The public sphere – how does it exist? Remarks on the agonistic critique of Habermas’s theory

Authors

  • Agnieszka Rejniak-Majewska Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Instytut Kultury Współczesnej, Katedra Badań Kulturowych

DOI:

https://doi.org/10.18778/2300-1690.19.03

Keywords:

public sphere(s), democracy, agonistic pluralism, conflictual consensus, Chantal Mouffe, Jürgen Habermas

Abstract

The article is a polemic with Chantal Mouffe’s position on Jürgen Habermas’s theory of the public sphere. In her critique of the post-political neoliberal age, Mouffe considers Habermas as the chief theorist and spokesman of rational consensus, assuming an “a priori social rationality”, inscribed in the rules of impartial discourse. The main thesis of the article is that Mouffe’s criticism is based on a partial misreading of Habermas’s ideas – on the omission of the connections he assumes between formal and informal circuits of communication, and on the excessive emphasis she puts on the normative conditions of “ideal speech situation”. To justify this attention in drawn to the evolution of Habermas’s theory, related to his assimilation of the arguments of his critics, including the recognition of the diversity and multiplicity of public spheres. Proceduralism in Habermas’s theory may be properly understood only within a wider context of democratic legitimation, which means that institutionalized procedures are complementary to the open, unpredictable moments of communicative action, related to the performative mode of existence of the public sphere. The following part of the article concerns Mouffe’s idea of “conflictual consensus”. Regardless of the ontologization of conflict, which underlies Mouffe’s theory of the political, she is unable to do without the institutional framework of democracy. On the level of deeper justifications, the theory of agonistic democracy seems therefore inconsistent. After all, Mouffe’s idea of transforming antagonism into agonism, though often questionable in political practice, refers precisely to the mediating role of commonly recognized institutions and procedures.

Author Biography

Agnieszka Rejniak-Majewska, Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Instytut Kultury Współczesnej, Katedra Badań Kulturowych

Agnieszka Rejniak-Majewska – dr hab., prof. UŁ, zajmuje się problematyką sztuki nowoczesnej i krytyki sztuki, zagadnieniami modernizacji, teorią kultury wizualnej i teorią obrazu. Współredaktorka tomu Migracje modernizmu. Nowoczesność i uchodźcy (wspólnie z Wiktorem Marcem i Tomaszem Majewskim, 2014). Autorka książek Polityka doświadczenia. Clement Greenberg i tradycja formalistycznej krytyki sztuki (2017) i Obraz zwielokrotniony. Reprodukcja fotograficzna i wizualne narracje sztuki awangardowej 1910–1939 (2017). Interesuje się też perspektywą kulturowej historii sztuki oraz relacjami sztuki i polityki.

References

Benhabib, S. (red.). (1996). Democracy and Difference. Contesting the Boundaries of the Political. Princeton: Princeton University Press.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/9780691234168

Calhoun, C. (red.). (1992). Habermas and Public Sphere. Cambridge: MIT Press.
View in Google Scholar

Cohen, J., Arato, A. (1997). Społeczeństwo obywatelskie a teoria społeczna. W: J. Szacki (red.), Ani książę, ani kupiec: obywatel. Idea społeczeństwa obywatelskiego w myśli współczesnej (s. 137–174). Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Znak.
View in Google Scholar

Czyżewski, M. (2010). Rytualny chaos – dwanaście lat później. W: M. Czyżewski, S. Kowalski, A. Piotrowski (red.), Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego (s. 7–13). Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne (wyd. II).
View in Google Scholar

Fraser, N. (1990). Rethinking the Public Sphere. Social Text, 25/26, 56–89. https://doi.org/10.2307/466240
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/466240

Fraser, N. (2014). Jak krytyczna jest teoria krytyczna? Przypadek Habermasa i gender. W: N. Fraser, Drogi feminizmu. Od kapitalizmu państwowego do liberalnego kryzysu (s. 37–79). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
View in Google Scholar

Habermas, J. (1974). The Public Sphere. An Encyclopedia Article. New German Critique, 3, s. 49–55.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/487737

Habermas, J. (1983). Teoria i praktyka (Z. Krasnodębski, M. Łukasiewicz, tłum.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy
View in Google Scholar

Habermas, J. (2002). Teoria działania komunikacyjnego, t. II: Przyczynek do krytyki rozumu funkcjonalnego (A. M. Kaniowski, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar

Habermas, J. (2005). Faktyczność i obowiązywanie. Teoria dyskursu wobec zagadnień prawa i demokratycznego państwa prawnego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
View in Google Scholar

Habermas, J. (2007). Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej (M. Łukasiewicz, W. Lipnik, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar

Habermas, J. (2009). Uwzględniając Innego. Studia do teorii politycznej (A. Romaniuk, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar

Hułas, M. (2019). The Normativity of Habermas’s Public Sphere From the Vantage Point of Its Evolution. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Philosophica: Ethica – Aesthetica – Practica, 34, 47– 65. http://dx.doi.org/10.18778/0208–6107.34.04
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6107.34.04

Majewska, E. (2018). Kontrpubliczności ludowe i feministyczne. Wczesna „Solidarność” i Czarne Protesty. Warszawa: Książka i Wiedza
View in Google Scholar

Mouffe, Ch. (2005). Paradoks demokracji (W. Jach, M. Kamińska, A. Orzechowski, tłum.). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
View in Google Scholar

Mouffe, Ch. (2008). Polityczność (J. Erbel, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
View in Google Scholar

Mouffe, Ch. (2015). Agonistyka. Polityczne myślenie o świecie (B. Szelewa, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej
View in Google Scholar

Mouffe, Ch. (2018). Populists are on the rise but this can be a moment for progressives too. The Guardian, 10 September. Pobrane z: https://www.theguardian.com/commentisfree/2018/sep/10/populists-rise-progressives-radical-right
View in Google Scholar

Mouffe, Ch. (2020). The controversy over left-wing populism. Le Monde Diplomatique, May. Pobrane z: https://mondediplo.com/2020/05/14populism
View in Google Scholar

Negt, O., Kluge, A. (1993). Public Sphere and Experience. Toward an Analysis of the Bourgeois and Proletarian Public Sphere. Minneapolis: The University of Minnesota Press(wyd. oryginalne: Öffentlichkeit und Erfahrung. Zur Organisationsanalyse von bürgerlicher und proletarischer Öffentlichkeit. Frankfurt am Main: Suhrkamp, 1972).
View in Google Scholar

Nowak, M., Pluciński, P. (2011). Problemy ze sferą publiczną. O pożytkach z partykularnych rozstrzygnięć. W: M. Nowak, P. Pluciński (red.), O miejskiej sferze publicznej. Obywatelskość i konflikty o przestrzeń (s. 11–47). Kraków: Ha!art.
View in Google Scholar

Robbins, B. (1990). Introduction, Social Text, 25/26, 3–7
View in Google Scholar

Young, I. M. (2009). Bezstronność i obywatelska sfera publiczna (J. Maciejczyk, tłum.). Biblioteka Online Think Tanku Feministycznego. Pobrane z: http://www.ekologiasztuka.pl/think.tank.feministyczny/articles.php?article_id=332
View in Google Scholar

Published

2020-11-20

How to Cite

Rejniak-Majewska, A. (2020). The public sphere – how does it exist? Remarks on the agonistic critique of Habermas’s theory. Władza Sądzenia, (19), 36–53. https://doi.org/10.18778/2300-1690.19.03

Issue

Section

Articles