Study on the role of Protestants in shaping the cultural landscape of Łódź

Authors

  • Mariusz Kulesza Katedra Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych, Wydział Nauk Geograficznych, Uniwersytet Łódzki, 90-142 Łódź, ul. Kopcińskiego 31 image/svg+xml

DOI:

https://doi.org/10.18778/2300-0562.01.09

Keywords:

Protestants, cultural landscape, Łódź, city

Abstract

It has been more than 70 years since Łódź was a multi-ethnic city. But the traces of those days still remain. The characterised objects remind Łódź as it used to be when it was formed by different nations, including Protestants of German descent, who determined its dynamic development, especially after 1914. Today, the most evocative and clear trace of the presence of a multi-ethnic and religiously diverse community are the architectural monuments. They have survived almost intact, except for Jewish temples, which were completely destroyed in 1939–1945. Church buildings, tenement houses, mansions and factories were allowed to arise, as this what the erstwhile Lodzermenschen of different nations and religions wanted. The architecture of Łódź of the 19th and early 20th century shows changing styles, fashions and tendencies, which came here from the artistic centres all over the continent. In the buildings constructed then, we can see an obvious cosmopolitanism, but also unavoidable provincialism. The local bourgeoisie, and the architects they employed, knew and admired the buildings of St. Petersburg, Berlin, Vienna and Wrocław, as well as of the nearby Warsaw. Therefore, they were built according to what was fashionable at the time, what the sponsors liked and what was worth building to make Łódź a fully European city.

References

Badziak K., Chylak K, Łapa M., 2010, Chrześcijańskie wspólnoty wyznaniowe (bez Kościoła rzymskokatolickiego) w Łodzi do wybuchu I wojny światowej, [w:] Kulesza M., Łapa M., Walicki J. (red.), Rola wspólnot wyznaniowych w historii miasta Łodzi, Łódź.
Google Scholar

Badziak K., Olejnik L., Pełka B., 1988, Grand Hotel w Łodzi 1888–1988, Łódź.
Google Scholar

Berbelska D., 1998, Rezydencja „Księży Młyn”, [w:] Berbelska D., Pytlas S., Salm J., Zielińska A., Księży Młyn, Łódź, s. 93–106.
Google Scholar

Budziarek M., 2003, ...stanowili jedno, Łódź. Miasto czterech kultur, Łódź.
Google Scholar

Czembor H., 1998, Dzieje parafii luterańskich w Łodzi do 1939 roku, [w:] Milerski B., Woźniak K. (red.), Z dziejów luteranizmu w Łodzi i regionie łódzkim. Przeszłość. Przyszłość, Łódź.
Google Scholar

Dominikowski J., 2004, Nekropolia Łodzi wielkoprzemysłowej, Łódź.
Google Scholar

Fijałek J. (red.), 1984, Szpital im. dr med. Karola Jonschera w Łodzi 1884–1984, Łódź.
Google Scholar

Ginsbert A., 1962, Łódź – Studium monograficzne, Łódź.
Google Scholar

Grabowski E., 1922, Stan ludności i ruch naturalny w Łodzi w okresie 1904–1920, [w:] Statystyka m. Łodzi, t. 1, Łódź.
Google Scholar

Janczak J., 1982, Ludność Łodzi przemysłowej 1820–1914, „Acta Uniwersitatis Lodziensis. Folia Historica”, z. 11, Łódź.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6050.11

Janczak J., 1991, Struktura narodowościowa Łodzi w latach 1820–1939, [w:] Puś W., Liszewski S. (red.), Dzieje Żydów w Łodzi w latach 1820–1944, Łódź.
Google Scholar

Jaskulski M., 1995, Stare fabryki Łodzi, Łódź.
Google Scholar

Kobojek G., 1998, Księży Młyn. „Królestwo Scheiblerów”, Łódź.
Google Scholar

Kopczyńska-Jaworska B., Woźniak K., 2002, Łódzcy luteranie. Społeczność i jej organizacja, Łódź.
Google Scholar

Kossmann O., 1966, Lodz. Eine historisch-geographische Analyse, Würzburg.
Google Scholar

Koter M., Kulesza M., 2005, Ślady wielonarodowej i wielowyznaniowej Łodzi we współczesnym krajobrazie kulturowym miasta, [w:] Koter M., Kulesza M., Puś W., Pytlas S., Wpływ wielonarodowego dziedzictwa kulturowego Łodzi na współczesne oblicze miasta, Łódź, s. 137–300.
Google Scholar

Koter M., Kulesza M., Puś W., Pytlas S., 2005, Wpływ wielonarodowego dziedzictwa kulturowego Łodzi na współczesne oblicze miasta, Łódź.
Google Scholar

Kulesza M., 2010, To co po nich pozostało, czyli ślady materialnego dziedzictwa wspólnot wyznaniowych we współczesnym krajobrazie kulturowym Łodzi, [w:] Kulesza M., Łapa M., Walicki J. (red.), Rola wspólnot wyznaniowych w historii miasta Łodzi, Łódź, s. 241–326.
Google Scholar

Laurentowicz-Granas M., Manżett-Kubiak J., 1997, Pałace „ziemi obiecanej”, Łódź.
Google Scholar

Polacy – Niemcy – Żydzi w Łodzi w XIX–XX w., 1997, red. P. Samuś, Łódź.
Google Scholar

Popławska I., 1964, Architektura przemysłowa Łodzi, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, t. 9, nr 4.
Google Scholar

Puś W., 1998, Żydzi w Łodzi w latach zaborów 1793–1914, Łódź.
Google Scholar

Puś W., 2005, Zmiany liczebności i struktury narodowościowej ludności Łodzi do roku 1939, [w:] Koter M., Kulesza M., Puś W., Pytlas S., Wpływ wielonarodowego dziedzictwa kulturowego Łodzi na współczesne oblicze miasta, Łódź, s. 9–39.
Google Scholar

Pytlas S., 1998, Struktura społeczności łódzkiej w XIX–XX wieku (do 1939 r.), [w:] Gala S. (red.), Rola nauczycieli łódzkich w tworzeniu dziedzictwa kulturowego Łodzi, Łódź.
Google Scholar

Pytlas S., 1991, Skład narodowościowy przemysłowców łódzkich do 1914 r., [w:] Puś W., Liszewski S. (red.),Dzieje Żydów w Łodzi w latach 1820–1944. Wybrane problemy, Łódź.
Google Scholar

Pytlas S., 2005, Trwałe ślady w zabudowie miejskiej – inwestycjach dokonanych przez przedstawicieli wielonarodowej ludności Łodzi, [w:] Koter M., Kulesza M., Puś W., Pytlas S., Wpływ wielonarodowego dziedzictwa kulturowego Łodzi na współczesne oblicze miasta, Łódź.
Google Scholar

Rachalewski S., 1938, Zastygły nurt życia. Łódź, która odeszła, Łódź.
Google Scholar

Salm J., 1998, Wokół Księżego Młyna – architektoniczne i urbanistyczne przemiany fabrycznej jurydyki, [w:] Berbelska D., Pytlas S., Salm J., Zielińska A., Księży Młyn, Łódź.
Google Scholar

Salm J., Wesołowski J., 1992, Łódź przewodnik, Łódź.
Google Scholar

Stefański K., 1995, Architektura sakralna w Łodzi w okresie przemysłowego rozwoju miasta 1821–1914, Łódź.
Google Scholar

Stefański K., 1997, Kościół św. Anny w Łodzi (Zarzew), Łódź.
Google Scholar

Stefański K., 2000, Gmachy użyteczności publicznej dawnej Łodzi, Łódź.
Google Scholar

Stefański K., 2001, Jak zbudowano Łódź przemysłową. Architektura i urbanistyka miasta w latach 1821–1914, Łódź.
Google Scholar

Strzałkowski J., ok. 1996, Kościół ewangelicko-augsburski św. Mateusza. Przewodnik, Łódź.
Google Scholar

Published

2012-01-01

How to Cite

Kulesza, M. (2012). Study on the role of Protestants in shaping the cultural landscape of Łódź. Studies in Political and Historical Geography, 1, 167–192. https://doi.org/10.18778/2300-0562.01.09