Długie trwanie wielmożności. Od carycy Maryny przez marszałka Michała Mniszcha po Balzaka i pisarzy XX-wiecznych

Jan Zieliński

doi:10.18778/2084-851X.13.09

Authors

Jan Zieliński Wydział Nauk Humanistycznych, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego https://orcid.org/0000-0002-0765-3536

DOI:

https://doi.org/10.18778/2084-851X.13.09

Keywords:

Mniszech – family, Tsarina Marina, Rilke Rainer Maria, Proust Marcel, Balzac Honoré de, residential architecture, 18th century

Abstract

The first part of the article shows the great ambitions of the Mniszech family (strengthened by the elevation of Maryna Mniszech to the dignity of the Tsarina), visible in the architectural programs and interior furnishings of the subsequent family residences. The second part is devoted to the thread of greatness in the biography and publications of the Grand Marshal of the Crown, Michał Mniszech (18^th century). The third part discusses some echoes of the greatness of this Polish magnate family in the work and correspondence of the French writers Balzac and Proust. The ending concerns similar themes in the works and correspondence of Rainer Maria Rilke and Marina Tsvetaeva, who received her first name in honor of the said tsarina from the Polish family.

References

Autograf [1606] – Maryna Mniszchówna – autograf. Karta pocztowa Ignacego Kriegera, Kraków 1869, kolekcja Jacka Dehnela, https://awers-rewers.pl/maryna-mniszchowna-autograf/ [dostęp: 9.06.2021].
Google Scholar

BARCZYK 2016 – Alina Barczyk, Postawa artystyczna Michała Jerzego Wandalina Mniszcha wobec dziejów rodu i polskiej kultury, [w:] Wiek osiemnasty jako zmiana: III Kongres badaczy osiemnastego wieku, materiały kongresowe, Poznań 2016.
Google Scholar

BARCZYK 2017 – Alina Barczyk, Pałac w Dęblinie. Inwentarze z czasów Michała Jerzego Wandalina Mniszcha, Kraków 2017.
Google Scholar

BARCZYK 2021 – Alina Barczyk, Rezydencje rodu Mniszchów w czasach saskich. Historia i treści ideowe architektury, Łódź 2021.
Google Scholar

BARTOSZEWICZ 1930 – Kazimierz Bartoszewicz, Szkice i portrety literackie, t. I, Kraków 1930.
Google Scholar

BARYCZ 1935 – Henryk Barycz, Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego w epoce humanizmu, Kraków 1935.
Google Scholar

CHILD 1882 – Theodore Child, The Widow of Balzac, „The American” (Philadelphia), 25 marca 1882, s. 375–376.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1038/025375b0

CWIETAJEWA 1986 – Maryna Cwietajewa, Borys Pasternak, Rainer Maria Rilke, Listy (1926), „Zeszyty Literackie” 1986, nr 14, s. 63–109.
Google Scholar

CZERSKA 2004 – Danuta Czerska, Dymitr Samozwaniec, Wrocław 2004.
Google Scholar

DYNEGA 1998 – Alyssa Wendy Dynega, Exorcising the Beloved: Problems of Gender and Selfhood in Marina Tsvetaeva’s Myths of Poetic Genius, Part II, Madison, WI 1998.
Google Scholar

HASTY 1986 – Olga Peters Hasty, Tsvetaeva’s Onomastic Verse, „Slavic Review” 1986, vol. 45, nr 2, s. 245–256.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/2499178

HIRSCHBERG 1898 – Aleksander Hitschberg, Dymitr Samozwaniec, Lwów 1898.
Google Scholar

HIRSCHBERG 1906 – Aleksander Hirschberg, Maryna Mniszchówna, Lwów 1906.
Google Scholar

Materialien 1974 – Hartmurt Engelhardt (Hrsg.), Materialien zu Rainer Maria Rilke „Die Aufzeichnungen des Malte Laurids Brigge”, Frankfurt am Main 1974.
Google Scholar

MIASKOWSKI 1996 – Kasper Miaskowski, Na tegoż, [w:] Kasper Miaskowski, Zbiór rytmów, Wydała Alina Nowicka-Jeżowa, Warszawa 1996.
Google Scholar

MNISZECH 1784a – Michał Wandalin z Wielkich Konczyc na Ossownicy Hrabia Mniszech, marszałek wielki koronny, rostocki, porosiatkowski starosta, orderów Orła Białego, S. Jerzego y S. Stanisława kawaler, [Manifest], Warszawa 1784.
Google Scholar

MNISZECH 1784b – Michał Mniszech, Mowa […] w zgromadzonych Stanach […] w Grodnie miana, [Grodno 1784].
Google Scholar

MNISZECH 1791a – Głos […] na Sessyi Seymowey dnia 6 M[iesią]ca Kwietnia 1791 r[oku] miany, [Warszawa] 1791.
Google Scholar

MNISZECH 1791b – Głos […] przy rospoczęciu nowo ustanowioney Kommissyi Policyi Oboyga Narodow Dnia 4. Miesiąca Lipca Roku 1791 Miany, [Warszawa 1791].
Google Scholar

MNISZECH 1805 – Michał Wandalin Mniszech, Marszałek Koronny, Kazimierz Wielki, Warszawa 1805.
Google Scholar

MOCZAŁOWA 2002 – Viktorija Močałova, Obraz Mariny Mnišjek v istoriohrafii i litjeraturje, [w:] Studia Polonica. K 70-letiju Viktora Aleksandroviča Chorjeva, Moskwa 2002. (Виктория Мочалова, Образ Марины Мнишек в историографии и литературе, [w:] Studia Polonica. К 70-летию Виктора Александровича Хорева, Мoskwa 2002).
Google Scholar

MOZET 2014 – Nicole Mozet, Balzac en 1847. La Pologne de la „Lettre sur Kiev”.
Google Scholar

Le corps polonais et meurtri de Vanda („L’Initié”), „Romantisme” 2014, nr 4 (166), s. 95–107.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3917/rom.166.0095

NIEMOJEWSKI 1899 – Stanisław Niemojewski, Pamiętnik […]. (1606–1608), Wydał Aleksander Hirschberg, Lwów 1899.
Google Scholar

Opisanie 1785 – Opisanie wjazdu na Starostwo Lubelskie Jaśnie Wielmożnego Michała Wandalina z Wielkich Kończyc Mniszcha, marszałka wielkiego koronnego […], Lublin 1785.
Google Scholar

POCHEĆ-PERKOWSKA 1983 – Teresa Pocheć-Perkowska, Portrety Jana III i jego rodziny. Katalog wystawy z okazji 300-lecia Wilanowa, Warszawa 1983.R.
Google Scholar

RILKE 1995 – Rainer Maria Rilke, Malte. Pamiętniki Malte-Lauridsa-Brigge, tłum. Witold Hulewicz, Warszawa 1995.
Google Scholar

RILKE [b.r.] – Rainer Maria Rilke, Die Aufzeichnungen des Malte Laurids Brigge, https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/rilke-die-aufzeichnungen-des-malte-laurids-brigge/, przyp. 55, Wolne Lektury [dostęp: 11.06.2021].
Google Scholar

ROSSET 2003 – Tomasz F. de Rosset, Kolekcja Andrzeja Mniszcha. Od wołyńskich chrząszczy do obrazów Fransa Halsa, Toruń 2003.
Google Scholar

ROSSET 2018 – Tomasz F. de Rosset, Dom Balzaka w Paryżu – próba muzeum biograficznego, Muzeum Pamięci, 2018 http://muzeumpamieci.umk.pl/?p=6878 [dostęp: 6.11.2021].
Google Scholar

SKORZEPIANKA 1935 – Melania Skorzepianka, Feliks Oraczewski, rektor krakowskiej Szkoły głównej, Kraków 1935.
Google Scholar

SZEPTYCKA 1967 – Zofia z Fredrów Szeptycka, Wspomnienia z lat ubiegłych, Wrocław 1967.
Google Scholar

SZUJSKI 1876 – Józef Szujski, Maryna Mniszchówna. Dramat w dwóch częściach, Kraków
Google Scholar

TRETIAK 1878 – Józef Tretiak, Piśmiennictwo polskie, „Tydzień” 1878, nr 45, s. 140–141.
Google Scholar

ZIELIŃSKI 1986 – J.Z. [Jan Zieliński], Listy troiste, „Zeszyty Literackie” 1986, nr 14, s. 57–62.
Google Scholar

ZIELIŃSKI 2014 – Jan Zieliński, Galeria z Wierzchowni. Preliminaria, „Colloquia Litteraria” 2014, nr 2, s. 77–90.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.21697/cl.2014.2.06