Everlasting. Conservation and exhibition of botanical collections in ancient Poland

Authors

  • Aleksandra Jakóbczyk-Gola Muzeum Historii Polski; Uniwersytet Warszawski image/svg+xml

DOI:

https://doi.org/10.18778/2084-851X.16.05

Keywords:

plants, collection, modern era, botany

Abstract

The aim of the article is to present various techniques of plant conservation and preparation, especially in the period until the end of the 18th century. It shows the museum aspect of botanical collections. However, the most important issue is the transformation of natural artifacts into cultural exhibits. On the example of old Polish collections, especially those gathered by Anna Wazówna, Anna Jabłonowska, the Breyn family, Teodor Klein, Jerzy Andrzej Helwing, but also based on European achievements and traditions – especially Italian (Luca Ghini, Gherardo Cibo, Ulisses Aldrovandi) and German, the article presents techniques that have been developed to prepare selected plants or botanical elements to become part of the collection.

The article briefly presents all stages of the process – from collecting using appropriate equipment and under appropriate weather conditions, through appropriately selected conservation methods, description, and ending with the exhibition of objects. The history of techniques for preserving botanical exhibits was discussed in relation to selected sources – from drying (and its various varieties related to, e.g. the need to preserve color or appropriate spatial shape, or the decorative skeletal technique), through storage in spirit solutions, soaking in glycerin, to freeze-drying or covering plants with epoxy resin – modern preparation techniques that pursue similar goals to those known already in the 15th or 17th century. Therefore, the article also includes references to the latest research on the conservation of plants and biological exhibits.

The text is based on Old Polish sources – especially the works of Jan Krzysztof Kluk, whose writings contain quite detailed information on the presentation of preparation techniques and plant exhibits in the nature study. The basic source is also a French publication in the field of botany, written by the practitioner and creator of plant collection objects – Jean Pitton de Tournefourt. Examples include material sources preserved to this day – for example the oldest herbariums of the hortus siccus type, culturally connected with the Polish-Lithuanian Commonwealth.

Another issue related to the preparation of collection objects is the awareness of their subsequent use and exhibition. Various presentation techniques were also shown here – from living botanical gardens, in which plants were planted in symmetrical arrangements with descriptions in the form of technical, botanical signatures, through herbariums in the form of codes, showcases, drawers, to loose boards serving as scientific and educational aids. The basis for the analysis of this problem are images showing old collections – especially those depicting cabinets of curiosities, such as the Ferrante Imperato collection.

References

KLUK 1786–1788 – Jan Krzysztof Kluk, Dykcyonarz roslinny, w którym podług układu Linneusza są opisane rośliny nie tylko kraiowe dzikie, pożyteczne, albo szkodliwe: na roli, w ogrodach, oranżeryach, utrzymywane: ale oraz i cudzoziemskie, ktoreby w kraiu pożyteczne byc mogły: albo z ktorych mamy lekarstwa, korzenie, farby, i t. d. albo ktore jakową nadzwyczaynosc w sobie maią: ich zdatności lekarskie, ekonomiczne dla ludzi, koni, bydła, owiec, psczoł, i t. d. utrzymywanie, i t. d., t. 1–3, Warszawa 1786–1788.
Google Scholar

KLUK 1809 – Jan Krzysztof Kluk, Zwierząt domowych i dzikich osobliwie kraiowych, historyi naturalney początki i gospodarstwo: potrzebnych i pożytecznych domowych […], t. 1: O zwierzętach ssących, Warszawa 1809.
Google Scholar

SYREŃSKI 1613 – [Szymon Syreński], Zielnik Herbarzem z ięzyka Łacinskiego zowią. To iest Opisanie własne imion, kształtu, przyrodzenia, skutkow, y mocy Zioł wszelakich Drzew, Krzewin y korzenia ich, Kwiátu, Owocow, Sokow Miasg, Zywic y korzenia do potraw zaprawowania. Tak Trunkow, Syropow, Wodek, Likworzow, Konfitor, Win rozmaitych, Prochow, Soli z zioł czynioney; Maści, Plastrow. Przytym o Ziomach y Glinkach rożnych: o Kruscach Perłach y drogich Kamieniach. Tez o zwierzętach czworonogich, czołgających, Ptastwie, Rybach y tych wszystkich rzeczach ktore od nich pochodzą od DIOSCORIDA z przydaniem y dostatecznym dokładem z wielu innich o tey materiey piszacych, z położeniem własnych figur dla snadnieyszego ich poznania a y używania ku zatrzymaniu zdrowia tak ludzkiego iako bydlecego y chorob przypadłych odpedzenia, z wielkiem uważaniem y rozsądkiem Polskiem iezykiem zebrany y na osmiero ksiąg rozłożony. Ksiega lekarzom, Aptekarzom, Cyrulikom, Barbirzom, Roztrucharzom, końskiem lekarzom, Mastalerzom Ogrodnikom Kuchmistrzom, kucharzom, Synkarzom, Gospodarzom, Mamkom, Paniom Pannom y tym wszytkim ktorzy sie kochaia y obieruia w lekarstwach pilnie zebrane a porsądnie zpisane przez D. SIMONA SYRENNIVSA, Kraków 1613.
Google Scholar

TOURNEFORT 1694 – Joseph Pitton Tournefort, Élemens de botanique ou methode pour connoître les plantes, Paris 1694.
Google Scholar

BĄK 2017 – Justyna Bąk, Anna Paulina z Sapiehów Jabłonowska – kolekcjonerka, przyjaciółka nauk, inicjatorka przemian, [w:] Słynne kobiety w Rzeczypospolitej XVIII wieku, red. Agata Roćko, Magdalena Górska, Warszawa 2017, s. 149–164.
Google Scholar

DROBNIK 2007 – Jacek Drobnik, Zielnik i zielnikoznawstwo, Warszawa 2007.
Google Scholar

GRENDA-KURMANOW 2023 – Magdalena Grenda-Kurmanow, Zielniki. Ochrona i konserwacja, Warszawa 2023.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.53271/2022.133

The Herbarium Handbook 1998 – The Herbarium Handbook, ed. Diane Bridson, Leonard Forman, Kew 1998.
Google Scholar

HOBHOUSE 2016 – Penelope Hobhouse, Historia ogrodów, tłum. Bożena Mierzejewska, Ewa Romkowska, Warszawa 2016.
Google Scholar

HUNT 2017 – John Dixon Hunt, Curiosities to Adorn Cabinets and Gardens, [w:] The Origins of the Museums. The Cabinet of Curiosities in Sixteenth- and Seventeenth-Century Europe, ed. Oliver Impey, Arthur MacGregor, Oxford 2017, s. 193–203.
Google Scholar

KURKOWA 1987 – Alicja Kurkowa, Jakub i Jan Filip Breynowie – uczeni gdańscy XVII i XVIII wieku, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 1987, nr 3–4, s. 661–677.
Google Scholar

LEBEK 2007 – Karolina Lebek, Kolekcjonowanie osobliwości, osobliwości kolekcjonowania, „ER(R)GO. Teoria – Literatura – Kultura” 2007, nr 2, s. 145–154.
Google Scholar

MASSEY 1974 – Jimmy R. Massey, Collection and field preparation of specimens, [w:] Vascular Plant Systematics, ed. by Albert E. Radford, William C. Dickison, Jimmy R. Massey, C. Ritchie Bell, New York 1974, s. 387–398.
Google Scholar

OGILVIE 2006 – Brian W. Ogilvie, The Science of Describing. Natural History in Renaissance Europe, Chicago–London 2006.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7208/chicago/9780226620862.001.0001

POMIAN 2012 – Krzysztof Pomian, Zbieracze i osobliwości. Paryż – Wenecja XVI–XVIII wiek, tłum. Andrzej Pieńkos, Gdańsk 2012.
Google Scholar

SCHWARZ 1986 – Zofia Schwarz, Prywatne ogrody botaniczne a rozwój nauk przyrodniczych w ośrodku gdańskim w XVI–XVIII wiekach, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 1986, nr 2, s. 411–444.
Google Scholar

SIMMONS/SNIDER 2012 – John E. Simmons, Julianne Snider, Observation and Distillation – Preservation, Depiction, and Perception of Nature, „Bibliotheca Herpetologica: A Journal of the History and Bibliography of Herpetology” 2012, t. 9, z. 1–2, s. 115–134.
Google Scholar

WALEWSKI 1985 – Władysław Walewski, Towaroznawstwo zielarskie. Podręcznik dla słuchaczy medycyny studiów zawodowych wydziałów techniki farmaceutycznej, Warszawa 1985.
Google Scholar

WHITTLE 1976 – Whittle Tyler, Łowcy roślin, tłum. Ludmiła Hausbrandtowa, Warszawa 1976.
Google Scholar

ZAWARTKO-LASKOWSKA 2008 – Maria Zawartko-Laskowska, Mecenat naukowy Stanisława Augusta i jego przyrodnicze pasje, „Kronika Zamkowa” 2008, nr 1–2 (55–56), s. 65–112.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15290/mhi.2008.06.04

ZEMANEK 1996 – Alicja Zemanek, Odnalezienie prawdopodobnych śladów pierwszego polskiego zielnika królewny Anny Wazówny, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 1996, t. 41/3–4, s. 197–206.
Google Scholar

ZEMANEK 1997 – Alicja Zemanek, Botanika renesansu w świetle współczesnej nauki, „Wiadomości Botaniczne” 1997, nr 41 (1), s. 7–19.
Google Scholar

Published

2023-12-31

How to Cite

Jakóbczyk-Gola, A. (2023). Everlasting. Conservation and exhibition of botanical collections in ancient Poland. TECHNE. Seria Nowa, 2(12), 93–114. https://doi.org/10.18778/2084-851X.16.05

Issue

Section

Articles