Study on the role of Protestants in shaping the cultural landscape of Łódź
DOI:
https://doi.org/10.18778/2300-0562.01.09Keywords:
Protestants, cultural landscape, Łódź, cityAbstract
It has been more than 70 years since Łódź was a multi-ethnic city. But the traces of those days still remain. The characterised objects remind Łódź as it used to be when it was formed by different nations, including Protestants of German descent, who determined its dynamic development, especially after 1914. Today, the most evocative and clear trace of the presence of a multi-ethnic and religiously diverse community are the architectural monuments. They have survived almost intact, except for Jewish temples, which were completely destroyed in 1939–1945. Church buildings, tenement houses, mansions and factories were allowed to arise, as this what the erstwhile Lodzermenschen of different nations and religions wanted. The architecture of Łódź of the 19th and early 20th century shows changing styles, fashions and tendencies, which came here from the artistic centres all over the continent. In the buildings constructed then, we can see an obvious cosmopolitanism, but also unavoidable provincialism. The local bourgeoisie, and the architects they employed, knew and admired the buildings of St. Petersburg, Berlin, Vienna and Wrocław, as well as of the nearby Warsaw. Therefore, they were built according to what was fashionable at the time, what the sponsors liked and what was worth building to make Łódź a fully European city.
References
Badziak K., Chylak K, Łapa M., 2010, Chrześcijańskie wspólnoty wyznaniowe (bez Kościoła rzymskokatolickiego) w Łodzi do wybuchu I wojny światowej, [w:] Kulesza M., Łapa M., Walicki J. (red.), Rola wspólnot wyznaniowych w historii miasta Łodzi, Łódź.
Google Scholar
Badziak K., Olejnik L., Pełka B., 1988, Grand Hotel w Łodzi 1888–1988, Łódź.
Google Scholar
Berbelska D., 1998, Rezydencja „Księży Młyn”, [w:] Berbelska D., Pytlas S., Salm J., Zielińska A., Księży Młyn, Łódź, s. 93–106.
Google Scholar
Budziarek M., 2003, ...stanowili jedno, Łódź. Miasto czterech kultur, Łódź.
Google Scholar
Czembor H., 1998, Dzieje parafii luterańskich w Łodzi do 1939 roku, [w:] Milerski B., Woźniak K. (red.), Z dziejów luteranizmu w Łodzi i regionie łódzkim. Przeszłość. Przyszłość, Łódź.
Google Scholar
Dominikowski J., 2004, Nekropolia Łodzi wielkoprzemysłowej, Łódź.
Google Scholar
Fijałek J. (red.), 1984, Szpital im. dr med. Karola Jonschera w Łodzi 1884–1984, Łódź.
Google Scholar
Ginsbert A., 1962, Łódź – Studium monograficzne, Łódź.
Google Scholar
Grabowski E., 1922, Stan ludności i ruch naturalny w Łodzi w okresie 1904–1920, [w:] Statystyka m. Łodzi, t. 1, Łódź.
Google Scholar
Janczak J., 1982, Ludność Łodzi przemysłowej 1820–1914, „Acta Uniwersitatis Lodziensis. Folia Historica”, z. 11, Łódź.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6050.11
Janczak J., 1991, Struktura narodowościowa Łodzi w latach 1820–1939, [w:] Puś W., Liszewski S. (red.), Dzieje Żydów w Łodzi w latach 1820–1944, Łódź.
Google Scholar
Jaskulski M., 1995, Stare fabryki Łodzi, Łódź.
Google Scholar
Kobojek G., 1998, Księży Młyn. „Królestwo Scheiblerów”, Łódź.
Google Scholar
Kopczyńska-Jaworska B., Woźniak K., 2002, Łódzcy luteranie. Społeczność i jej organizacja, Łódź.
Google Scholar
Kossmann O., 1966, Lodz. Eine historisch-geographische Analyse, Würzburg.
Google Scholar
Koter M., Kulesza M., 2005, Ślady wielonarodowej i wielowyznaniowej Łodzi we współczesnym krajobrazie kulturowym miasta, [w:] Koter M., Kulesza M., Puś W., Pytlas S., Wpływ wielonarodowego dziedzictwa kulturowego Łodzi na współczesne oblicze miasta, Łódź, s. 137–300.
Google Scholar
Koter M., Kulesza M., Puś W., Pytlas S., 2005, Wpływ wielonarodowego dziedzictwa kulturowego Łodzi na współczesne oblicze miasta, Łódź.
Google Scholar
Kulesza M., 2010, To co po nich pozostało, czyli ślady materialnego dziedzictwa wspólnot wyznaniowych we współczesnym krajobrazie kulturowym Łodzi, [w:] Kulesza M., Łapa M., Walicki J. (red.), Rola wspólnot wyznaniowych w historii miasta Łodzi, Łódź, s. 241–326.
Google Scholar
Laurentowicz-Granas M., Manżett-Kubiak J., 1997, Pałace „ziemi obiecanej”, Łódź.
Google Scholar
Polacy – Niemcy – Żydzi w Łodzi w XIX–XX w., 1997, red. P. Samuś, Łódź.
Google Scholar
Popławska I., 1964, Architektura przemysłowa Łodzi, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, t. 9, nr 4.
Google Scholar
Puś W., 1998, Żydzi w Łodzi w latach zaborów 1793–1914, Łódź.
Google Scholar
Puś W., 2005, Zmiany liczebności i struktury narodowościowej ludności Łodzi do roku 1939, [w:] Koter M., Kulesza M., Puś W., Pytlas S., Wpływ wielonarodowego dziedzictwa kulturowego Łodzi na współczesne oblicze miasta, Łódź, s. 9–39.
Google Scholar
Pytlas S., 1998, Struktura społeczności łódzkiej w XIX–XX wieku (do 1939 r.), [w:] Gala S. (red.), Rola nauczycieli łódzkich w tworzeniu dziedzictwa kulturowego Łodzi, Łódź.
Google Scholar
Pytlas S., 1991, Skład narodowościowy przemysłowców łódzkich do 1914 r., [w:] Puś W., Liszewski S. (red.),Dzieje Żydów w Łodzi w latach 1820–1944. Wybrane problemy, Łódź.
Google Scholar
Pytlas S., 2005, Trwałe ślady w zabudowie miejskiej – inwestycjach dokonanych przez przedstawicieli wielonarodowej ludności Łodzi, [w:] Koter M., Kulesza M., Puś W., Pytlas S., Wpływ wielonarodowego dziedzictwa kulturowego Łodzi na współczesne oblicze miasta, Łódź.
Google Scholar
Rachalewski S., 1938, Zastygły nurt życia. Łódź, która odeszła, Łódź.
Google Scholar
Salm J., 1998, Wokół Księżego Młyna – architektoniczne i urbanistyczne przemiany fabrycznej jurydyki, [w:] Berbelska D., Pytlas S., Salm J., Zielińska A., Księży Młyn, Łódź.
Google Scholar
Salm J., Wesołowski J., 1992, Łódź przewodnik, Łódź.
Google Scholar
Stefański K., 1995, Architektura sakralna w Łodzi w okresie przemysłowego rozwoju miasta 1821–1914, Łódź.
Google Scholar
Stefański K., 1997, Kościół św. Anny w Łodzi (Zarzew), Łódź.
Google Scholar
Stefański K., 2000, Gmachy użyteczności publicznej dawnej Łodzi, Łódź.
Google Scholar
Stefański K., 2001, Jak zbudowano Łódź przemysłową. Architektura i urbanistyka miasta w latach 1821–1914, Łódź.
Google Scholar
Strzałkowski J., ok. 1996, Kościół ewangelicko-augsburski św. Mateusza. Przewodnik, Łódź.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.