Długie trwanie wielmożności. Od carycy Maryny przez marszałka Michała Mniszcha po Balzaka i pisarzy XX-wiecznych

Jan Zieliński

doi:10.18778/2084-851X.13.09

Autor

Jan Zieliński Wydział Nauk Humanistycznych, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego https://orcid.org/0000-0002-0765-3536

DOI:

https://doi.org/10.18778/2084-851X.13.09

Słowa kluczowe:

Mniszchowie – ród, caryca Maryna, Rilke Rainer Maria, Proust Marcel, Balzac Honoré de, architektura rezydencjonalna, XVIII wiek

Abstrakt

Artykuł w pierwszej części pokazuje wielkie ambicje rodu Mniszchów (umocnione wyniesieniem Maryny Mniszech do godności carycy), widoczne w programach architektonicznych i wyposażeniu wnętrz kolejnych rezydencji rodu. Druga część poświęcona jest wątkowi wielmożności w biografii i publikacjach marszałka wielkiego koronnego Michała Mniszcha (XVIII wiek). W części trzeciej omówiono niektóre echa świetności tego polskiego rodu magnackiego w twórczości i korespondencji pisarzy francuskich, Balzaka i Prousta. Zakończenie dotyczy podobnych motywów w twórczości i korespondencji Rainera Marii Rilkego oraz Maryny Cwietajewej, która otrzymała takie imię na cześć owej pochodzącej z polskiego rodu carycy.

Bibliografia

Autograf [1606] – Maryna Mniszchówna – autograf. Karta pocztowa Ignacego Kriegera, Kraków 1869, kolekcja Jacka Dehnela, https://awers-rewers.pl/maryna-mniszchowna-autograf/ [dostęp: 9.06.2021].
Google Scholar

BARCZYK 2016 – Alina Barczyk, Postawa artystyczna Michała Jerzego Wandalina Mniszcha wobec dziejów rodu i polskiej kultury, [w:] Wiek osiemnasty jako zmiana: III Kongres badaczy osiemnastego wieku, materiały kongresowe, Poznań 2016.
Google Scholar

BARCZYK 2017 – Alina Barczyk, Pałac w Dęblinie. Inwentarze z czasów Michała Jerzego Wandalina Mniszcha, Kraków 2017.
Google Scholar

BARCZYK 2021 – Alina Barczyk, Rezydencje rodu Mniszchów w czasach saskich. Historia i treści ideowe architektury, Łódź 2021.
Google Scholar

BARTOSZEWICZ 1930 – Kazimierz Bartoszewicz, Szkice i portrety literackie, t. I, Kraków 1930.
Google Scholar

BARYCZ 1935 – Henryk Barycz, Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego w epoce humanizmu, Kraków 1935.
Google Scholar

CHILD 1882 – Theodore Child, The Widow of Balzac, „The American” (Philadelphia), 25 marca 1882, s. 375–376.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1038/025375b0

CWIETAJEWA 1986 – Maryna Cwietajewa, Borys Pasternak, Rainer Maria Rilke, Listy (1926), „Zeszyty Literackie” 1986, nr 14, s. 63–109.
Google Scholar

CZERSKA 2004 – Danuta Czerska, Dymitr Samozwaniec, Wrocław 2004.
Google Scholar

DYNEGA 1998 – Alyssa Wendy Dynega, Exorcising the Beloved: Problems of Gender and Selfhood in Marina Tsvetaeva’s Myths of Poetic Genius, Part II, Madison, WI 1998.
Google Scholar

HASTY 1986 – Olga Peters Hasty, Tsvetaeva’s Onomastic Verse, „Slavic Review” 1986, vol. 45, nr 2, s. 245–256.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/2499178

HIRSCHBERG 1898 – Aleksander Hitschberg, Dymitr Samozwaniec, Lwów 1898.
Google Scholar

HIRSCHBERG 1906 – Aleksander Hirschberg, Maryna Mniszchówna, Lwów 1906.
Google Scholar

Materialien 1974 – Hartmurt Engelhardt (Hrsg.), Materialien zu Rainer Maria Rilke „Die Aufzeichnungen des Malte Laurids Brigge”, Frankfurt am Main 1974.
Google Scholar

MIASKOWSKI 1996 – Kasper Miaskowski, Na tegoż, [w:] Kasper Miaskowski, Zbiór rytmów, Wydała Alina Nowicka-Jeżowa, Warszawa 1996.
Google Scholar

MNISZECH 1784a – Michał Wandalin z Wielkich Konczyc na Ossownicy Hrabia Mniszech, marszałek wielki koronny, rostocki, porosiatkowski starosta, orderów Orła Białego, S. Jerzego y S. Stanisława kawaler, [Manifest], Warszawa 1784.
Google Scholar

MNISZECH 1784b – Michał Mniszech, Mowa […] w zgromadzonych Stanach […] w Grodnie miana, [Grodno 1784].
Google Scholar

MNISZECH 1791a – Głos […] na Sessyi Seymowey dnia 6 M[iesią]ca Kwietnia 1791 r[oku] miany, [Warszawa] 1791.
Google Scholar

MNISZECH 1791b – Głos […] przy rospoczęciu nowo ustanowioney Kommissyi Policyi Oboyga Narodow Dnia 4. Miesiąca Lipca Roku 1791 Miany, [Warszawa 1791].
Google Scholar

MNISZECH 1805 – Michał Wandalin Mniszech, Marszałek Koronny, Kazimierz Wielki, Warszawa 1805.
Google Scholar

MOCZAŁOWA 2002 – Viktorija Močałova, Obraz Mariny Mnišjek v istoriohrafii i litjeraturje, [w:] Studia Polonica. K 70-letiju Viktora Aleksandroviča Chorjeva, Moskwa 2002. (Виктория Мочалова, Образ Марины Мнишек в историографии и литературе, [w:] Studia Polonica. К 70-летию Виктора Александровича Хорева, Мoskwa 2002).
Google Scholar

MOZET 2014 – Nicole Mozet, Balzac en 1847. La Pologne de la „Lettre sur Kiev”.
Google Scholar

Le corps polonais et meurtri de Vanda („L’Initié”), „Romantisme” 2014, nr 4 (166), s. 95–107.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3917/rom.166.0095

NIEMOJEWSKI 1899 – Stanisław Niemojewski, Pamiętnik […]. (1606–1608), Wydał Aleksander Hirschberg, Lwów 1899.
Google Scholar

Opisanie 1785 – Opisanie wjazdu na Starostwo Lubelskie Jaśnie Wielmożnego Michała Wandalina z Wielkich Kończyc Mniszcha, marszałka wielkiego koronnego […], Lublin 1785.
Google Scholar

POCHEĆ-PERKOWSKA 1983 – Teresa Pocheć-Perkowska, Portrety Jana III i jego rodziny. Katalog wystawy z okazji 300-lecia Wilanowa, Warszawa 1983.R.
Google Scholar

RILKE 1995 – Rainer Maria Rilke, Malte. Pamiętniki Malte-Lauridsa-Brigge, tłum. Witold Hulewicz, Warszawa 1995.
Google Scholar

RILKE [b.r.] – Rainer Maria Rilke, Die Aufzeichnungen des Malte Laurids Brigge, https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/rilke-die-aufzeichnungen-des-malte-laurids-brigge/, przyp. 55, Wolne Lektury [dostęp: 11.06.2021].
Google Scholar

ROSSET 2003 – Tomasz F. de Rosset, Kolekcja Andrzeja Mniszcha. Od wołyńskich chrząszczy do obrazów Fransa Halsa, Toruń 2003.
Google Scholar

ROSSET 2018 – Tomasz F. de Rosset, Dom Balzaka w Paryżu – próba muzeum biograficznego, Muzeum Pamięci, 2018 http://muzeumpamieci.umk.pl/?p=6878 [dostęp: 6.11.2021].
Google Scholar

SKORZEPIANKA 1935 – Melania Skorzepianka, Feliks Oraczewski, rektor krakowskiej Szkoły głównej, Kraków 1935.
Google Scholar

SZEPTYCKA 1967 – Zofia z Fredrów Szeptycka, Wspomnienia z lat ubiegłych, Wrocław 1967.
Google Scholar

SZUJSKI 1876 – Józef Szujski, Maryna Mniszchówna. Dramat w dwóch częściach, Kraków
Google Scholar

TRETIAK 1878 – Józef Tretiak, Piśmiennictwo polskie, „Tydzień” 1878, nr 45, s. 140–141.
Google Scholar

ZIELIŃSKI 1986 – J.Z. [Jan Zieliński], Listy troiste, „Zeszyty Literackie” 1986, nr 14, s. 57–62.
Google Scholar

ZIELIŃSKI 2014 – Jan Zieliński, Galeria z Wierzchowni. Preliminaria, „Colloquia Litteraria” 2014, nr 2, s. 77–90.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.21697/cl.2014.2.06