Wiejski kapitał społeczny we współczesnej Polsce. Przegląd badań i uwagi metodyczne

Maria Bednarek-Szczepańska

doi:10.18778/1508-1117.13.02

Authors

Maria Bednarek-Szczepańska Zakład Geografii Wsi i Rozwoju Lokalnego, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN

DOI:

https://doi.org/10.18778/1508-1117.13.02

Keywords:

kapitał społeczny, wieś, Polska

Abstract

The article presents a critical review of research approaches, study results and views on social capital, as well as the related social and civic activity in Poland’s rural areas. The results of studies carried out applying diverse methods by representatives of various scientific disciplines, including the results of nationwide surveys have been compiled and commented. The article contains a critical analysis of selected measures of social capital and social activity used in the studies basing on statistical data, especially in the context of urban-rural comparison. The need for a greater number of qualitative research on social capital of Poland’s rural areas, in particular communities has been emphasized. Such studies will allow for identification of mechanisms of capitalizing social resources, the actual (rather than statistical) relationship between the functioning of interpersonal bonds and various aspects of local development.

References

Aktywność Polaków w organizacjach obywatelskich w latach 1998–2010, 2010, CBOS, Warszawa.
Google Scholar

Bański J., Czapiewski K., 2009, Obszary o znaczącym endogenicznym potencjale rozwojowym [w:] Bański J. (red.), Analiza zróżnicowania i perspektyw rozwoju obszarów wiejskich w Polsce do 2015 roku, Studia Obszarów Wiejskich, IGiPZ PAN, PTG, Warszawa.
Google Scholar

Bański J., Mazur M., 2009, Identyfikacja obszarów o silnej koncentracji problemów społecznych [w:] Bański J. (red.), Analiza zróżnicowania i perspektyw rozwoju obszarów wiejskich w Polsce do 2015 roku, Studia Obszarów Wiejskich, IGiPZ PAN, PTG, Warszawa.
Google Scholar

Bartkowski J., 2007, Kapitał społeczny i jego oddziaływanie na rozwój w ujęciu socjologicznym [w:] Herbst M. (red.), Kapitał ludzki i kapitał społeczny a rozwój regionalny, Scholar, Warszawa.
Google Scholar

Będzik B., 2008, Bariery i możliwości generowania kapitału społecznego na obszarach wiejskich w Polsce, „Acta Scientiarum Polonorum. Oeconomia”, 7 (4), SGGW, Warszawa.
Google Scholar

Będzik B., 2012, Kapitał społeczny w warunkach zmieniającej się koniunktury, Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 14, 1.
Google Scholar

Bourdieu P., 1986, The Forms of Capital [w:] Richardson J.G. (red.), Handbook of Theory and Research for the Sociology of Capital, Greenwood Press, New York.
Google Scholar

Bukraba-Rylska I., 2003, Stare i nowe dylematy socjologa i inne szkice, IRWiR PAN, Warszawa.
Google Scholar

Bukraba-Rylska I., 2008a, Socjologia wsi polskiej, PWN, Warszawa.
Google Scholar

Bukraba-Rylska I., 2008b, Kapitał społeczny i kulturowy polskiej wsi a rozumienie transformacji [w:] Kłodziński M. (red.), Wyzwania przed obszarami wiejskimi i rolnictwem w perspektywie lat 2014–2020, IRWiR PAN, Warszawa.
Google Scholar

Bukraba-Rylska I., 2010, Socjologiczne tematy, socjologiczne interpretacje. Wybór artykułów z lat 2009–2010, Warszawa.
Google Scholar

Czapiński J., 2006, Polska – państwo bez społeczeństwa, „Nauka”, 1.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18318/td.2016.1.7

Czy Polacy są społecznikami? Komunikat z badań, 2004, CBOS, Warszawa.
Google Scholar

Czy Polacy mają predyspozycje do pracy społecznej na rzecz swojej społeczności? Komunikat z badań, 2008, CBOS, Warszawa.
Google Scholar

Diagnoza Społeczna, 2000, 2003, 2005, 2007, 2009, Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania, Rada Monitoringu Społecznego, Warszawa.
Google Scholar

Działalność społeczna Polaków, 2010, CBOS, Warszawa.
Google Scholar

Działek J., 2009, Social Capital and Economic Growth in Polish Regions, referat prezentowany na konferencji “Civil society, social capital and economic development”, Stockholm, 03–04.IX.2009.
Google Scholar

Działek J., 2011, Kapitał społeczny – ujęcie teoretyczne i praktyka badawcza, „Studia Regionalne i Lokalne”, 3 (45).
Google Scholar

Ekiert G., Kubik J., 1999, Rebelious Civil Society, Popular Protest and Consolidation in Poland, 1989–1993, The University of Michigan Press, Ann Arbor.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3998/mpub.16117

Fedyszak-Radziejowska B., 2004, Rola elit wiejskich w kapitalizowaniu społecznych zasobów wsi, „Wieś i Rolnictwo”, 2.
Google Scholar

Fedyszak-Radziejowska B., 2006, Kapitał społeczny wsi – w poszukiwaniu utraconego zaufania [w:] Szafraniec K. (red.), Kapitał ludzki i zasoby społeczne wsi, IRWiR PAN, Warszawa.
Google Scholar

Fedyszak-Radziejowska B., 2010, Społeczności wiejskie w pięć lat po akcesji do UE – sukces spóźnionej transformacji [w:] Raport o stanie polskiej wsi, FDPA, Warszawa.
Google Scholar

Frykowski M., Starosta P., 2005, Kapitał społeczny na terenie województwa łódzkiego [w:] W obliczu zmiany. Wybrane strategie działania mieszkańców polskiej wsi, Wydawnictwo UJ, Kraków.
Google Scholar

Gąsior-Niemiec A., 2010, Wzory samoorganizacji Polaków na przełomie XX i XXI w., „Polityka i Społeczeństwo”, 7.
Google Scholar

Gliński P., 2007, Obszary aktywności i apatii obywatelskiej [w:] Kojder A. (red.), Jedna Polska? Dawne i nowe zróżnicowania społeczne, Komitet Socjologii PAN, Wydawnictwo WAM, Warszawa.
Google Scholar

Gotowość do współpracy z innymi ludźmi, 2008, CBOS, Warszawa.
Google Scholar

Grupowa aktywność społeczna Polaków w latach 1998–2004, 2004, CBOS, Warszawa.
Google Scholar

Grzelak J., 2006, Polska wieś – czy bezradna? [w:] Szafraniec K. (red.), Jednostkowe i społeczne zasoby wsi, IRWiR PAN, Warszawa.
Google Scholar

Heffner K., 2010, Rozwój obszarów wiejskich w województwie opolskim (znaczenie kapitału ludzkiego i społecznego) [w:] Kamińska W., Heffner K. (red.), Kapitał ludzki i społeczny w procesie rozwoju obszarów wiejskich, „Studia KPZK PAN”, CXXVI, Warszawa.
Google Scholar

Herbst J., 2008, Inny trzeci sektor. Organizacje pozarządowe na terenach wiejskich [w:] Halamska M., Wiejskie organizacje pozarządowe, IRWiR PAN, Warszawa.
Google Scholar

Hoły M., 2004, Kapitał społeczny kobiet wiejskich w Małopolsce, Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, Zagadnienia Doradztwa Rolniczego, 40 (2).
Google Scholar

Janc K., 2006, Zróżnicowanie przestrzenne kapitału ludzkiego i społecznego w Polsce, IGRR UWr, Wrocław (rozprawa doktorska).
Google Scholar

Kacprzak E., 2010, Social Capital in the Process of Rural Development in the Wielkopolska Province, Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 12, 6.
Google Scholar

Kamińska W., 2010, Przestrzenne zróżnicowanie kapitału ludzkiego i społecznego na obszarach wiejskich województwa świętokrzyskiego [w:] Kamińska W., Heffner K. (red.), Kapitał ludzki i społeczny w procesie rozwoju obszarów wiejskich, „Studia KPZK PAN”, CXXVI, Warszawa.
Google Scholar

Kamińska W., 2011, Kapitał ludzki i społeczny na obszarach wiejskich w Polsce: przykład województwa świętokrzyskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego, Kielce.
Google Scholar

Kłodziński M., 2007, Program odnowy wsi a kapitał ludzki, społeczny i kulturowy [w:] Kłodziński M., Błąd M., Wilczyński R. (red.), Odnowa wsi w integrującej się Europie, IRWiR PAN, Warszawa.
Google Scholar

Knapik W., 2009, Zaufanie społeczne jako czynnik kapitału społecznego wsi na przykładzie wybranej produkcji rolnej w powiecie chrzanowskim, Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 11, 5.
Google Scholar

Kołodziejczyk D., 2003, Kapitał społeczny w rozwoju obszarów wiejskich w Polsce [w:] Górz B., Guzik C. (red.), Współczesne przekształcenia i przyszłość polskiej wsi, Studia Obszarów Wiejskich, 4.
Google Scholar

Kontakty sąsiedzkie w miejscu zamieszkania, 2008, CBOS, Warszawa.
Google Scholar

Kosmaczewska J., 2009, Kapitał społeczny mieszkańców wsi jako czynnik turystycznego rozwoju obszarów wiejskich, „Acta Scientiarum Polonorum. Oeconomia”, 8 (4), SGGW, Warszawa.
Google Scholar

Krzemiński I., 2003, Od protestu do stowarzyszenia – czy mamy szansę na obywatelską wieś?, „Wieś i Rolnictwo”, suplement do nr 3.
Google Scholar

Lewicka M., 2006, Fakty i mity o polskiej roszczeniowości [w:] Szafraniec K. (red.), Jednostkowe i społeczne zasoby wsi, IRWiR PAN, Warszawa.
Google Scholar

Makieła Z., Rejman K., 2010, Kapitał ludzki i społeczny a rozwój społeczny na obszarach wiejskich województwa podkarpackiego [w:] Kamińska W., Heffner K. (red.), Kapitał ludzki i społeczny w procesie rozwoju obszarów wiejskich, „Studia KPZK PAN”, CXXVI, Warszawa.
Google Scholar

Miszczuk A., 2010, Kapitał ludzki i społeczny w procesie rozwoju obszarów wiejskich województwa lubelskiego [w:] Kamińska W., Heffner K. (red.), Kapitał ludzki i społeczny w procesie rozwoju obszarów wiejskich, „Studia KPZK PAN”, CXXVI, Warszawa.
Google Scholar

Mularska-Kucharek M., 2010, Kultura zaufania czy nieufności? O społecznym zaufaniu mieszkańców lokalnych społeczności, „Wieś i Rolnictwo”, 2.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.53098/wir.2010.2.147/04

Mularska-Kucharek M., 2011, Podmiotowość i partycypacja społeczna w warunkach lokalnych, „Wieś i Rolnictwo”, 2.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.53098/wir.2011.2.151/07

Pietrasik J., 2006, Tradycje współdziałania na wsi a kapitał społeczny, Wydział Historyczny, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW, Warszawa (praca magisterska).
Google Scholar

Pogonowska B., 2004, Kapitał społeczny – próba rekonstrukcji kategorii pojęciowej [w:] Januszek H. (red.), Kapitał społeczny – aspekty teoretyczne i praktyczne, „Zeszyty Naukowe”, 42, Wydawnictwo AE w Poznaniu, Poznań.
Google Scholar

Polacy o swojej aktywności społecznej, 2008, CBOS, Warszawa.
Google Scholar

Polska 2030. Wyzwania rozwojowe, 2010, Zespół Doradców Strategicznych Prezesa Rady Ministrów, Warszawa.
Google Scholar

Putnam R., 1993, Making Democracy Work, Princeton University Press, Princeton.
Google Scholar

Rosner A., Stanny M., 2007, Zróżnicowanie poziomu rozwoju obszarów wiejskich według komponentu społecznego [w:] Rosner A. (red.), Zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich a zróżnicowanie dynamiki przemian, IRWiR PAN, Warszawa.
Google Scholar

Seręga Z., 1993, Czynniki rozwoju lokalnego. Studium socjologiczne wybranych społeczności wiejskich, Rozprawy Habilitacyjne, 265, Wydawnictwo UJ, Kraków.
Google Scholar

Sierocińska K., 2011, Kapitał społeczny. Definiowanie, pomiar, typy, „Studia Ekonomiczne”, 1 (LXVIII).
Google Scholar

Społeczne więzi Polaków, 2005, CBOS, Warszawa.
Google Scholar

Spychalski G., 2010, Implikacje światowego kryzysu gospodarczego dla procesów rozwoju kapitału ludzkiego i społecznego obszarów wiejskich [w:] Kamińska W., Heffner K. (red.), Kapitał ludzki i społeczny w procesie rozwoju obszarów wiejskich, „Studia KPZK PAN”, CXXVI, Warszawa.
Google Scholar

Stan społeczeństwa obywatelskiego w latach 1998–2006, 2006, CBOS, Warszawa.
Google Scholar

Surowiec K., 2010, Badania socjologiczne nad aktywnością społeczną mieszkańców polskiej wsi, „Studia Sociologica”, 20, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 619, Szczecin.
Google Scholar

Szafraniec K., 2006, Optymizm/pesymizm jako mentalne podstawy odporności/podatności na bezradność [w:] Szafraniec K. (red.), Jednostkowe i społeczne zasoby wsi, IRWiR PAN, Warszawa.
Google Scholar

Szafraniec K., 2007, O kapitale społecznym [w:] Wyzwania przed obszarami wiejskimi i rolnictwem w perspektywie 2014–2020, Nowe Życie Gospodarcze (dodatek specjalny), IRWiR PAN, Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej, Warszawa.
Google Scholar

Sztompka P., 2009, Socjologia. Analiza społeczeństwa, Wydawnictwo Znak, Kraków.
Google Scholar

Theiss M., 2007, Krewni – znajomi – obywatele. Kapitał społeczny a lokalna polityka społeczna, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Google Scholar

Trutkowski C., Mandes S., 2005, Kapitał społeczny w małych miastach, Scholar, Warszawa.
Google Scholar

Wciórka B., 2004, Społeczeństwo obywatelskie 1998–2004, Opinie i diagnozy, 1, CBOS, Warszawa.
Google Scholar

Wendt J., 2007, Wymiar przestrzenny struktur i aktywności społeczeństwa obywatelskiego w Polsce, „Prace Geograficzne”, 208, IGiPZ PAN, Warszawa.
Google Scholar

Węziak-Białowolska D., 2010, Kapitał społeczny w Polsce – propozycja pomiaru i wyniki, „Zeszyty Naukowe”, 4, Instytut Statystyki i Demografii SGH, Warszawa.
Google Scholar

Wieruszewska M., 2002, Samoorganizacja w społecznościach wiejskich. Przejawy – struktury – zróżnicowania, IRWiR PAN, Warszawa.
Google Scholar

Wygnański J., Herbst J., 2010, Działania na rzecz zwiększenia kapitału społecznego w ramach aktualizacji Strategii Rozwoju Kraju 2007 2015, ekspertyza na zlecenie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego.
Google Scholar

Zarycki T., 2004, Kapitał społeczny a trzy polskie drogi do nowoczesności, Kultura i Społeczeństwo, 48, 2.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2004.48.2.3

Zaufanie społeczne, 2010, CBOS, Warszawa.
Google Scholar