Między naukowością a populizmem penalnym. Kilka uwag o socjalizacji prawnej w kontekście polskich regulacji przestępstw seksualnych

Klaudia Gaczoł

doi:10.18778/0208-6069.85.02

Authors

Klaudia Gaczoł Uniwersytet Wrocławski, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Katedra Teorii i Filozofii Prawa

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6069.85.02

Keywords:

legitimization, axiology, penal populism, sexual crimes, legal socialization

Abstract

The aim of the article is to analyze the phenomenon of legal socialization in the context of Polish regulations of sexual crimes. It will allow ascertaining whether the legislative actions undertaken meet the current social needs and above all whether they are truly effective. Legal awareness and internalization of values represented by applicable legal norms have fundamental significance in this process. The citizens’ attitude to the state penal system is the most important phenomenon, which is inextricably linked to ever-evolving views on punishment. It is worth considering whether the legal socialization really matters to the social perception of law and the level and type of its social legitimacy. This issue seems to be particularly interesting especially due to the thesis of the ‘crisis of law’ formulated for years in Poland and the lack of its scientific legitimacy. The influence of media on social attitudes, shaping stereotypes about the operation of the law and the justice system as well as the penal-populist rhetoric, which additionally deepens the alienation of the scientific community is also important for the phenomenon discussed here.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Agnosiewicz, Mariusz. 2004. Spory wokół kryminalno-politycznych założeń nowego kodeksu karnego z 1997 r. http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,1984 [dostęp 8.11.2017].
Google Scholar

Andriejew, Igor. 1976. Polskie prawo karne w zarysie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Bardach, Juliusz, Bogusław Leśniodorski, Michał Pietrzak. 1998. Historia ustroju i prawa polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze PWN.
Google Scholar

Beccaria, Cesare. 1959. O przestępstwach i karach. Tł. Emil Stanisław Rappaport. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze.
Google Scholar

Berman, Harold Joseph. 1995. Prawo i rewolucja. Kształtowanie się zachodniej tradycji prawnej. Tł. Stefan Amsterdamski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Bojarski, Tadeusz. 2008. „Tradycja i postęp w nowelizacji prawa karnego – od Makarewicza do stanu obecnego”. Teka Komisji Prawnej. Polska Akademia Nauk. Oddział w Lublinie 1: 7–15.
Google Scholar

Bojarski, Tadeusz. 2017. „Uwagi o zasadach wymiaru kary w polskich kodeksach karnych”. Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego. 43: 33–44.
Google Scholar

Borucka-Arctowa, Maria. 1974. „Podstawowe problemy badań nad świadomością prawną. Założenia badawcze”. W Świadomość prawna robotników. Red. Maria Borucka-Arctowa. 5–26. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar

Borucka-Arctowa, Maria. 1981. Świadomość prawna a planowe zmiany społeczne. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Borucka-Arctowa, Maria. 1989. „Społeczne działanie prawa”. W Prawo socjalistyczne. Współczesne problemy teoretyczne. Red. Henryk Rot. 282–341. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Borucka-Arctowa, Maria, Grażyna Skąpska. 1993. „Teoretyczne problemy socjalizacji prawnej”. W Socjalizacja prawna. Red. Maria Borucka-Arctowa, Chantal Kourilsky. 11–27. Warszawa: Agencja Scholar.
Google Scholar

Burdzik, Tomasz. 2013. „Socjalizacja prawna – nastawienia wobec prawa a jego skuteczność”. Normy, Dewiacje i Kontrola Społeczna 14: 156–168.
Google Scholar

Buss, Emily. 2011. „Failing Juvenile Courts, and What Lawyers and Judges Can Do About It”. Northwestern Journal of Law & Social Policy 6: 318–333.
Google Scholar

Chlebowski, Piotr. 2009. „Przejawy populizmu penalnego w polskiej polityce kryminalnej”. Studia Prawnoustrojowe 9: 497–505.
Google Scholar

Cieślak, Marian. 1985. Wstęp do nauki polskiego prawa karnego. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Google Scholar

Czapska, Janina. 2015. „Na czym polega internalizacja normy prawnej?”. W Aksjologiczny wymiar prawa. Red. Michał Dudek, Mateusz Stępień. 147–161. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Google Scholar

Dudak, Anna. 2014. „Istota i znaczenie edukacji prawnej w kształtowaniu społeczeństwa otwartego”. Przegląd Pedagogiczny 2: 65–73.
Google Scholar

Dudek, Michał. 2017. „Fałszywa świadomość + świadomość prawna = fałszywa świadomość prawna?”. W Świadomościowy wymiar prawa. Red. Michał Dudek i Katarzyna Struzińska. 113–149. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Google Scholar

Dziedziak, Wojciech. 2015. „Wpływ sankcji prawnych i moralnych na skuteczność prawa”. Studia Iuridica Lublinensia 24 (1): 67–88.
Google Scholar

Filar, Marian. 1985. Przestępstwa seksualne w polskim prawie karnym. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Google Scholar

Foucault, Michel. 2000. „Seksualność i władza”. W Filozofia, historia, polityka. Wybór pism. Tł. Damian Leszczyński, Lotar Rasiński. 285–311. Warszawa–Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Grześkowiak, Alicja. 2012. „Prawo karne wartości. Wybrane problemy”. W Państwo prawa i prawo karne. Księga Jubileuszowa Profesora Andrzeja Zolla. T. 2. Red. Włodzimierz Wróbel, Piotr Kardas, Tomasz Sroka. 285–310. Warszawa: Wolters Kluwer.
Google Scholar

Grześkowiak, Alicja. 2017. „Aksjologia kodeksu karnego z 1932 roku”. W Aksjologiczne podstawy polskiego prawa karnego w perspektywie jego ewolucji. Red. Alicja Grześkowiak, Igor Zgoliński. 45–72. Bydgoszcz: Kujawsko-Pomorska Wyższa Szkoła w Bydgoszczy.
Google Scholar

Grześkowiak, Alicja, Igor Zgoliński. 2017. „Wstęp”. W Aksjologiczne podstawy polskiego prawa karnego w perspektywie jego ewolucji. Red. Alicja Grześkowiak, Igor Zgoliński. 7. Bydgoszcz: Kujawsko-Pomorska Wyższa Szkoła w Bydgoszczy.
Google Scholar

Jakubowska-Hara, Jolanta. 1989. „Podstawowe dyrektywy wymiaru kary (w świetle dyskusji wokół art. 50 k.k.)”. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 51 (4): 89–105.
Google Scholar

Juchacz, Wiesław. 2017. „Podstawy aksjologiczne komunistycznego prawa karnego”. W Aksjologiczne podstawy polskiego prawa karnego w perspektywie jego ewolucji. Red. Alicja Grześkowiak, Igor Zgoliński. 73–84. Bydgoszcz: Kujawsko-Pomorska Wyższa Szkoła w Bydgoszczy.
Google Scholar

Kaczmarek, Tomasz. 1980. Ogólne dyrektywy sądowego wymiaru kary w teorii i praktyce sądowej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar

Kaczmarek, Tomasz. 2009. „Racjonalny ustawodawca wobec opinii społecznej a populizm penalny”. W Populizm penalny i jego przejawy w Polsce. Materiały z Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr Prawa Karnego, Szklarska Poręba, 24–27 września 2008 r. Red. Zofia Sienkiewicz, Rajnhardt Kokot. 42–52. Wrocław: Kolonia Limited.
Google Scholar

Kojder, Andrzej. 1995. Godność i siła prawa. Szkice socjologiczno-prawne. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar

Koredczuk, Józef. 2011. „Znaczenie kodeksu karnego z 1932 r. dla rozwoju nauki i prawa karnego w Polsce w XX wieku”. Zeszyty Prawnicze 11 (2): 45–60.
Google Scholar

Kozak, Artur. 2002. Granice prawniczej władzy dyskrecjonalnej. Wrocław: Kolonia Limited.
Google Scholar

Kozak, Artur. 2010. „Dylematy prawniczej dyskrecjonalności. Między ideologią a teorią prawa”. W Dyskrecjonalność w prawie. Materiały XVIII Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr Teorii i Filozofii Prawa. Miedzeszyn k. Warszawy 22–24 września 2008 r. Red. Wiesław Staśkiewicz, Tomasz Stawecki. 58–80. Warszawa: LexisNexis.
Google Scholar

Krajewski, Krzysztof. 2002. „Punitywność społeczeństwa polskiego”. W Mit represyjności albo o znaczeniu prewencji kryminalnej. The Myth of Repression or: The importance of Crime Prevention. Red. Janina Czapska, Helmut Kury. 163–186. Kraków: Kantor Wydawniczy Zakamycze.
Google Scholar

Kulik, Marek. 2017. „O założeniach aksjologicznych kodeksu karnego z 1997 roku”. W Aksjologiczne podstawy polskiego prawa karnego w perspektywie jego ewolucji. Red. Alicja Grześkowiak, Igor Zgoliński. 85–120. Bydgoszcz: Kujawsko-Pomorska Wyższa Szkoła w Bydgoszczy.
Google Scholar

Kustra, Ewa. 2015. „Aksjologiczne problemy tworzenia prawa a integracja europejska”. Studia z Zakresu Nauk Prawnoustrojowych. Miscellanea 5: 95–104.
Google Scholar

Lang, Wiesław, Jerzy Wróblewski, Sylwester Zawadzki. 1970. Teoria państwa i prawa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Leszczyński, Jerzy. 2010. Pozytywizacja prawa w dyskursie dogmatycznym. Kraków: Universitas.
Google Scholar

Lew-Starowicz, Zbigniew. 1992. Przemoc seksualna. Warszawa: Jacek Santorski & CO Agencja Wydawnicza.
Google Scholar

Łuniewski, Wojciech. 2003. „O kryminalizacji przejawów pedofilii”. Palestra 5–6: 91–102.
Google Scholar

Międzybrodzki, Bartłomiej. 2013. „Problematyka przestępczości seksualnej w latach 40. i 50. XX wieku. Trudności badawcze”. Sensus Historiae. Studia Interdyscyplinarne 10 (1): 39–62.
Google Scholar

Opałek, Kazimierz, Andrzej Kojder. 1999. „Nauki prawne”. W Encyklopedia socjologii. Red. Władysław Kwaśniewicz. T. 2. 317–323. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar

Podgórecki, Adam. 1962. Socjologia prawa. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Google Scholar

Petrażycki, Leon. 1968. Wstęp do nauki polityki prawa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Struzińska, Katarzyna. 2017. „Rozważania nad socjalizacją prawną – od koncepcji Piageta do współczesnych badań empirycznych”. W Świadomościowy wymiar prawa. Red. Michał Dudek, Katarzyna Struzińska. 149–181. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Google Scholar

Szafrańska, Michalina. 2015. Penalny populizm a media. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Tarnawski, Maciej. 1994. „Kształtowanie się ustawodawstwa karnego polskiego w latach 1918–1994”. W Historia prawa – Historia kultury. Liber Memorialis Vitoldo Maisel dedicatus. Red. Ewa Borkowska-Bagieńska, Henryk Olszewski. T. 1. 397–407. Poznań: Printer.
Google Scholar

Tillmann, Klaus-Jürgen. 2013. Teorie socjalizacji. Społeczność, instytucja, upodmiotowienie. Tł. Grzegorz Bluszcz, Bartek Miracki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Tylman, Janusz. 1997. „Rola nauki w zakresie kodyfikacji prawa karnego procesowego”. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica 64: 123–146.
Google Scholar

„Uzasadnienie do projektu kodeksu karnego z 1969 r.”. 1968. W Projekt kodeksu karnego i przepisów wprowadzających kodeks karny. 91–180. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze.
Google Scholar

„Uzasadnienie rządowego projektu nowego Kodeksu karnego”. 1997. W Nowe kodeksy karne – z 1997 r. uzasadnieniami. Red. Irena Friedrich-Michalska, Barbara Stachurska-Marcińczak. 116–226. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze.
Google Scholar

Waltoś Stanisław. 2012. „O stabilności polskich kodyfikacji karnych”. W Państwo prawa i prawo karne. Księga jubileuszowa Profesora Andrzeja Zolla. Red. Piotr Kardas, Tomasz Sroka, Włodzimierz Wróbel. T. 2. 93–103. Warszawa: Wolters Kluwer.
Google Scholar

Warylewski, Jarosław. b.r. „Problematyka właściwej reakcji karnej na zachowania związane z godzeniem w wolność seksualną lub obyczajność”. 1–31. www.prawo.univ.gda.pl/karne/problem.pdf [dostęp 3.11.2017].
Google Scholar

Warylewski, Jarosław. 2001. Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności. Rozdział XXV Kodeksu karnego. Komentarz. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
Google Scholar

Warylewski, Jarosław. 2015. „Szósta nowelizacja kodeksu karnego w zakresie przestępstw seksualnych (ustawa z dnia 4 kwietnia 2014 r.)”. Gdańskie Studia Prawnicze 33 – Księga jubileuszowa 45-lecia Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego: 403–413.
Google Scholar

Wądołowska, Agata. 2007. „Wolność seksualna jako przedmiot ochrony prawnokarnej”. Prawo i Prokuratura 4: 133–146.
Google Scholar

Wiak, Krzysztof. 2017. „Godność człowieka jako podstawa aksjologiczna polskiego prawa karnego”. W Aksjologiczne podstawy polskiego prawa karnego w perspektywie jego ewolucji. Red. Alicja Grześkowiak, Igor Zgoliński. 9–26. Bydgoszcz: Kujawsko-Pomorska Wyższa Szkoła w Bydgoszczy.
Google Scholar

Włodarczyk, Renata. 2015. Kryminalistyczno-kryminologiczne aspekty przestępstw na tle seksualnym. Szczytno: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Policji.
Google Scholar

Wróblewski, Bronisław. 1926. Penologja: socjologja kar. T. 1. Wilno: Skład Główny w Księgarni Kazimierza Rutskiego.
Google Scholar

Zgoliński, Igor. 2017. „Nowelizacje kodeksu karnego w perspektywie aksjologicznej”. W Aksjologiczne podstawy polskiego prawa karnego w perspektywie jego ewolucji. Red. Alicja Grześkowiak, Igor Zgoliński. 151–168. Bydgoszcz: Kujawsko-Pomorska Wyższa Szkoła w Bydgoszczy.
Google Scholar

Ziembiński, Zygmunt. 1972. Etyczne problemy prawoznawstwa. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Zimbardo, Philip George, Robert L. Johnson, Vivian McCann. 2013. Psychologia. Kluczowe koncepcje. T. 4. Tł. Joanna Kowalczewska, Aleksandra Wilkin-Day. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. Kodeks karny (Dz.U. RP z 1932 r. Nr 60, poz. 571).
Google Scholar

Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. – Kodeks karny (Dz.U. z 1969 r. Nr 13, poz. 94).
Google Scholar

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553).
Google Scholar