Historia antropologii w Polsce

Tadeusz Bielicki; Tadeusz Krupiński; Jan Strzałko

doi:10.18778/1898-6773.53.1-2.01

Authors

Tadeusz Bielicki
Tadeusz Krupiński
Jan Strzałko

DOI:

https://doi.org/10.18778/1898-6773.53.1-2.01

Abstract

Artykuł niniejszy ukazał się w 1985 roku w Anglii jako szósta z kolei pozycja w serii małych monografii, wydawanych przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Biologów Człowieka i poświęconych dziejom antropologii fizycznej w różnych krajach (International Association of Humań Biologists, Occasional Papers, ed. D. F. Roberts, Newcastle upon Tyne, England).

Ponieważ opracowanie to dotarło do Polski tylko w kilkunastu egzemplarzach rozesłanych polskim członkom stowarzyszenia, redakcja "Przeglądu" zdecydowała się na opublikowanie jego wersji polskiej, w mniemaniu, że może ona być przydatna, np. dla celów dydaktycznych. Artykuł napisany został pierwotnie w języku angielskim (przez jednego z trójki autorów, na podstawie szczegółowego konspektu opracowanego wspólnie przez wszystkich trzech). Tekst tu publikowany jest wiernym przekładem z oryginału angielskiego. Należy pamiętać, że pisany on był z myślą o czytelniku niepolskim; stąd np. w doborze piśmiennictwa autorzy dawali, gdzie to było możliwe, priorytet publikacjom w językach angielskim, niemieckim lub francuskim. Przekładu oryginału na język polski dokonała Zofia Prele, co odnotowujmy z podziękowaniem.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Bergman P. M. Gorący. 1984, The timing of adolescent growth spurts of ten body dimensions in boys and girls of the Wrocław Longitudinal Twin Study, J. Hum. Evol., 13, 339-347.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/S0047-2484(84)80040-8

Bergman P., M. Gorący, K. Sawicki, 1983. Body height and body weight in twins from poor and good socioeconomic conditions. Homo, 34, 99-104.
View in Google Scholar

Bergman P., F. Grzesiowski, A. Szmyd, 198i. Application of the logistic function for quantitative description of body height growth in twins, Homo, 32, 81-89.
View in Google Scholar

Bergman P., Z. Orczykowska-Świątkowska, 1976, Genetic determination of segments of human body height, St. Phys. Anthr., 3, 61-78.
View in Google Scholar

Bielicki T., 1962, Some possibilities for estimating interpopulation relationship on the basis of continuous traits, Curr. Anthrop., 3, 3-8, 21-23.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1086/200245

Bielicki T., 1969, Deviation-amplifying cybernetic systems and hominid evolution, Mat. Pr. Antr., 77, 3-60.
View in Google Scholar

Bielicki T., 1985a, Growth as a measure of economic wellbeing of pupulations, [w:] Human Growth, (F. Falkner, J. M. Tanner eds.). 282-305, Plenum Press, New York.
View in Google Scholar

Bielicki T., 1985b, On a certain generic pecularity of man, J. Hum. Evol., 14, 411-415.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/S0047-2484(85)80049-X

Bielicki T., 1985a, Growth as a measure of economic wellbeing of pupulations, [w:] Human Growth, (F. Falkner, J. M. Tanner eds.), 282-305, Plenum Press, New York.
View in Google Scholar

Bielicki T., 1985b, On a certain generic pecularity of man, J. Hum. Evol., 14. 411-415.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/S0047-2484(85)80049-X

Bielicki T., J. Koniarek, R. M. Malina, 1984, Interrelationship among certain measures of growth and maturation rate in boys during adolescence, Ann. Hum. Biol., 11, 201-210.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/03014468400007071

Bielicki T., H. Szczotka, J. Charzewski, 1981, The influence of three socio-economic factors on body height in Polish military conscripts, Hum. Biol., 53, 543-555.
View in Google Scholar

Bocheńska Z., 1978, Changes in the processes of human growth and physical development considered in the light of secular trends and social differentiation, Pr. Monogr. AWF, Kraków, 5, 1-168.
View in Google Scholar

Boyd, W. C., 1950, Genetics and the Races of Man, Little, Brown and Co., Boston.
View in Google Scholar

Bunak V. V., 1962, Comment on issues in the study of race: two views from Poland with discussion, Curr. Anthrop., 3, 24-25.
View in Google Scholar

Charzewski J., 1981, Społeczne uwarunkowanie rozwoju fizycznego dzieci warszawskich, St. Monogr. AWF, Warszawa, 1-136.
View in Google Scholar

Czekanowski J., 1909, Zur Differentialdiagnose der Neandertalgruppe, Korrespondenzblatt d. Deutschen Gesel. f. Anthrop. Ethnol. u. Urgesch. 40, 44-47.
View in Google Scholar

Czekanowski J., 1913, Zarys metod statystycznych w zastosowaniu do antropologii, TNW, Warszawa.
View in Google Scholar

Czekanowski J., 1927, Wstęp do historii Słowian, K. S. Jakubowski, Lwów.
View in Google Scholar

Czekanowski J., 1928, Dos Typenfrequenzgesetz, Anthrop. Anz. 5, 335-359.
View in Google Scholar

Czekanowski J. 1930a, Das anthropologische Mittelwertgesetz, Verhandl. d. Gesel. f. Phys. Anthrop., 4, 15-20
View in Google Scholar

Czekanowski, J., 1930b, Zarys antropologii Polski, K. S. Jakubowski, Lwów.
View in Google Scholar

Czekanowski, J., 1932, "Coefficient of Racial Likeness” und "Durchschnittliche Differenz", Anthrop. Anz., 9, 227-249.
View in Google Scholar

Czekanowski J., 1934, Człowiek w czasie i przestrzeni, Trzaska, Evert, Michalski, Warszawa.
View in Google Scholar

Czekanowski J., 1948a, Polska – Słowiańszczyzna, S. Arct., Warszawa.
View in Google Scholar

Czekanowski J., 1948b, Zagadnienia antropologii, T. Szczęsny i S-ka, Toruń.
View in Google Scholar

Czekanowski J., 1954. Die schweizerischeanthropologische Aufnahme im Lichte der polnischen Untersuchungsmethoden, Prz. Antrop., 20, 218-314.
View in Google Scholar

Czekanowski J., 1962, The theoretical assumptions of Polish anthropology and the morphological facts, Curr. Anthrop., 3, 481-494.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1086/200319

Czortkower S., 1932, Anthropologische Struktur der Juden, Anthrop. Anz., 9, 250-263.
View in Google Scholar

Davies N., 1982, God's Playground. A History of Poland, Columbia Univ. Press, New York, vol. II, 231.
View in Google Scholar

Drozdowski Z., 1979, Antropologia sportowa: morfologiczne podstawy wychowania fizycznego, AWF, Poznań.
View in Google Scholar

Dungern E. V., L. Hirschfeld, 1910, Über Verebung gruppenspezifischer Strukturen des Blutes, Zschr. Immunitatsf., 6, 284-292.
View in Google Scholar

Dierżykray-Rogalski T., 1980, Paleopathology of the Ptolemaic inhabitants of Dakhleh Oasis (Egypt), J. Hum. Evol., 9, 71-74.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/0047-2484(80)90044-5

Florek K., J. Łukaszewicz, J. Perkal, H. Steinhaus, S. Zubrzycki, 1951, Taksonomia wrocławska, Prz. Antrop., 17, 193-211.
View in Google Scholar

Gibiński K., 1971, Some controversial problems of sweat gland function, Environmental Res., 4, 365.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/0013-9351(71)90001-6

Gibiński K., J. Żmudziński, F. Kumaszka, L. Giec, J. Wacławczyk, 1974, Calcium transit to thermal sweat, Acta Biol. Med. Germ., 32, 199.
View in Google Scholar

Gładykowska-Rzeczycka J., 1974, Anthropological investigations on the bone remains from crematoria cemeteries in Poland, Homo, 25, 96-116.
View in Google Scholar

Góralski A., A. Wierciński, 1964, An attempt to formalize a concept of the phylo- and ontogeny of the human skulls, [w: J Report ofthe Vl-th Internat. Congress on Quaternary, Warsaw 1961, 259-290, Łódź.
View in Google Scholar

Harrison G. A., 1982, The past fifty years of human population biology in North America: an outsider’s view, [w: J (F. Spencer ed.) A History of American Physical Anthropology 1930-1980, Academic Press, New York, 467-472.
View in Google Scholar

Henneberg M., 1975, Notes on the reproduction possibilities o f human prehistoric populations, Prz. Antrop., 41, 75-89.
View in Google Scholar

Henneberg M., 1976, Reproductive possibilities and estimations of the biological dynamics of earlier human populations, J. Hum. Evol., 5, 41-48.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/0047-2484(76)90098-1

Henneberg M., J. Piontek, 1975, Biological state index of human groups, Prz. Antrop., 41, 191-203.
View in Google Scholar

Henneberg M., J. Strzałko, 1979, Trwałość systemów żywych. Pochodzenie i rola kultury, Poznańskie Studia z Filozofii Nauki, 4, Poznań.
View in Google Scholar

Hiernaux J., 1962, Comment on Issues in the study of race: two views from Poland with discussion, Curr. Anthrop., 3, 29-31.
View in Google Scholar

Huizinga J., 1961, From DD to D2 and back. The quantitative expression of resemblance, Proc. K. Med. Akad. Wet., C, 65, 1-12.
View in Google Scholar

Hulanicka B., 1973, Anthroposcopic features as a measure of similarity, Mat. Pr. Antr., 86, 115-155.
View in Google Scholar

Hulanicka B., K. Kotlarz, 1983, The final phase of growth in height, Ann. Hum. Biol., 10, 429-434.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/03014468300006621

Janusz A., 1979, Związki między cechami budowy i wydolności fizycznej u dzieci, Zesz. Nauk. AWF, 24, 23-48, Wrocław.
View in Google Scholar

Jasicki B., 1938, Dynamika rozwojowa męskiej młodzieży szkolnej. Prace i Mat. Antrop., 1, 1-234.
View in Google Scholar

Klimek S., 1930, Kraniologische beitrage zur Systematik der gelben Tasse, Verhandl. d. Gesel. f. Phys. Anthrop., 4, 58-64.
View in Google Scholar

Koćka W., 1958, Zagadnienie etnogenezy ludów Europy, Mat. Pr. Antr., 22, 1-296
View in Google Scholar

Kołakowski L., 1978, Main Currents of Marxism, p. 197, Oxford Univ. Press.
View in Google Scholar

Koniarek J., 1971, Wiek kostny a inne wskaźniki rozwoju biologicznego dziewcząt, Mat. Pr. Antr. 82, 69-112.
View in Google Scholar

Kozłowski S., J. Domaniecki, 1968, Exercise thermoregulation in subjects of different aerobic working capacity, Mat. XV Zjazdu Pol. Tow. Fizjologicznego, Szczecin, 193.
View in Google Scholar

Krupiński T., T. Kubiczek, W. Stachowiak, W. Stęślicka, 1958, Próba odtworzenia całości czaszki Paranthropus robustus Broom, Prz. Antr., 24, 484-495.
View in Google Scholar

Krupiński T., Z. Rajchel, 1973, Próba odtworzenia czaszki Oreopithecus bambolii Gervais, Prz. Zool., 17, 98-104.
View in Google Scholar

Krupiński T., Z. Rajchel, 1985, Odtworzenie czaszki Gigantopithecus blacki III, Mat. Pr. Antr., 108.
View in Google Scholar

Krzywicki L., 1893, Ludy. Zarys antropologii etnicznej, Warszawa.
View in Google Scholar

Krzywicki L., 1897, Kurs systematyczny antropologii. I Rasy fizyczne, Warszawa.
View in Google Scholar

Krzywicki L., 1902, Kurs systematyczny antropologii. II Rasy psychiczne, Warszawa.
View in Google Scholar

Loth E., 1931, Anthropologie des Parties Molles, Kasa J. Mianowskiego, Warszawa-Paris.
View in Google Scholar

Łaska-Mierzejewska T., 1970, Morphological and developmental difference between Negro and White Cuban youth, Hum. Biol., 42, 581-597.
View in Google Scholar

Łaska-Mierzejewska T., H. Milicer, H. Piechaczek, 1982, Age at menarche and its secular trend in urban and rural girls in Poland, Hum. Biol., 54, 284-292.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/03014468200005721

Martin R., 1914, Lehrbuch derAnthropologie, G. Fischer, Jena.
View in Google Scholar

Michalski L., 1949, Struktura antropologiczna Polski w świetle materiałów wojskowego zdjęcia antropologicznego, t. 1-2, Łódź.
View in Google Scholar

Michalski I., 1962, Comment on issues in the study of race: two views from Poland with discussion, Curr. Anthrop., 3, 32-35.
View in Google Scholar

Miklaszewski W., 1912, Rozwój cielesny proletariatu Warszawy w świetle pomiarów antropologicznych, Warszawa.
View in Google Scholar

Miklaszewski W., 1914, Rozwój cielesny klas uprzywilejowanych w Królestwie Polskim, Warszawa.
View in Google Scholar

Milicer H., 1951, Zmienność cech budowy ciała pod wpływem wychowania fizycznego, Prz. Antr., 17, 212-302.
View in Google Scholar

Milicer H., 1956, Zastosowanie wskaźników Perkala do charakterystyki budowy ciała bokserów, Mat. Pr. Antr., 20, 1-85.
View in Google Scholar

Milicer H., 1959, Klasyfikacja somatotypologiczna jako metoda pomocnicza w badaniach nad rozwojem dzieci, Wych. Fiz. i Sport, 3, 609-620.
View in Google Scholar

Milicer H., 1964, Rozwój somatyczny i motoryczny chłopców w okresie pokwitania, Wych. Fiz. i Sport, 8, 227-244.
View in Google Scholar

Milicer H., 1969, Wiek menarche dziewcząt wrocławskich w 1966 r. w świetle czynników środowiska społecznego, Mat. Pr. Antr. 76, 25-50.
View in Google Scholar

Miszkiewicz B., 1965, Die anthropologischen Untersuchungs Ergebnisse der Bevölkerung aus dem Sudbayrischen Wald und der Sudostalpengegend (Grenze Österreich), [w:] Bericht über die 8. Tagungder Deutschen Gesellschaft für Anthropologie, Musterschmidt, Gottingen, p. 206-216.
View in Google Scholar

Miszkiewicz B., 1972, Die Aunjetitzer Bevölkerung aus Tomice, Kr. Dzierzoniów, Homo, 23, 145-154.
View in Google Scholar

Miszkiewicz B., 1979, Die altesten Skelletfunde in Niederschlesien, Arch. Suisses d’Anthr. Gen., 43, 101-111.
View in Google Scholar

Mydlarski J., 1925, Sprawozdanie z wojskowego zdjęcia antropologicznego Polski, Kosmos, 50, 530-578.
View in Google Scholar

Mydlarski J., 1934-35, Sprawność fizyczna młodzieży w Polsce, Prz. Fizj. Ruchu, 6, 1-109, 403-486.
View in Google Scholar

Nowakowski T., J. Perkal, 1952, Nowe metody badania zależności między wzrostem, wagą a wiekiem młodzieży, Prz. Antr., 18, 12-33.
View in Google Scholar

Olechnowicz W., 1893, Charakterystyka antropologiczna ludności guberni lubelskiej. Zbiór Wiad. Do Antrop. Kraj. 17, 1-40.
View in Google Scholar

Orczykowska-Świątkowska Z., 1964. Badania nad zmiennością i dziedziczeniem listewek skórnych, Mat. Pr. Antr., 65, 91-122.
View in Google Scholar

Orczykowska-Świątkowska Z., H. Lebioda, H. Szczotka, Z. Szczotkowa, 1984, The biometric method of paternity probability determination on the basis morphological features, dermatoglyphics and blood groups, St. Phys. Anthr., 8, 85-104.
View in Google Scholar

Panek S., E. Piasecki, 1971, Nowa Huta. Integracja ludności w świetle badań antropologicznych, Mat. Pr. Antr., 80, 1-254.
View in Google Scholar

Perkal J., 1953, O wskaźnikach antropologicznych, Prz. Antr., 19, 209-221.
View in Google Scholar

Piasecki E., A. Florkowski, 1979, The cognitive value of osteologic materials in the light of a sex and age-structure analysis, Mat. Pr. Antr., 97, 113-155.
View in Google Scholar

Piasecki E., S. Panek, 1982, Czynniki różnicujące rozwój fizyczny młodzieży wrocławskiej, Mat. Pr. Antr., 102, 115-179.
View in Google Scholar

Puchalska H., S. Kozłowski, 1969, The dependence of physiological load of women working in a hot environment upon their age, Medycyna Pracy, 20, 198.
View in Google Scholar

Rogucka E., 1973, Variation and inheritance of dermatoglyphic features of the palm. Mat. Pr. Antr., 86, 55-85.
View in Google Scholar

Rosiński B., 1929, Anthropogenetische Auslese. Anthrop. Anz. 6, 49-64.
View in Google Scholar

Rutkowski L., 1906, Charakterystyka antropologiczna ludności okolic Płońska, Mat. Antrop. Arch. Ent., 8, 3-68.
View in Google Scholar

Skibińska A., 1972, Ocena przydatności metod określania budowy ciała. Mat. Pr. Antr., 83, 3-101.
View in Google Scholar

Skład M., 1975, The genetic determination of the rate of learning of motor skills, St. Phys. Anthr., 1, 3-19.
View in Google Scholar

Skład M., 1977a, The rate of growth and maturing of twins, A. Gen. Med. Gemell., 26, 221-237.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/S0001566000009703

Skład M., 1977b, Skeletal maturation in monozygotic and dizygotic twins, J. Hum. Evol., 6, 145-149.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/S0047-2484(77)80120-6

Sneath P. H. A., R. R. Sokal, 1973, Numerical Taxonomy: The Principles of Numerical Classification, W. H. Freeman, San Francisco.
View in Google Scholar

Sokal R. R., P. H. A. Sneath, 1963, Principles of Numerical Taxonomy, W. H. Freeman, San Francisco.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/1217562

Stęślicka W., 1947, Stanowisko systematyczne człowieka z Ngandong, Annales UMCS, sec. C, 2, 37-109.
View in Google Scholar

Stęślicka W., 1952, Analiza anatomiczno-porównawcza Australopithecinae, Prz. Antrop., 18, 237-274.
View in Google Scholar

Stęślicka W., 1961, Anthropological investigations of skiers, The Mankind Quarterly, 2, 85-91.
View in Google Scholar

Stołyhwowa E., 1938, Recherches sur la differentiation raciale de la longueur de la periode genetrice de la femme, Prz. Antrop., 12, 1-22.
View in Google Scholar

Strzałko J., M. Henneberg, J. Piontek, 1980, Populacje ludzkie jako systemy biologiczne, Warszawa.
View in Google Scholar

Strzałko J., J. Piontek, A. Malinowski, 1973, Theoretical and methodical foundations of examinations of bones from cremation graves, Mat. Pr. Antr., 85, 179-200.
View in Google Scholar

Surowiecki W., 1824, Śledzenie początków narodów słowiańskich, Warszawa.
View in Google Scholar

Szczotka F. A., 1972, On a method of ordering and clustering of objects, Applicationes Math., 13, 23-24.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4064/am-13-1-23-34

Szczotka H., Z. Szczotkowa, E. I. Rogucka, 1976, Investigation of interdependences between dermatoglyphic patterns in fingers, St. Phys. Anthr., 3, 97-106.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1898-6773.42.1.01

Szczotkowa Z., 1985, Antropologia w dochodzeniu ojcostwa, Warszawa.
View in Google Scholar

Śniadecki J. T., 1838, Teoria jestestw organicznych, Wilno.
View in Google Scholar

Tanner J. M., 1981, A History of the Study of Human Growth, Cambridge University Press, Cambridge.
View in Google Scholar

Tobias P. V., 1971, The Brain in Hominid Evolution, Columbia University Press, New York.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5962/bhl.title.15880

Waliszko A., W. Jedlińska, K. Kotlarz, A. Krajewska, T . Sławińska, A. Szwedzińska, 1985, Growth and development of Polish school children examined in 1978, St. Phys. Anthr., 8, 3-26.
View in Google Scholar

Wanke A., 1953, A new taxonomic method in anthropology and its application. Bull. Acad. Pol. Sc., cl. II, 1, 19-22
View in Google Scholar

Welon Z., 1965, Normy rozwojowe, Mat. Pr. Antr., 69, 29-34.
View in Google Scholar

Welon Z., 1971, Developmental pathways of girts. Mat. Pr. Antr., 82, 3-67.
View in Google Scholar

Welon Z., 1973, Growth differences in individuals of different somatotypes as assessed from longitudinal data, Mat. Pr. Antr., 86, 11-25.
View in Google Scholar

Welon Z., 1976, Factors determining growth of body dimensions in the light of inter-age correlations, St. Phys. Anthr., 3, 49-60.
View in Google Scholar

Welon Z., 1984, Normy do oceny rozwoju fizycznego dziecka, Mon. ZA PAN, 5, Wrocław.
View in Google Scholar

Welon Z., C. Brajczewski, 1985, Functional anthropometry in work-stand designing, St. Phys. Anthr., 8, 111-123.
View in Google Scholar

Wetzel N. C., 1944, Growth, [w:] Medical Physics, Glaser, Chicago, pp. 535-567.
View in Google Scholar

Wierciński A., 1958, Dziedziczenie typu antropologicznego, Mat. Pr. Antr. 43. 1-71.
View in Google Scholar

Wierciński A., 1962, The racial analysis of human populations in relation to their ethnogenesis, Curr. Anthrop. 3, 2, 9-20.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1086/200244

Wierciński A., 1965, The analysis of racial structure of early dynastic populations in Egypt, Mat. Pr. Antr., 71, 3-48.
View in Google Scholar

Wierciński A., 1972, An anthropological study on the origin of Olmecs, Światowid, 33, 143-174.
View in Google Scholar

Wierciński A., 1978, Ontogenetic retardation and human evolution, [w:] Proc. Symp. Natur. Select. ĆSAV, Praha, pp. 271-301.
View in Google Scholar

Wolański N., 1965, Metody kontroli rozwoju fizycznego dzieci i młodzieży, Warszawa.
View in Google Scholar

Wolański N., 1967, Basic problems in physical development in man in relation to the evaluation of development of children and youth, Curr. Anthrop., 8, 35-60.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1086/200856

Wolański N., 1973, Developmental trends, environmental and sexual differences of morphological traits and blood groups in the Polish rural population, St. Hum. Ecol., 1, 88-123.
View in Google Scholar

Wolański N., 1974, Offspring growth and assortative mating of parents, St. Hum. Ecol., 2, 7-75.
View in Google Scholar

Wolański N., E. Jarosz, M. Pyżuk, 1970,Heterosis in man: growth in offspring and distance between parent's birthplaces, Soc. Biol., 17, 1-16.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/19485565.1970.9987837

Wolański N., T. Kukla, 1978, Natural selection in Homo sapiens recens, [w:| Proc. Symp. Natur. Select. ĆSAV, Praha, pp. 415-434.
View in Google Scholar

Wolański N., A. Lasota, 1964, Physical development of countryside children and youth aged 2 to 20 years as compared with the development of town youth, Z. Morph. Anthr., 54, 272-292.
View in Google Scholar

Wolański N., M. Pyżuk, 1973, Psychomotor properties in 1.5-99 year old inhabitants of Polish rural areas, St. Hum. Ecol., 1, 134-162.
View in Google Scholar

Wścieklica W., 1888, Czy się wyradzamy?, Warszawa.
View in Google Scholar