Społeczne i przestrzenne wyznaczniki korzystania z hulajnogi jako urządzenia transportu osobistego (UTO) w mieście. Hybrydowa mobilność miejska (HMM)

Autor

  • Jacek Mianowski Uniwersytet Gdański, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Socjologii, Zakład Socjologii Spraw Publicznych i Gospodarki
  • Małgorzata Kostrzewska Politechnika Gdańska, Wydział Architektury, Katedra Urbanistyki i Planowania Regionalnego
  • Bartosz Macikowski Politechnika Gdańska, Wydział Architektury, Katedra Historii, Teorii Architektury i Konserwacji Zabytków

DOI:

https://doi.org/10.18778/2300-1690.19.17

Słowa kluczowe:

wartość przestrzenna, miasto małych odległości, formy mobilności miejskiej, samochód, hulajnoga, UTO, HMM

Abstrakt

Rozwój gospodarczy i suburbanizacja polskich miast zwiększyły aktywność mieszkańców w zakresie przemieszczania się za pomocą auta w obszarze zurbanizowanym. W związku z tym zasady transportu i zagospodarowania terenu w polskich miastach są zorientowane na wygodę osób zmotoryzowanych. W sferze mobilności miejskiej dominuje więc w Polsce schemat poruszania się autem osobowym, dlatego inne formy mobilności, jak: chodzenie, przemieszczanie się na urządzeniach transportu osobistego (UTO), jazda na rowerze czy transport publiczny wymagają zrównoważenia. Sposób kształtowania infrastruktury komunikacyjnej powinien zatem uwzględniać potrzebę poszukiwania alternatywy dla automobilności w celu dywersyfikacji i zrównoważenia form mobilności miejskiej. Implikuje to tworzenie modelu mobilności, który będzie promował integrację ruchu pieszego, rowerowego, za pomocą UTO, samochodowego i transportu zbiorowego w mieście. Nie wiadomo jeszcze, jakie miejsce w strukturze mobilności miejskiej mogą zająć urządzenia transportu osobistego, dlatego potrzebna jest eksploracja społecznych i przestrzennych wyznaczników korzystania z nich w mieście. Jest to istotne dlatego, że UTO oferują nowy sposób odkrywania i wytwarzania wartości przestrzennej miasta. Artykuł przedstawia teoretyczne i metodologiczne założenia, etapy i efekty projektu badawczego – hybrydowa mobilność miejska (HMM). W ramach projektu w wybranych miastach zostały przeprowadzone pilotażowe badania etnograficzne dotyczące możliwości zastosowania HMM. Uzupełniło je badanie kwestionariuszowe na temat korzystania z hulajnogi jako środka transportu osobistego w mieście. Propozycja HMM zachęca do korzystania z hulajnogi i transportu zbiorowego w celu ich wzajemnego uzupełniania się i przenikania w ramach koncepcji miasta małych odległości.

Biogramy autorów

Jacek Mianowski - Uniwersytet Gdański, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Socjologii, Zakład Socjologii Spraw Publicznych i Gospodarki

Jacek Mianowski – socjolog, doktor, adiunkt w Instytucie Socjologii na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego. Interesuje się problematyką związaną z socjologią designu, socjologią transportu oraz socjologią polityki. Jest autorem i współautorem publikacji na ten temat. W tym zakresie prowadzi też badania własne i w kooperacji z partnerami instytucjonalnymi.

Małgorzata Kostrzewska - Politechnika Gdańska, Wydział Architektury, Katedra Urbanistyki i Planowania Regionalnego

Małgorzata Kostrzewska – architekt, dr inż., adiunkt na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej. Interesuje się problematyką aktywności fizycznej w przestrzeni miasta, zrównoważoną i aktywną mobilnością miejską oraz kształtowaniem przestrzeni publicznej współczesnego miasta. Jest autorką i współautorką publikacji z zakresu tej problematyki.

Bartosz Macikowski - Politechnika Gdańska, Wydział Architektury, Katedra Historii, Teorii Architektury i Konserwacji Zabytków

Bartosz Macikowski – architekt, dr inż., adiunkt na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej. Zainteresowania naukowe i zawodowe, oprócz profilu historycznego koncentrującego się na architekturze i urbanistyce XIX i XX wieku, dotyczą również współczesnej problematyki architektury i przekształceń przestrzeni miast, w tym zrównoważoną i aktywną mobilnością miejską. Jest autorem i współautorem publikacji w wymienionych obszarach tematycznych.

Bibliografia

Badyda, A. J. (2010). Zagrożenia środowiskowe ze strony transportu. Nauka, 4, 115–125
Zobacz w Google Scholar

Bertolini, L., Curtis, C., Renne, J. (2009). Introduction. W: C. Curtis, J. Renne, L. Bertolini (red.), Transit Oriented Development. Making it Happen (s. 3–12). Farnham–Burlington: Ashgate.
Zobacz w Google Scholar

Bierwiaczonek, K. (2016). Społeczne znaczenie miejskich przestrzeni publicznych. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Zobacz w Google Scholar

Bierwiaczonek, K. (2018). Miejskie przestrzenie publiczne i ich społeczne znaczenia – próba systematyzacji. Przegląd Socjologiczny, 67(1), 25–48. DOI: https://doi.org/10.26485/PS/2018/67.1/2
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.26485/PS/2018/67.1/2

Bierwiaczonek, K., Dymnicka, M., Kajdanek, K., Nawrocki, T. (2017). Miasto. Przestrzeń. Tożsamość. Studium trzech miast: Gdańsk. Gliwice. Wrocław. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar
Zobacz w Google Scholar

Curtis, C., Renne, J., Bertolini, L. (red.). (2009). Transit Oriented Development. Making it Happen. Farnham– Burlington: Ashgate
Zobacz w Google Scholar

Dant, T. (2004). The driver-car. Theory, Culture & Society, 21(4–5), 61–79. DOI:10.1177/0263276404046061
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0263276404046061

Dmitrowicz-Życka, K. (red.). (2019). Transport drogowy w Polsce w latach 2016 i 2017. Warszawa, Szczecin: Główny Urząd Statystyczny.
Zobacz w Google Scholar

Dollinger, H. (1972). Die totale Autogesellschaft. München: Carl Hanser.
Zobacz w Google Scholar

Faulks, I., Irwin, J., Howitt, R., Dowling, R. (2013). Electric unicycles, minifarthings and the future of urban transport. The Conversation, 6 May 2013. Pobrane z: http://theconversation.com/electric-unicycles-minifarthings-and-the-future-of-urban-transport-13331
Zobacz w Google Scholar

Gadziński, J., Goras, E. (red.). (2019). Raport o stanie polskich miast. Transport i mobilność miejska. Warszawa: Instytut Rozwoju Miast i Regionów
Zobacz w Google Scholar

Gehl, J. (2013). Życie między budynkami. Użytkowanie przestrzeni publicznych. Kraków: Wydawnictwo RAM.
Zobacz w Google Scholar

Gehl, J. (2014). Miasta dla ludzi. Kraków: Wydawnictwo RAM.
Zobacz w Google Scholar

Gehl, J., Svarre, B. (2013). How to Study Public Life. Washington–Covello–London: Islands Press.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5822/978-1-61091-525-0

Giddens, A., Griffiths, S. (2006). Sociology. Cambridge: Polity Press
Zobacz w Google Scholar

Giddens, A., Sutton, P. W. (2012). Socjologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zobacz w Google Scholar

Gottdiener, M., Budd, L. (2005). Key Concepts in Urban Studies. London–Tousands Oaks–New Delhi: Sage Publications
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9781446279120

Grzymała-Kazłowska, A. (2013). Ku socjologii mobilnego społeczeństwa? Rozwój nowych koncepcji migracji i integracji a socjologia. Studia Socjologiczne, 3(210), 31–52.
Zobacz w Google Scholar

Hagman, O. (2010). Driving Pleasure: A Key Concept in Swedish Car Culture. Mobilities, 5(1), 25–39. DOI: 10.1080/17450100903435037
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/17450100903435037

Hawley, A. H. (1950). Human Ecology: A Theory of Community Structure. New York: Ronald Press.
Zobacz w Google Scholar

Hawley, A. H. (1986). Human Ecology. A Theoretical Essay. Chicago: University of Chicago Press.
Zobacz w Google Scholar

Jałowiecki, B. (2012). Czytanie przestrzeni. Kraków– Rzeszów–Zamość: Konsorcjum Akademickie
Zobacz w Google Scholar

Jałowiecki, B., Szczepański, M. (2006). Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Zobacz w Google Scholar

Kacperczyk, A. (2014). Autoetnografia – technika, metoda, nowy paradygmat? O metodologicznym statusie autoetnografii. Przegląd Socjologii Jakościowej, 10(3), 32–75
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.10.3.03

Kostrzewska, M., Macikowski, B. (2017a). Towards Hybrid Urban Mobility: Kick Scooter as a Means of Individual Transport in the City? IOP Conf. Series: Materials Science and Engineering, 245, 1–9. DOI: 10.1088/1757-899X/245/5/052073
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1088/1757-899X/245/5/052073

Kostrzewska, M., Macikowski, B. (2017b). Hulajnoga. Zabawka na kółkach czy rewolucja w mobilności miejskiej? Zawód: Architekt 56, 22–28.
Zobacz w Google Scholar

Kostrzewska, M., Macikowski, B. (2018). Przyjazne miasto i hybrydowa mobilność miejska, czyli o hulajnodze naukowo. Pismo PG, 9(234), 38–42.
Zobacz w Google Scholar

Lisiecki, S. (2015). Florian Znaniecki i Janusz Ziółkowski. O tradycji i kontynuacjach badań nad wartościowaniem przestrzeni miasta. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 1, 13–26. DOI: https://doi.org/10.14746/rpeis.2015.77.1.2
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/rpeis.2015.77.1.2

Litman, T.A. (2019). Evaluating Transportation Land Use Impacts Considering the Impacts, Benefits and Costs of Different Land Use Development Patterns. Victoria Transport Policy Institute. Pobrane z: https://www.vtpi.org/landuse.pdf.
Zobacz w Google Scholar

Majer, A. (2020). Socjologia i przestrzeń miejska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA.
Zobacz w Google Scholar

Malikowski, M., Palak, M., Halik, J. (red.). (2015). Zmiany w przestrzeni współczesnych miast. Rzeszów: Uniwersytet Rzeszowski.
Zobacz w Google Scholar

Miles, M. B., Huberman, M. A. (2000). Analiza danych jakościowych (S. Zabielski, tłum.). Białystok: Trans Humana
Zobacz w Google Scholar

Pacholski, A. (2019). Monokultura samochodowa dobija polskie miasta. Jest coraz gorzej, ale politycy tkwią w spalinowej bańce. OKO.press, 9 czerwca. Pobrane z: https://oko.press/monokultura-samochodowa-dobija-polskie-miasta-jest-coraz-gorzej-ale-politycy-tkwia-w-spalinowej-bance/
Zobacz w Google Scholar

Park, R. E. (1915). The city: Suggestion for the Investigation of Human Behaviour in an Urban Environment. American Journal of Sociology, 20(5), 577–612.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1086/212433

Park, R. E. (1952). Human Communities. The City and Human Ecology. New York: Free Press
Zobacz w Google Scholar

Projekt Ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw. (2020). Ministerstwo Infrastruktury. Pobrane z: https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12333706/katalog/12686566
Zobacz w Google Scholar

Rosenthal, E. (2013). The End of Car Cultures. The New York Times, 29 czerwca. https://www.nytimes.com/2013/06/30/sunday-review/the-end-of-car-culture.html
Zobacz w Google Scholar

Safe Micromobility. Corporate Partnership Board Report. (2020). 1–98. Paris: International Transport Forum. Pobrane z: https://www.itf-oecd.org/sites/default/files/docs/safe-micromobility_1.pdf
Zobacz w Google Scholar

Sheller, M., Urry, J. (2000). The City and the Car. International Journal of Urban and Regional Research, 24(4), 737–757. https://doi.org/10.1111/1468-2427.00276
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/1468-2427.00276

Simmel, G. (2005). Socjologia (M. Łukasiewicz, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zobacz w Google Scholar

Siuda, P. (red.). (2016). Metody badań online. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe KATEDRA.
Zobacz w Google Scholar

Sławek, T. (2010). Miasto. Próba zrozumienia. W: E. Rewers (red.), Miasto w sztuce – sztuka miasta (s. 17–69). Kraków: Universitas.
Zobacz w Google Scholar

Smagacz-Poziemska, M., Bukowski, A., Kurnicki, K. (2018). „Wspólnota parkingowania”. Praktyki parkowania na osiedlach wielkomiejskich i ich strukturalne konsekwencje. Studia Socjologiczne, 1(228), 117–142.
Zobacz w Google Scholar

Urry, J. (2009). Socjologia mobilności (J. Stawiński, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zobacz w Google Scholar

UTO-Entuzjaści. Urządzenia transportu osobistego i ich przyszłość w ocenie Polaków. (2020). Warszawa: Instytut Badań Rynkowych i Społecznych IRBIS. Pobrane z: http://mobilne-miasto.org/wp-content/uploads/2020/06/POLACY-O-UTO_BADANIEFINAL.pdf
Zobacz w Google Scholar

Wallis, A. (1990). Socjologia przestrzeni. Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza NOWA
Zobacz w Google Scholar

Wirth, L. (1938). Urbanism as a Way of Life. American Journal of Sociology, 44(1), 1–24
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1086/217913

Wiszniowski, J. (2015). Przemiany miejskiej przestrzeni publicznej spowodowane dominacją ruchu samochodowego w aspekcie zagrożeń społecznych. W: M. Malikowski, M. Palak, J. Halik. (red.), Zmiany w przestrzeni współczesnych miast (s. 57–70). Rzeszów: Uniwersytet Rzeszowski
Zobacz w Google Scholar

Znaniecki, F. (1931). Miasto w świadomości jego obywateli. Z badań Polskiego Instytutu Socjologicznego nad miastem Poznaniem. Poznań: Wydawnictwo Polskiego Instytutu Socjologicznego.
Zobacz w Google Scholar

Znaniecki, F. (1938). Socjologiczne podstawy ekologii ludzkiej. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 1(18), 89–119.
Zobacz w Google Scholar

Znaniecki, F. (2008). Metoda socjologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zobacz w Google Scholar

Znaniecki, F. (2011). Relacje społeczne i role społeczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
Zobacz w Google Scholar

Znaniecki, F., Ziółkowski, J. (1984). Czym jest dla ciebie miasto Poznań ? Dwa konkursy: 1928/1964. Warszawa–Poznań: PWN.
Zobacz w Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2020-11-20

Jak cytować

Mianowski, J., Kostrzewska, M., & Macikowski, B. (2020). Społeczne i przestrzenne wyznaczniki korzystania z hulajnogi jako urządzenia transportu osobistego (UTO) w mieście. Hybrydowa mobilność miejska (HMM). Władza Sądzenia, (19), 324–347. https://doi.org/10.18778/2300-1690.19.17

Numer

Nr 19 (2020)

Dział

Articles

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.