Konkordat a uprawnienia mniejszościowych kościołów i innych związków wyznaniowych w Polsce

Paulina Łabieniec

doi:10.18778/0208-6069.108.04

Authors

Paulina Łabieniec Uniwersytet Łódzki, Wydział Prawa i Administracji

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6069.108.04

Keywords:

Concordat, Catholic Church, religious associations, individual laws, ecumenism

Abstract

The article aims to show the impact of the concordat between the Republic of Poland and the Holy See from 1993 on the legal situation of other religious associations in Poland. Representatives of churches affiliated with the Polish Ecumenical Council expressed concerns that certain rights granted to the Catholic Church in the concordat would violate the autonomy of minority churches. As a result of the debate over the concordat, the Polish Ecumenical Council formulated a number of postulates for expanding the rights of other religious associations, such as the right to conclude marriages in churches with effects in civil law. Many of the postulates were established in individual laws passed in 1994–1997 regulating the state’s relations with churches and other religious associations.
A guarantee of bilateral arrangement of relations between the state and religious associations – on the model of the Concordat – was to be Article 25(5) of the new 1997 Constitution, stipulating that relations between the Republic of Poland and other churches and religious associations shall be determined by laws passed on the basis of agreements concluded by the Council of Ministers with their competent representatives. However, this provision remains unused, as evidenced by the failure to conclude any agreement and pass an individual law comprehensively regulating the legal situation of religious associations in Poland after the Constitution came into force, despite the expression of such a will by thirty churches and other religious associations. The Concordat has contributed to expanding the rights of other religious associations in Poland but in the absence of the application of Article 25(5) of the Constitution, it remains the act that best guarantees bilateral arrangement of relations between the state and religious association.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Binemann-Zdanowicz, Dawid. 2020. Uregulowanie stanu prawnego nieruchomości Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w III RP. Dysertacja doktorska. Warszawa–Bielsko-Biała.
Google Scholar

Borecki, Paweł. 2019. „Funkcja stabilizacyjna Konkordatu polskiego z 1993 r. wobec Kościoła katolickiego i innych związków wyznaniowych”. Studia Prawa Publicznego 1(25).
Google Scholar

Konkordat polski 1993. 2019. Red. Paweł Borecki, Czesław Janik, Małgorzata Winiarczyk-Kossakowska. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
Google Scholar

Krukowski, Józef. 1994. „Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską podpisany 28 lipca 1993 r. – zagadnienia prawnoustrojowe”. W Nowy Konkordat a prawo polskie. Red. Józef Krukowski. Warszawa: Civitas Christiana.
Google Scholar

Krukowski, Józef. 1996. „Spór wokół ratyfikacji konkordatu”. Roczniki Nauk Prawnych IV.
Google Scholar

Krukowski, Józef. 1998. „Refleksje po ratyfikacji konkordatu”. Roczniki Nauk Prawnych VIII. Leszczyński, Paweł. 2012. Regulacja stosunków między państwem a nierzymskokatolickimi
Google Scholar

Kościołami i innymi związkami wyznaniowymi określona w art. 25 ust. 5 Konstytucji RP. Gorzów Wielkopolski: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Gorzowie Wielkopolskim.
Google Scholar

Łyko, Zachariasz. 1997a. „Referat ks. prof. Zachariasza Łyko (ChAT) wygłoszony podczas konferencji naukowej na temat konkordatu, zorganizowanej przez Stowarzyszenie Kanonistów Polskich i Stowarzyszenie Polskich Prawników Katolickich [14 marca 1994 r.]”. W Konkordat polski 1993. Wybór materiałów źródłowych z lat 1993–1996. Red. Czesław Janik. Warszawa: Instytut Nauk Politycznych UW.
Google Scholar

Łyko, Zachariasz. 1997b. „Głos w dyskusji ks. prof. Zachariasza Łyko podczas sympozjum naukowego w Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej na temat «Konkordat z 28 lipca 1993 r. a równouprawnienie wyznań» [15 grudnia 1993 r.]”. W Konkordat polski 1993. Wybór materiałów źródłowych z lat 1993–1996. Red. Czesław Janik. Warszawa: Instytut Nauk Politycznych UW.
Google Scholar

Mezglewski, Artur. Henryk Misztal. Piotr Stanisz. 2011. Prawo wyznaniowe. Warszawa: C.H. Beck. Narzyński, Janusz. 1997. „Wypowiedź biskupa-seniora Janusza Narzyńskiego z Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, podczas sesji naukowej na temat konkordatu, zorganizowanej przez Akademię Teologii Katolickiej”. W Konkordat polski 1993. Wybór materiałów źródłowych z lat 1993–1996. Red. Czesław Janik. Warszawa: Instytut Nauk Politycznych UW.
Google Scholar

„Obrady Komisji Wspólnej Rząd – Polska Rada Ekumeniczna”. 1994. Zwiastun. Dwutygodnik Ewangelicki 3.
Google Scholar

Polska Rada Ekumeniczna. 1997. „Opinia z 15.02.1994 r. Polskiej Rady Ekumenicznej w sprawie konsekwencji konkordatu z 28 lipca 1993 r. dla Kościołów członkowskich Rady”. W Konkordat polski 1993. Wybór materiałów źródłowych z lat 1993–1996. Red. Czesław Janik. Warszawa: Instytut Nauk Politycznych UW.
Google Scholar

Szarek, Jan. 1994. „Konsekwencje konkordatu będą odczuwalne nie tylko dla katolików – wywiad z bp. Janem Szarkiem zamieszczony w «Życiu Warszawy»”. Zwiastun. Dwutygodnik Ewangelicki 3.
Google Scholar

Szarek, Jan. 1997. „Przemówienie prezesa Polskiej Rady Ekumenicznej bp. Jana Szarka na spotkaniu z premier Hanną Suchocką 11 sierpnia 1993 r.”. W Konkordat polski 1993. Wybór materiałów źródłowych z lat 1993–1996. Red. Czesław Janik. Warszawa: Instytut Nauk Politycznych UW.
Google Scholar

Winiarczyk-Kossakowska, Małgorzata. 2004. Ustawy III Rzeczypospolitej o stosunku państwa do kościołów chrześcijańskich. Warszawa: Elipsa.
Google Scholar

Winiarczyk-Kossakowska, Małgorzata. 2023. „Równouprawnienie wyznań na tle regulacji ustawowych stosunku państwa do Kościołów i innych związków wyznaniowych w Polsce z lat 1989–1997”. Przegląd Prawa Publicznego 5.
Google Scholar

Wysoczański, Wiktor. 2008. „Wpływ Konkordatu z 1993 r. na sytuację prawną kościołów i innych związków wyznaniowych mniejszościowych”. W Konkordat polski w 10 lat po ratyfikacji. Materiały z konferencji. Red. Józef Wroceński, Helena Pietrzak. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Google Scholar

Zieliński, Tadeusz J. 2009. „Konsekwencje konkordatu polskiego z 1993 r. dla sytuacji prawnej nierzymskokatolickich związków wyznaniowych”. W Dziesięć lat polskiego konkordatu. Red. Czesław Janik, Paweł Borecki. Warszawa: Stowarzyszenie Absolwentów Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej uchwalona przez sejm ustawodawczy w dniu 22 lipca 1952 r. (t.j. Dz.U. z 1976 r. Nr 7, poz. 36 ze zm.).
Google Scholar

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.). Konstytucja Republiki Włoskiej z dnia 27 grudnia 1947 r. 2004. Tłum. Zbigniew Witkowski. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Google Scholar

Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską, podpisany w Warszawie dnia 28 lipca 1993 r. (Dz.U. z 1998 r. Nr 51, poz. 318).
Google Scholar

Ustawa z dnia 21 kwietnia 1936 r. o stosunku Państwa do Karaimskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 30, poz. 241 ze zm.).
Google Scholar

Ustawa z dnia 21 kwietnia 1936 r. o stosunku Państwa do Muzułmańskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 30, poz. 240 ze zm.).
Google Scholar

Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 265).
Google Scholar

Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1347 ze zm.).
Google Scholar

Ustawa z dnia 4 lipca 1991 r. o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego (Dz.U. z 2014 r. poz. 1726).
Google Scholar

Ustawa z dnia 13 maja 1994 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2015 r. poz. 43).
Google Scholar

Ustawa z dnia 13 maja 1994 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2015 r. poz. 483).
Google Scholar

Ustawa z dnia 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2014 r. poz. 1889).
Google Scholar

Ustawa z dnia 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła Chrześcijan Baptystów w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2015 r. poz. 169).
Google Scholar

Ustawa z dnia 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2014 r. poz. 1712).
Google Scholar

Ustawa z dnia 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła Polskokatolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2014 r. poz. 1599).
Google Scholar

Ustawa z dnia 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2014 r. poz. 1798).
Google Scholar

Ustawa z dnia 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego Mariawitów w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2015 r. poz. 44).
Google Scholar

Ustawa z dnia 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2015 r. poz. 14).
Google Scholar

Ustawa z dnia 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do Kościoła Zielonoświątkowego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2015 r. poz. 13).
Google Scholar

Ustawa z dnia 26 czerwca 1997 r. o zmianie ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1998 r. Nr 59, poz. 375).
Google Scholar

Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o zmianie ustaw – Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Kodeks postępowania cywilnego, Prawo o aktach stanu cywilnego, ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 117, poz. 757).
Google Scholar

Ustawa z dnia 17 grudnia 2009 r. o uregulowaniu stanu prawnego niektórych nieruchomości pozostających we władaniu Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego (Dz.U. z 2010 r. Nr 7, poz. 43).
Google Scholar

Ustawa z dnia 13 maja 2011 r. o finansowaniu Prawosławnego Seminarium Duchownego w Warszawie z budżetu państwa (Dz.U. Nr 144, poz. 849).
Google Scholar

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o stosunku Państwa do Wschodniego Kościoła Staroobrzędowego, nie posiadającego hierarchji duchownej (Dz.U. Nr 38, poz. 363 ze zm.).
Google Scholar

Oświadczenie rządowe z dnia 26 stycznia 1998 r. w sprawie Deklaracji Rządu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 kwietnia 1997 r. w celu zapewnienia jasnej wykładni przepisów Konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską, podpisanego w Warszawie w dniu 28 lipca 1993 r. (M.P. z 1998 r. Nr 4, poz. 51).
Google Scholar

Pismo z dnia 22 grudnia 2014 r. Sekretarza Stanu Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, Stanisława Huskowskiego do Przewodniczącego Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Rzeczypospolitej Polskiej, Jarosława Dzięgielewskiego, DWRMNIE-610–100/2014, archiwum MSWiA.
Google Scholar