980.
Google Scholar
Wyszyński H., Zarys historii Szkół im. A. i J. Vetterów w Lublinie. Przewodnik po dziejach Szkoły i kupiectwa lubelskiego w latach 1866–2006, Lublin 2006.
Google Scholar
https://sjp.pwn.pl/doroszewski/filantrop;5427648.html (dostęp: 5 V 2022).
Google Scholar
https://sjp.pwn.pl/slowniki/filantrop.html (dostęp: 5 V 2022).
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.