Szacowanie wartości trudnego dziedzictwa kulturowego. Wycena dóbr nierynkowych metodą deklarowanych preferencji na przykładzie modernistycznego kompleksu biurowo‑handlowego

Zbigniew Przygodzki; Ignacy Waleski

doi:10.18778/0208-6018.352.01

Autor

Zbigniew Przygodzki Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno‑Socjologiczny, Katedra Gospodarki Samorządu Terytorialnego https://orcid.org/0000-0001-6964-8479
Ignacy Waleski Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno‑Socjologiczny, Katedra Gospodarki Samorządu Terytorialnego https://orcid.org/0000-0002-4946-6923

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6018.352.01

Słowa kluczowe:

dziedzictwo kłopotliwe, wartość dziedzictwa kulturowego, metoda deklarowanych preferencji, wartości niematerialne dziedzictwa kulturowego, modernizm

Abstrakt

Przedmiotem badań jest trudne dziedzictwo, będące spuścizną okresu wpływu sowieckiego w Polsce (1945–1989). Architektura z czasów PRL obecna jest w każdym polskim mieście – w zakresie funkcji mieszkaniowych, kulturowych, gospodarczych, użyteczności publicznej i innych. Przez dziesięciolecia budowle te dewaluowały się zarówno w rozumieniu fizycznym, jak i moralnym. Coraz częściej w dyskursie publicznym pojawiają się opinie o konieczności usunięcia tej części historii z krajobrazu polskich miast. Powstaje więc pytanie, czy usuwanie przez zniszczenie lub generalną przebudowę dziedzictwa kulturowego miast jest właściwym kierunkiem ich odnowy.

W opracowaniu zastosowano podejście indukcyjne, przyjmując, iż podstawą wnioskowania będzie celowo wybrany obiekt, mający wyraźne cechy stygmatyzujące oraz właściwości zabytkowe. Podstawowym celem artykułu jest oszacowanie wartości ekonomicznej wybranego obiektu socmodernistycznego, który przez wiele lat pełnił funkcję dominanty w przestrzeni centralnej. Wyzwaniem badawczym w tym zakresie jest zarówno właściwy dobór i adaptacja metody wyceny, jak i interpretacja wyników. Badanie zrealizowano za pomocą metody deklarowanych preferencji (SPM). Przedmiotem badań jest charakterystyczny dla miasta i mieszkańców, arbitralnie wybrany kompleks biurowo‑handlowy „Central” w Łodzi. Badanie zrealizowano wśród użytkowników obiektu.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Báez Montenegro A., Niklitschek Huaquin M., Herrero L. C. (2009), The valuation of historical sites: a case study of Valdivia, Chile, „Journal of Environmental Planning and Management”, vol. 52, no. 1, s. 97–109.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/09640560802504696

Banaszkiewcz M. (2015), Trudne dziedzictwo a turystyka. O dysonansie dziedzictwa kulturowego, „Turystyka Kulturowa”, nr 11, s. 6–20.
Google Scholar

Banaszkiewicz M., Semik Z. (2019), The ‘dissonant’ heritage of Nowa Huta’s shelters: Between education and entertainment, „Tourism”, vol. 29, no. 1, s. 7–13.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2478/tour-2019-0001

Battilani P., Bernini C., Mariotti A. (2018), How to cope with dissonant heritage: a way towards sustainable tourism development, „Journal of Sustainable Tourism”, vol. 26, no. 8, s. 1417–1433.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/09669582.2018.1458856

Bedate A., Herrero L. C., Sanz J. A. (2004), Economic valuation of the cultural heritage: application to four case studies in Spain, „Journal of Cultural Heritage”, no. 5, s. 101–111.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.culher.2003.04.002

Borin E., Juno‑Delgado E. (2018), The value of cultural and regional identity: an exploratory study of the viewpoints of funders and cultural and creative entrepreneurs, „Encatc Journal of Cultural Management & Policy”, vol. 8, issue 1, s. 17–26.
Google Scholar

Borowski Z. (2016), Neoburżuazyjny anarchokonserwatzym, „Rzut +10”, nr 1, s. 54–64.
Google Scholar

Bosek A., Mazurkiewicz L. (2015), O pewnej metodzie pomiaru nierynkowej wartości obiektu dziedzictwa kulturowego, „Ekonomia i Środowisko”, nr 1(52), s. 149–158.
Google Scholar

Botton A. de (2006), Architektura szczęścia, Czuły Barbarzyńca Press, Warszawa.
Google Scholar

Ciarkowski B. (2017), Architektura wypoczynkowa w służbie polityki – kłopotliwe dziedzictwo ośrodków wypoczynkowych z czasów Polski Ludowej, „Wiadomości Konserwatorskie”, nr 49, s. 19–25.
Google Scholar

Costa A. S., Lami I. M., Greco S., Figueira J. R., Borbinha J. (2019), A multiple criteria approach defining cultural adaptive reuse of abandoned buildings, [w:] A. G. Switzerland, S. Huber, M. J. Geiger, A. T. de Almeida (red.), Multiple criteria decision making and aiding: Cases on Models and Methods with Computer Implementations, International Series in Operations Research & Management Science, vol. 274, Springer International Publishing, Cham, s. 193–220, https://doi.org/10.1007/978–3–319–99304–1_6
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-99304-1_6

Dann G. M.S., Seaton A. V. (2001), Slavery, contested heritage and thanatourism, Hawthorn Hospitality Press, New York.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1300/J149v02n03_01

Dragićević Šešić M., Rogač Mijatović L. (2014), Balkan Dissonant Heritage Narratives (and Their Attractiveness) for Tourism, „American Journal of Tourism Management”, vol. 3(1B), s. 10–19.
Google Scholar

Fredheim L. H., Khalaf M. (2016), The significance of values: Heritage value typologies re‑examined, „International Journal of Heritage Studies”, vol. 22(6), s. 466–481.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/13527258.2016.1171247

Ingerpuu L. (2018), Socialist architecture as today’s dissonant heritage: administrative buildings of collective farms in Estonia, „International Journal of Heritage Studies”, vol. 24, no. 9, s. 954–968.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/13527258.2018.1428664

Jász B. (2018), Hidden Modernism: Architecture Theory of the Socialist Realist Gap, „Periodica Polytechnica Architecture”, vol. 49(1), s. 92–97.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3311/PPar.12168

Kobyliński Z. (2011), Czym jest, komu jest potrzebne i do kogo należy dziedzictwo kulturowe?, „Mazowsze Studia Regionalne” nr 7, Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie, Warszawa, s. 21–41.
Google Scholar

Light D. (2000), An Unwanted Past: contemporary tourism and the heritage of communism in Romania, „International Journal of Heritage Studies”, vol. 6(2), s. 145–160.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/135272500404197

Matysiak K., Stępniak Ł. (2015), Chaos kontrolowany – Rozmowa z E. Rudnicką, „Rzut +9”, nr 4, s. 28–38.
Google Scholar

Morse‑Jones S., Mouratoc S., Ozdemiroglua E., Pearceb D., Provinsa A. (2008), Valuation of the historic environment: The scope for using economic valuation evidence in the appraisal of heritage related projects, „Progress in Planning”, no. 69, s. 131–175.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.progress.2008.01.001

Murzyn‑Kupisz M. (2015), Values of cultural heritage in the context of socio‑economics, [w:] B. Szmygin (red.), Heritage value assessment systems. The problems and the current state of research, Lublin University of Technology – Polish National Committee of the International Council on Monuments and Sites ICOMOS, Lublin – Warsaw, s. 147–160.
Google Scholar

Nowakowska A., Guz J., Łaszkiewicz E. (2020), How is the multidimensional perception of modern architectural objects associated with their surroundings? An example of Warsaw Ochota urban railway station, [w:] Z. Gál, S. Z. Kovács, B. Páger (red.), Flows of Resources in the Regional Economy in the Age of Digitalisation. Proceedings of the 7th CERS Conference, Pécs, s. 323–336.
Google Scholar

Ochkovskaya M., Gerasimenko V. (2018), Buildings from the socialist past as a part of a city’s brand identity: The case of Warsaw, „Bulletin of Geography. Socio‑economic Series”, vol. 39(39), s. 113–127.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2478/bog-2018-0008

Pietrzyk‑Kaszyńska A., Czepkiewicz M., Kronenberg J. (2017), Eliciting non‑monetary values of formal and informal urban green spaces using public participation GIS, „Landscape and Urban Planning”, no. 160, s. 85–95.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2016.12.012

Polak E. (2018), Zacieranie granic i rozmywanie znaczeń jako jedna z tendencji współczesnych przemian cywilizacyjnych, „Annales Universitatis Mariae Curie‑Skłodowska – Sectio K”, vol. XXV, no. 1, s. 25–38, http://doi.org/10.17951/k.2018.25.1.25
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.17951/k.2018.25.1.25

Purchla J. (2017), Kwestia dojrzałości, „Herito”, nr 29, s. 12–26.
Google Scholar

Radzimirska W. A. (2011), Problemy ochrony i konserwacji architektury czasów najnowszych na przykładzie warszawskich osiedli mieszkaniowych z lat 1950–1956, „Mazowsze Studia Regionalne”, nr 7, Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie, Warszawa, s. 189–200.
Google Scholar

Sokołowicz M., Przygodzki Z. (2020), The value of ambiguous architecture in cities. The concept of a valuation method of 20th century post‑socialist train stations, „Cities”, vol. 104, 102786, https://doi.org/10.1016/j.cities.2020.102786
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.cities.2020.102786

Springer F. (2011), Źle urodzone. Reportaże o architekturze PRL‑u, Wydawnictwo Karakter, Kraków.
Google Scholar

Starzec P. (2015), Pamięć w Betonie, „Rzut +9”, nr 4, s. 62–68.
Google Scholar

Ustawa z dnia 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki (Dz.U. z 2016 r., poz. 744).
Google Scholar

Wejchert K. (1984), Elementy kompozycji urbanistycznej, Wydawnictwo Arkady, Warszawa.
Google Scholar

Żylicz A. (2008), Wycena dóbr nierynkowych, zapis odczytu wygłoszonego na XLI Szkole Matematyki Poglądowej, Konkret i abstrakcja, s. 8–12, http://www.msn.uph.edu.pl/smp/msn/42/08-12.pdf [dostęp: 7.12.2020].
Google Scholar