Społeczeństwo ryzyka i zdrowotne implikacje pierwszej fali epidemii COVID-19 w Polsce – wyzwania dla socjologii i promocji zdrowia
DOI:
https://doi.org/10.18778/2300-1690.21.06Słowa kluczowe:
społeczeństwo ryzyka, codzienność, zdrowie, pandemia, promocja zdrowiaAbstrakt
2020 rok upłynął pod znakiem pandemii COVID-19. Nadzwyczajna sytuacja epidemiczna spowodowała szereg zmian i konsekwencji w życiu społecznym, wpływając na codzienność Polaków, dlatego w artykule podejmę próbę scharakteryzowania polskiej codzienności epidemicznej w społeczeństwie (globalnego) ryzyka w ujęciu Ulricha Becka (2004, 2012). Przedstawię niejednoznaczne implikacje dla zdrowia jednostek i zbiorowości, antycypowane w oparciu o wyniki społecznych badań nad codziennością przeprowadzonych podczas lub w odniesieniu do tzw. pierwszej fali epidemii koronawirusa w Polsce. Uwzględniając zjawisko nierówności w zdrowiu, w dalszej części pracy zastanowię się nad wyzwaniami stojącymi przed promocją zdrowia „w czasach zarazy” oraz możliwościami odzyskania utraconego bezpieczeństwa.Bibliografia
Abel, T., & McQueen, D. (2020). Critical health literacy and the COVID-19 crisis. Letter to the Editor. Health Promotion International, 35(6), 1612–1613. https://doi.org/10.1093/heapro/daaa040
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1093/heapro/daaa040
Aung, M. N., Yuasa, M., Koyanagi, Y., Aung, T. N. N., Moolphate, S., Matsumoto, H., & Yoshioka, T. (2020). Sustainable health promotion for the seniors during COVID-19 outbreak: A lesson from Tokyo. Journal of Infection in Developing Countries, 14(4), 328–331. https://doi.org/10.3855/JIDC.12684
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.3855/jidc.12684
Badora, B. (2020). Obawy Polaków w czasach pandemii. Komunikat z badań CBOS nr 155/2020.
Zobacz w Google Scholar
Beck, U. (2004). Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Zobacz w Google Scholar
Beck, U. (2012). Społeczeństwo światowego ryzyka: w poszukiwaniu utraconego bezpieczeństwa. Wydawnictwo Naukowe Scholar
Zobacz w Google Scholar
Biuletyn Informacji Publicznej RPO. (b.d.). RPO do Ministra Edukacji w sprawie pomocy psychologicznej dla uczniów – w epidemii i poza nią | Rzecznik Praw Obywatelskich. Pobrano 30 sierpień 2021, z https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-do-men-pomoc-psychologiczna-dla-uczniow-w-epidemii-i-poza-nia
Zobacz w Google Scholar
Bożewicz, M. (2018). Kobiety i mężczyźni w domu. Komunikat z badań CBOS nr 127/2018.
Zobacz w Google Scholar
Buchner, A., & Wierzbicka, M. (2020). Edukacja zdalna w czasie pandemii. Raport z badań. Edycja II
Zobacz w Google Scholar
Cybulska, A., & Pankowski, K. (2020a). Koronasceptycyzm, czyli kto nie wierzy w zagrożenie epidemią. Komunikat z badań CBOS nr 158/2020
Zobacz w Google Scholar
Cybulska, A., & Pankowski, K. (2020b). Zmiany w zachowaniach przeciwepidemicznych Polaków. Komunikat z badań CBOS nr 116/2020.
Zobacz w Google Scholar
Cybulska, A., & Pankowski, K. (2020c). Życie codzienne w czasach zarazy. Komunikat z badań CBOS nr 60/2020
Zobacz w Google Scholar
Czech, F., & Ścigaj, P. (2020). Popularność narracji spiskowych w Polsce czasu pandemii COVID-19. Raport z reprezentatywnych badań sondażowych. http://www.ism.uj.edu.pl/wp-content/uploads/2020/07/covid-narracje-spiskowe.pdf
Zobacz w Google Scholar
Drozdowski, R., Frąckowiak, M., Krajewski, M., Kubacka, M., Modrzyk, A., Rogowski, Ł., Rura, P., & Stamm, A. (2020). Życie codzienne w czasach pandemii. Raport z drugiego etapu badań. Wersja skrócona. socjologia.amu.edu.pl/images/pliki/dokumenty/Do_pobrania/Zycie_codzienne_w_czasach_pandemii._Raport_z_drugiego_etapu_ badan_wersja_skrocona.pdf
Zobacz w Google Scholar
Feliksiak, M. (2020a). Korzystanie z Internetu. Komunikat z badań CBOS nr 85/2020. http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2012/K_081_12.PDF
Zobacz w Google Scholar
Feliksiak, M. (2020b). Opinie o epidemii koronawirusa i związanych z nią restrykcjach. Komunikat z badań CBOS nr 58/2020.
Zobacz w Google Scholar
Główny Urząd Statystyczny. (2021). Jak korzystamy z Internetu? 2020. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/nauka-i-technika-spoleczenstwo-informacyjne/spoleczenstwo-informacyjne/jak-korzystamy-z-internetu-2020,5,11.html
Zobacz w Google Scholar
IRCenter.com. (2020). Obowiązki w domu w czasie koronawirusa. Raport.
Zobacz w Google Scholar
Kalinowski, S. (2020). Od paniki do negacji: zmiana postaw wobec COVID-19. Wieś i Rolnictwo, 3 (188), 45–65. https://doi.org/10.53098/wir032020/03
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.53098/wir032020/03
Krassowska, U. (KANTAR). (2020). Wpływ epidemii koronawirusa na życie Polaków.
Zobacz w Google Scholar
Mansouri, F., & Sefidgarbaei, F. (2021). Risk society and COVID-19. Canadian Journal of Public Health, 112(1), 36–37. https://doi.org/10.17269/s41997-021-00473-z
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.17269/s41997-021-00473-z
Marshall, J., Wiltshire, J., Delva, J., Bello, T., & Masys, A. J. (2020). Natural and Manmade Disasters: Vulnerable Populations. W A. Masys, R. Izurieta, & M. Reina Ortiz (Red.), Global Health Security. Advanced Sciences and Technologies for Security Applications (ss. 143–161). Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-23491-1_7
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-23491-1_7
Mills, C. W. (2009). Obietnica. W P. Sztompka & M. Kucia (Red.), Socjologia: lektury (ss. 11–17). Wydawnictwo Znak
Zobacz w Google Scholar
Murawiec, J. (2020, maj 28). COVID-19 a uzależnienia: jak epidemia wpłynęła na spożycie alkoholu? Puls Medycyny. https://pulsmedycyny.pl/covid-19-a-uzaleznienia-jak-epidemia-wplynela-na-spozycie-alkoholu-992302
Zobacz w Google Scholar
Ndumbe-Eyoh, S., Muzumdar, P., Betker, C., & Oickle, D. (2021). ‘Back to better’: amplifying health equity, and determinants of health perspectives during the COVID-19 pandemic. Global Health Promotion, 0(0), 1–10. https://doi.org/10.1177/17579759211000975
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/17579759211000975
OECD. (2020). Women at the core of the fight against COVID-19 crisis. Organisation for Economic Cooperation and Development, 30. https://www.oecd-ilibrary.org/social-issues-migration-health/
Zobacz w Google Scholar
Omyła-Rudzka, M. (2021). Edukacja zdalna – doświadczenia i oceny. Komunikat z badań CBOS nr 19/2021
Zobacz w Google Scholar
Pankowski, K. (2021). Rok 2020 pod znakiem pandemii. Komunikat z badań CBOS nr 15/2021.
Zobacz w Google Scholar
Sadati, A. K., Lankarani, M. H. B., & Lankarani, K. B. (2020). Risk Society, Global Vulnerability and Fragile Resilience; Sociological View on the Coronavirus Outbreak. Shiraz E-Medical Journal, 21(4 e102263), 1–2. https://doi.org/10.5812/SEMJ.102263
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.5812/semj.102263
Scovil, J. (2021). Samopoczucie Polaków w roku 2020. Komunikat z badań CBOS nr 1/2021
Zobacz w Google Scholar
Sikorska, M. (2019). Praktyki rodzinne i rodzicielskie we współczesnej Polsce – rekonstrukcja codzienności. Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR
Zobacz w Google Scholar
Słońska, Z., & Koziarek, J. (2011). Społeczne nierówności w zdrowiu – efekt medykalizacji promocji zdrowia? Zdrowie Publiczne i Zarządzanie, 9(2), 64–75. https://doi.org/10.4467/20842627OZ.11.018.0555
Zobacz w Google Scholar
Stankiewicz, P. (2008). W świecie ryzyka. Niekończąca się opowieść Ulricha Becka. Studia Socjologiczne, 3(190), 117–134.
Zobacz w Google Scholar
Stawasz, D., & Sikora-Fernandez, D. (2020). Kapitał społeczny oraz organizacje pozarządowe wobec negatywnych skutków pandemii COVID-19. W M. Ćwikliński & K. Sienkiewicz-Małyjurek (Red.), Ekonomia Społeczna. Przedsiębiorczość społeczna w czasie kryzysu (ss. 64–77). Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie. https://doi.org/10.15678/es.2020.2.06
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.15678/ES.2020.2.06
The Economist. (2021). Tracking covid-19 excess deaths across countries. The Economist. https://www.economist.com/graphic-detail/coronavirus-excess-deaths-tracker
Zobacz w Google Scholar
van den Broucke, S. (2020). Why health promotion matters to the COVID-19 pandemic, and vice versa. Editorial. Health Promotion International, 35, 181–186. https://doi.org/10.1093/HEAPRO/DAAA042
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1093/heapro/daaa042
Wilk, M. (2020). Działalność organizacji pozarządowych w okresie pandemii koronawirusa. W K. Marcinkiewicz, P. Nowak, D. Popielec, & M. Wilk (Red.), Koronawirus wyzwaniem współczesnego społeczeństwa: media i komunikacja społeczna (ss. 185–198). Instytut Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego; Polskie Towarzystwo Komunikacji Społecznej.
Zobacz w Google Scholar
Włodarczyk, W. C. (2020). Uwagi o pandemii COVID-19 w Polsce. Perspektywa polityki zdrowotnej. Zdrowie Publiczne i Zarządzanie, 18(2), 126–148. https://doi.org/10.4467/20842627oz.20.013.12766
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4467/20842627OZ.20.013.12766
World Health Organisation: Health promotion. (b.d.). Pobrano 22 czerwiec 2021, z https://www.who.int/news-room/q-a-detail/health-promotion
Zobacz w Google Scholar
World Health Organization. (2020a). COVID-19 and Violence Against Women: What the Health Sector/ System Can Do. W Who/Srh/20.04 (Numer March). https://apps.who.int/iris/rest/bitstreams/1274324/retrieve
Zobacz w Google Scholar
World Health Organization. (2020b). The Impact of COVID-19 on Women (Numer kwiecień). https://www.unwomen.org/-/media/headquarters/attachments/sections/library/publications/2020/policy-brief-the-impact-of-covid-19-on-women-en.pdf?la=en&vs=1406
Zobacz w Google Scholar
Wyżga, O. (2020). Health Promotion and Health Education at School during COVID19 Pandemic. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Didacticam Biologiae Pertinentia, 10, 201– 210. https://doi.org/10.24917/20837276.10.20
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.24917/20820909.10.19
Żakowiecki, P., & Helak, M. (2020). Usługi publiczne w kryzysie: pandemia w ochronie zdrowia. W Raport Polityka Insight.
Zobacz w Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
