Charakterystyka problemów kultury w latach trzydziestych na podstawie publicystyki „Pionu” (1933–1939)
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6050.96.13Słowa kluczowe:
kultura, problemy kultury, obóz piłsudczykowski, instytucje kulturalneAbstrakt
Celem tego artykułu jest scharakteryzowanie problemów kultury w latach trzydziestych na podstawie publicystyki „Pionu” – czołowego pisma piłsudczykowskiego z dziedziny kulturalno-społecznej. Tygodnik ten był jednym z elementów ofensywy państwa w dziedzinie kultury rozpoczętej w 1933 r. W polskiej historiografii brakuje opracowań przybliżających tematykę publikowanych na łamach tygodnika artykułów oraz ujmujących całościowo problematykę kulturalną.
Obraz kultury, jaki wyłania się z tekstów zamieszczonych na łamach „Pionu”, wskazuje jasno na brak kompleksowości działań w tej dziedzinie życia społecznego i państwowego. Za głośnymi deklaracjami strony rządowej nie szła wola polityczna i chęć podjęcia dalszych reform.
Artykuł przybliża burzliwe dzieje kultury w II Rzeczpospolitej w latach 1933–1939, w tym liczne próby powoływania nowych instytucji, dogonienia zapóźnień w stosunku do krajów Europy Zachodniej, poszukiwania roli i funkcji dla istniejących już instytucji kulturalnych odrodzonego państwa.
Pobrania
Bibliografia
Dziennik Ustaw 1933, nr 32 poz. 279, Ustawa z dnia 28 marca 1933 r. o opiece nad muzeami publicznymi.
Google Scholar
Dziennik Ustaw 1962, nr 10 poz. 48, Ustawa z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury.
Google Scholar
Monitor Polski 1933, nr 234, poz. 254, Rozporządzenie Rady Ministrów z 29 września 1933 r. o Polskiej Akademii Literatury.
Google Scholar
Archiwum Akt Nowych, Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, sygn. 7000, mikrofilm nr B 15993: Państwowa Rada Muzealna (t. I).
Google Scholar
Zbiory Specjalne Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Instytut Propagandy Sztuki, nr inw. 70, teczka Rada, Protokół 34. zebrania nadzwyczajnego Rady IPS z 23 czerwca 1937 r.
Google Scholar
Deklaracja ideowo-polityczna Obozu Zjednoczenia Narodowego, [w:] Państwo polskie w myśli politycznej piłsudczyków i programach sanacji. Wybór tekstów źródłowych, oprac. E. Orlof, A. Pasternak, R. Pawlikowski, Rzeszów 1992.
Google Scholar
Koridan-Zamorski J., Dzienniki (1930–1938), oprac. R. Litwiński, M. Sioma, Warszawa 2011.
Google Scholar
Ministerstwo Kultury i Sztuki w dokumentach 1918–1998, przedmowa A. Siciński, wybór A. Siciński, A.G. Dąbrowski, J. Gmurek, Warszawa 1998.
Google Scholar
Żongołłowicz B., Dzienniki 1930–1936, oprac. D. Zamojska, Warszawa 2004.
Google Scholar
„Pion” 1933–1939.
Google Scholar
„Prosto z mostu” 1936, 1937.
Google Scholar
„Robotnik” 1933.
Google Scholar
„Wiadomości Literackie” 1938.
Google Scholar
„Życie Sztuki” 1935.
Google Scholar
Białek J.Z., „Pion” 1933–1939, [w:] Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku, seria VI, t. I (Literatura krajowa w okresie romantyzmu 1831–1863), red. M. Janion i in., Warszawa 1979, s. 334–337.
Google Scholar
Całka M., Rzeczywistość książki lat trzydziestych na łamach tygodnika „Pion” (1933–39), „Acta Universitatis Lodziensis”, Folia Librorum” 10, 2001, s. 119–135.
Google Scholar
Jaworski S., Od „Drogi do „Pionu”. O kształtowaniu się sanacyjnego programu upaństwowienia literatury, „Rocznik Komisji Historycznoliterackiej” 1967, R. V, s. 105–146.
Google Scholar
Marciniec D., Ministerstwo Sztuki i Kultury Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1918–1922, „Rocznik Łódzki” 2015, t. LXIII, s. 91–105.
Google Scholar
Osiński Z., Janusz Jędrzejewicz, piłsudczyk i reformator edukacji (1885–1951), Lublin 2007.
Google Scholar
Paczkowski A., Prasa polska w latach 1918–1939, Warszawa 1980.
Google Scholar
Rocznik PAL 1933–1936, Warszawa 1937.
Google Scholar
Rocznik PAL 1937–1938, Warszawa 1939.
Google Scholar
Seniów J., Oblicze ideowe i funkcja kulturalna „Gazety Polskiej” (1929–1939), „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 1998, t. I, z. 1–2, s. 49–67.
Google Scholar
Sierocka K., Czasopisma literackie, [w:] Literatura polska 1918–1975, t. II (1933–1944), red. A. Brodzka, S. Żółkiewski, Warszawa 1993, s. 63–165.
Google Scholar
Suchodolski B., Polityka kulturalno-oświatowa w Polsce współczesnej, Warszawa 1937.
Google Scholar
Szawerna-Dyrszka A., „Obrachunki” w „Pionie”, czyli o pewnym konkursie i debiucie prozatorskim Czesława Miłosza, „Balaghan. Mikroświaty i nanohistorie” [Katowice] 2015, s. 277–284.
Google Scholar
Wielki słownik wyrazów obcych PWN, red. M. Bańko, Warszawa 2005.
Google Scholar
Zawiszewska A., Niebezpieczne związki literatury i polityki na przykładzie Polskiej Akademii Literatury, [w:] Kultura i społeczeństwo II Rzeczypospolitej, red. W. Mędrzecki, A. Zawiszewska, Warszawa 2012, s. 233–254, Metamorfozy społeczne, t. IV.
Google Scholar
